Nedavno hapšenje dvojice bosanskohercegovačkih biznismena - Radomira Kojića sa Pala i Petra Dušanića iz Prnjavora, aktuelizovalo je pitanje dugogodišnjeg opstanka finansijskih imperija onih koji su bogatstvo stekli na sumnjiv način. Petar Dušanić je prethodnih godina kupio državni kapital u 16 preduzeća, od kojih je polovinu prodao. Državno tužilaštvo sumnjiči Dušanića za pranje novca i utaju poreza, a istraga je naknadno proširena i na krivična djela carinske prevare. U nekim slučajevima radi se o finansijerima većih političkih partija koji su upravo time kupili svoju amnestiju, smatra Dragomir Babić, predsjednik nevladine organizacije Narodni front:
“Ima jedna granitura ljudi u drugoj liniji koji jednostavno guraju ove političare i oni biraju ove naše političare na vlasti i finansiraju ih. Među takve spadao je i sam Dušanić, u sam vrh je spadao. Konkretno mislim na Srpsku demokratsku stranku. On je samo jedan od finansijera i jedan od ljudi koji je bio pijun političara i koji se obogatio zahvaljujući vezi sa politikom.»
Od ukupnog broja predmeta u radu Tužilaštva BiH tokom protekle godine, na kaznena djela privrednog kriminala odnosilo se 34 odsto slučajeva, ili više od 300 predmeta. Direktor organizacije Transparency International Boris Divjak smatra, takođe, da je problem u neformalnim centrima moći, ali i pravosudnim organima BiH:
“Ti ljudi preko vlasti, gdje postoje paralele, nastavljaju da kontrolišu ekonomske tokove, da ih ograničavaju na probranih nekoliko pojedinaca i firmi i da te firme drže praktično monopol poslovanja. Suštinski je problem u samoj nezavisnosti tužilaštva, gdje vjerujem da je bilo izuzetno snažnih političkih uticaja koji su bili faktor da do ovakvih procesuiranja ne dođe u razumnom roku.»
U moru pokušaja da se duboko ukorijenjeni kriminal sankcioniše, treba spomenuti i inicijativu Socijaldemokratske partije BiH koja već treću godinu insistira na donošenju zakona o agenciji za osiguranje prinudnog oduzimanja nelegalno stečene imovine. Zašto zakon nije prošao, tumači član Glavnog odbora ove stranke Jozo Križanović:
“Nakon dva neuspjela pokušaja donošenja tog zakona u parlamentu, i to samo za jedan glas, stiču se utisak i uvjerenje da se ima namjera braniti određene ljude koji bi došli pod uticaj takvog jednog zakona. Dakle, mislim da se, ipak, tu želi dobiti na vremenu da se određene radnje izbrišu, zastare ili da se pogube određeni tragovi.»
S ciljem suzbijanja privrednog kriminala, a na inicijativu premijera RS-a Milorada Dodika, osnovana je prije nekoliko mjeseci i Komisija za reviziju privatizacije u preduzećima i bankama ovog entiteta. Na adresu ove ustanove stiglo je stotinjak zahtjeva za ocjenom da li je privatizacija izvršena legalno. Komisija je razmatrala izvještaje za tri preduzeća, od čega je u dva slučaja ustanovila kršenje pravila licitacije. Boris Divjak objašnjava na čemu treba insistirati:
“Dok ne vidimo rezolutno privatizaciju, dakle odlučnu privatizaciju upravo problematičnih firmi preko kojih se peru novci i budžet i subvencije itd., dotle nam vlast daje jasnu poruku da ima namjeru da preko takvih struktura pere novce, šteti građane, pljačka državnu imovinu itd.»
Da se vlast osvajala i optužbama za privredni kriminal svjedoči i slučaj bivše predsjednice RS-a, a sadašnje haške pritvorenice Biljane Plavšić, koja je prije nešto manje od deceniju na ovaj način smijenila cijelu garnituru Srpske demokratske stranke. Zbog toga je Dušanićevo privođenje otvorilo pitanje da li je ovaj biznismen uhapšen zato što je pravna država konačno počela da funkcioniše, ili možda zbog toga što su određene strukture na ovaj način ušle u predizbornu kampanju. Dragomir Babić:
“Zašto je sad došlo do hapšenja Dušanića? To obično dolazi kada dođe do raskola među tim političarima. Vidite da u SDS-u sada imaju te dvije struje i malo su pali s vlasti i normalno - može se reći da je počelo da funkcioniše prvenstveno Tužilaštvo BiH. Što se tiče Tužilaštva RS-a i struktura policije i MUP-a, on ovdje nikada ne bi bio ni uhapšen.»
