Srdan JANKOVIC, Biljana JOVICEVIC
Bilateralni odnosi Srbije i Crne Gore, kao i odnosi u regionu sa naglaskom na proces rješavanja statusa Kosova, bile su glavne teme razgovora šefova diplomatije Srbije i Crne Gore, Vuka Jeremića i Milana Roćena. Govoreći o problemu Kosova, srpski šef diplomatije Vuk Jeremić je pozvao zemlje regiona da budu uzdržane tokom procesa rješavanja statusa Kosova, ponavljajući da Srbija ni u jednoj varijanti ne prihvata nezavisnost Kosova:„Ne samo zemlje u regionu, ali posebno u regionu, da pokažu uzdržanost, jer se nalazimo u izuzetno delikatnom momentu kada je u pitanju proces rešavanja budućeg statusa Kosova i Metohije. Srbija se u ovom trenutku zalaže za nastavak pregovora, jer jedino pregovorima se može doći do stabilnog i kompromisnog rešenja. Bilo kakav unilateralizam, bilo kakvi unilateralni akti sa bilo čije strane, bilo kog aktera u ovom procesu bi bili štetni po stabilnost regiona i mogu sa zadovoljstvom da kažem da sam se složio sa svojim kolegom Roćenom da bi unilateralni akti doprineli nestabilnosti, a ne stabilnosti kojoj zajednički težimo.“
Ministar Roćen je ponovio dosadašnji stav zvanične Crne Gore o problemu statusa Kosova, uz dodatak da, ako bi taj problem zavisio od Crne Gore, Crna Gora bi se svrstala na jednu stranu, ali Roćen nije precizirao na koju:
„Od Crne Gore ne zavisi rješenje kosovskog problema, a ako bi zavisilo od Crne Gore i od svrstavanja na jednu stranu mi bi se vrlo brzo svrstali, ali, na žalost, ne zavisi od nas. U Crnoj Gori žive složno i pored ostalih i Srbi i Albanci. Naš je glavni cilj u Crnoj Gori da sačuvamo stabilnost i mir ovdje kod kuće, a samo takva Crna Gora može biti prijatelj Srbiji, može biti partner Prištini, bez prejudiciranja konačnog rješenja kosovskog problema, a isto tako partner regionu i mađunarodnoj zajednici.“
Konstatujući da od odnosa između Srbije i Crne Gore umnogome zavisi stabilnost čitavog regiona, srpski šef diplomatije Vuk Jeremić je rekao da su ključna tema bili bilateralni odnosi Srbije i Crne Gore. Iskazano je opredjeljenje da se između dvije zemlje razvijaju najbolji mogući odnosi i u tom smislu je otvoren čitav niz pitanja u cilju institucionalizacije tih odnosa:
„Srbija ima izuzetno veliki interes da bude ekonomski prisutna u Crnoj Gori, u procesu privatizacije, u procesu direktnih investicija i ja se nadam da će u budućnosti taj ekonomski interes biti još dublji i da možemo da računamo na podršku crnogorskih vlasti, crnogorske države u tom smislu.“
Šef crnogorske diplomatije Milan Roćen je takođe saopštio da je Crna Gora imala pomoć Srbije u pružanju konzularnih usluga crnogorskim građanima u zemljama gdje nema diplomatskih predstavništava Crne Gore. Takođe je dogovoreno potpisivanje sporazuma među resorskim konsultacijima između dva ministarstva spoljnih poslova što bi trebalo da bude podsticaj ukupne saradnje Crne Gore i Srbije:
„Mi smo se složili u ocjeni da su odnosi između Crne Gore i Srbije suštinski daleko bliži, daleko bliskiji, daleko bolji nego što se to ponekad stiče utisak u javnosti, nego što se to poonekad potencira od strane određenih političkih partija ili političkih lidera ili pojedinih medija. Nakon sticanja crnogorske nezavisnosti suštinski se ništa nije promijenilo, osim što su oni postali kristalno čisti i što su postali bolji.“
Kao i tokom prethodnih pojavljivanja u javnosti crnogorskog šefa diplomatije sa inostranim predstavnicima, ni ovoga puta novinarima nije dozvoljeno postavljanje pitanja. Na upornost novinara da kaže kada će Srbija otvoriti ambasadu u Crnoj Gori i ko će biti ambasador, srpski šef dilomtije Vuk Jeremić je odgovorio:
„Biće jako skoro, pričali smo o tome i Beograd još uvek nije odredio ko će da bude ambasador, zbog toga što ovde treba da bude poslat najbolji od najboljih. Tako da je velika konkurencija.“
Ovo je prva zvanična posjeta šefa srpske diplomatije Crnoj Gori nakon proglašenje nazavisnosti.