“Ima jedna granitura ljudi u drugoj liniji koji jednostavno guraju ove političare i oni biraju ove naše političare na vlasti i finansiraju ih. Među takve spadao je i sam Dušanić, u sam vrh je spadao. Konkretno mislim na Srpsku demokratsku stranku. On je samo jedan od finansijera i jedan od ljudi koji je bio pijun političara i koji se obogatio zahvaljujući vezi sa politikom.»
Od ukupnog broja predmeta u radu Tužilaštva BiH tokom protekle godine, na kaznena djela privrednog kriminala odnosilo se 34 odsto slučajeva, ili više od 300 predmeta. Direktor organizacije Transparency International Boris Divjak smatra, takođe, da je problem u neformalnim centrima moći, ali i pravosudnim organima BiH:
“Ti ljudi preko vlasti, gdje postoje paralele, nastavljaju da kontrolišu ekonomske tokove, da ih ograničavaju na probranih nekoliko pojedinaca i firmi i da te firme drže praktično monopol poslovanja. Suštinski je problem u samoj nezavisnosti tužilaštva, gdje vjerujem da je bilo izuzetno snažnih političkih uticaja koji su bili faktor da do ovakvih procesuiranja ne dođe u razumnom roku.»
U moru pokušaja da se duboko ukorijenjeni kriminal sankcioniše, treba spomenuti i inicijativu Socijaldemokratske partije BiH koja već treću godinu insistira na donošenju zakona o agenciji za osiguranje prinudnog oduzimanja nelegalno stečene imovine. Zašto zakon nije prošao, tumači član Glavnog odbora ove stranke Jozo Križanović:
“Nakon dva neuspjela pokušaja donošenja tog zakona u parlamentu, i to samo za jedan glas, stiču se utisak i uvjerenje da se ima namjera braniti određene ljude koji bi došli pod uticaj takvog jednog zakona. Dakle, mislim da se, ipak, tu želi dobiti na vremenu da se određene radnje izbrišu, zastare ili da se pogube određeni tragovi.»
S ciljem suzbijanja privrednog kriminala, a na inicijativu premijera RS-a Milorada Dodika, osnovana je prije nekoliko mjeseci i Komisija za reviziju privatizacije u preduzećima i bankama ovog entiteta. Na adresu ove ustanove stiglo je stotinjak zahtjeva za ocjenom da li je privatizacija izvršena legalno. Komisija je razmatrala izvještaje za tri preduzeća, od čega je u dva slučaja ustanovila kršenje pravila licitacije. Boris Divjak objašnjava na čemu treba insistirati:
“Dok ne vidimo rezolutno privatizaciju, dakle odlučnu privatizaciju upravo problematičnih firmi preko kojih se peru novci i budžet i subvencije itd., dotle nam vlast daje jasnu poruku da ima namjeru da preko takvih struktura pere novce, šteti građane, pljačka državnu imovinu itd.»
Da se vlast osvajala i optužbama za privredni kriminal svjedoči i slučaj bivše predsjednice RS-a, a sadašnje haške pritvorenice Biljane Plavšić, koja je prije nešto manje od deceniju na ovaj način smijenila cijelu garnituru Srpske demokratske stranke. Zbog toga je Dušanićevo privođenje otvorilo pitanje da li je ovaj biznismen uhapšen zato što je pravna država konačno počela da funkcioniše, ili možda zbog toga što su određene strukture na ovaj način ušle u predizbornu kampanju. Dragomir Babić:
“Zašto je sad došlo do hapšenja Dušanića? To obično dolazi kada dođe do raskola među tim političarima. Vidite da u SDS-u sada imaju te dvije struje i malo su pali s vlasti i normalno - može se reći da je počelo da funkcioniše prvenstveno Tužilaštvo BiH. Što se tiče Tužilaštva RS-a i struktura policije i MUP-a, on ovdje nikada ne bi bio ni uhapšen.»