Oštre kritike srpske opozicije
Dio predstavnika srpskih opozicionih stranaka oštro je kritikovao Vuka Jeremića zbog toga što se tokom zvanične posjete Podgorici nije sreo sa predstavnicima stranaka koje zastupaju Srbe u Crnoj Gori.
Kritikama dijela srpskih parlamentarnih stranaka, među kojima je prednjačila Šešeljeva Srpska radikalna stranka, zbog programa posjete ministra inostranih poslova Srbije Vuka Jeremića Podgorici, pridružio se i dio srpskih stranaka u Crnoj Gori. U saopštenju podgoričke Srpske radikalne stranke navodi se „da je prosto nevjerovatno da među srpskim političarima ima još onih koji nijesu prozreli izdajnički put Demokratske stranke Borisa Tadića, jer bi bilo čudo da je srbomrzac, kakav je Jeremić, posjetio Srbe u Crnoj Gori.“ Dodaje se još kako je Jeremić „samo još jedan u nizu savremenih Brankovića zbog kojih stradaju Crna Gora i Srbija.“
I portparol Srpske narodne stranke Dobrilo Dedeić zabrinut je što se šef diplomatije susjedne države ponaša neodgovorno u odnosu na ono što su suštinski državni i nacionalni interesi Srbije:
„Mislim da je potpuno nelogično i nepošteno da isključivo komunicira sa predstavnicima vlasti u Podgorici koji su jedini nakon ’miga’ Sjedinjenih Američkih Država, uz zvaničnu Tiranu i zvanično Skoplje, nagovijestili definitivnu namjeru da priznaju teritorijalno cijepanje i komadanje Srbije. Ne samo da je bilo prijeko potrebno da razgovara sa predstavnicima Srba iz Crne Gore zbog činjenice da su Srbi ugroženi u ovoj privatnoj državi, nego i zbog toga što 80.000 građana Republike Crne Gore – Srba - traži dvojno državljanstvo. Ukoliko gospodin Jeremić i ekipa nastavi ovako sasvim sam siguran da će u vremenu koje je pred nama neka odgovornija politička grupacija i politička elita Srbije doći na vlast.“
Oštrim kritikama opozicione koalicije Srpske lista, koju čini i Srpsko narodno vijeće Crne Gore, pridružila se i Demokratska srpska stranka, čijeg predsjednika Ranka Kadića ljuti, ali ne iznenađuje činjenica da se Jeremić susrijeće samo sa državnim zvaničnicima Crne Gore. Narodna stranka zastupa interese srpskog naroda u crnogorskom Parlamentu, ali se protivi posebnoj saradnji Beograda sa srpskim nacionalnim korpusom jer se na taj način, prema riječima visokog funkcionera te stranke, Milana Radovića, Srbi u Crnoj Gori guraju u poziciju nacionalne manjine:
„Mi se zalažemo za uspostavljanje specijialnih veza između Srbije i Crne Gore kao država, a ne nikako između Srbije i samo dijela crnogorskih građana koji se u nacionalnom smislu izjašnjavaju kao Srbi, jer bi na taj način prihvatili da su Srbi nacionalna manjina i da nam je Srbija matična država, što bi bilo opasno po kontinuitet Crne Gore i njen istorijski identitet. Zbog toga ne vidimo nikakav problem u činjenici da se gospodin Jeremić neće sastati sa političkim predstavnicima srpskog naroda u Crnoj Gori jer je ovo posjeta državi, a ne etničkim grupama. Bitno je uspostaviti prisne veze na nivou država, pa će kroz to i srpski narod u Crnoj Gori kao i svi drugi kojima je interes prijateljski odnos sa Beogradom imati korist.“