Erduan KATANA, Gordana SANDIC HADŽIHASANOVIC, Dženana KARABEGOVIC
Rezolucija Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope, usvojena u Strazburu, kojom se traži usvajanje novog ustava Bosne i Hercegovine do 2010. godine, za političare iz Republike Srpske je samo novi destabilizirajući faktor u BiH, a za političare iz Federacije šansa da građani ove zemlje konačno dobiju jednu normalnu državu.Goran Milojević, predsjedavajući Doma naroda Skupštine BiH i potpredsjednik Partije demokratskog progresa, smatra da će rezolucija Savjeta Evrope produkovati novu krizu u Bosni i Hercegovini i ugroziti nastavak razgovora o ustavnim promjenama:
“Ovo će direktno uzdrmati temelj na kojem stoji BiH - Dejtonski mirovni sporazum - i generalno će radikalizovati situaciju. Izglasavanje ovakvog izvještaja, rezolucije, je ustvari šamar velikim naporima političkih snaga iz sva tri naroda koji su radili na ustavnoj reformi prethodnih godinu dana i kojima su nedostajala samo dva glasa u Predstavničkom domu za dvotrećinsku podršku.»
Predsjednik Vlade Republike Srpske Milorad Dodik takođe vjeruje da će ova rezolucija samo produbiti političku krizu unutar BiH:
“Jedna stvar koja će sigurno determinisati mnoge godine unaprijed, napraviti mnoga politička trvenja ovdje bespotrebno.»
Iako rezolucija nije obavezujuća, pritisaka predstavnika međunarodne zajednice na političare u BiH će biti sasvim sigurno, kaže Dodik:
“Mnoge stvari nisu bile obavezujuće, ali kada sjednete sa stranim diplomatama, onda vam uvijek poture tu rezoluciju i kažu vam da je to kao demokratska ili neka druga odluka. Ali u svakom slučaju, naš odgovor je jasan: za nas je to neprovodivo, neprihvatljivo, mi nećemo to ni prihvatiti, bez obzira na činjenicu da dolazi s evropske adrese. Ovo je drastičan primjer lošeg ponašanja Evrope prema ovom podneblju.»
Sead Avdić, član parlamentarne delegacije BiH u Strazburu, smatra da će ova rezolucija Savjeta Evrope imati dalekosežne posljedice, jer preporučuje da se, umjesto dorada dejtonskog ustava, pristupi izradi potpuno novog ustava:
“I to je ta vrijednost koja može biti opredjeljujuća za jedan noviran ustav BiH koji bi omogućio politički stabilnu i finansijski održivu državu BiH.»
Hrvatska demokratska zajednica BiH i Hrvatski blok BiH smatraju da je rezolucija samo potvrda da je Dejtonski mirovni sporazum prevaziđen i da ga je potrebno mijenjati. Član Hrvatskog bloka BiH Filip Andrić:
“I mislim da treba napraviti novi ustav. Tri konstitutivna naroda trebaju dogovoriti o zajedničkoj budućnosti i na potpuno ravnopravnoj osnovi moraju to uraditi. A svako preglasavanje i nasilje mislim da nije dobro ni za koga.»
* * * * *
Parlamentarna skupština Vijeća Evrope u Strazburu zatražila je od vlasti u Bosni i Hercegovini da izrade i usvoje novi ustav prije okobra 2010. godine, a ne da dorađuju Dejtonski ustav BiH. Rezoluciju, koja je u četvrtak usvojena sa 53 glasa za i 28 protiv, predložio je Monitoring tim Evropskog parlamenta. Ovaj dokument je izazvao podjelu među članovima delegacije BiH u Parlamentarnoj skupštini Vijeća Evrope. Protiv Rezolucije su glasali članovi delegacije iz Republike Srpske.
I pored toga što su članovi delegacije BiH iz RS-a, te predsjednik i premijer ovog entiteta proteklih dana žestoko lobirali da Rezolucija o ustavnim promjenama ne bude uvrštena u dnevni red Parlamentarne skupštine Vijeća Evrope, ovaj dokument je usvojen. Učestvujući u raspravi, Goran Milojević, inače predsjedavajući Doma naroda Skupštine BiH, pozvao je delegate da odbace Rezoluciju, uz obrazloženje:
«Sadržaj ovih dokumenata je bez imalo političkog sluha, jednostran, tendenciozan, u funkciji političkih snaga koje su srušile ustavnu reformu u BiH i koje pod plaštom građanskog preferiraju unitarizam, odnosno želju za dominacijom. Rekao sam da usvajanje ovih dukumenata može izazvati nesagledive poljedice kad je u pitanju politička stabilnost u BiH i regionu, da će ovo direktno uzdrmati temelj na kojem stoji BiH – Dejtonski mirovni sporazum - i generalno radikalizovati situaciju.»
Za razliku od Milojevića, Sead Avdić, također član bh. delegacije, smatra da je Rezolucija objektivan i dobar dokument:
«Sva ona pitanja koja mi kao političari i učesnici, sudionici u zakonodavnoj vlasti u BiH nismo imali hrabrosti otvoriti do sada u proteklih 10 godina ova rezolucija otvara. To je njena najveća vrijednost, što znači da ova rezlocija ima dalekosežne poruke i značaj za BiH. Ona nudi model, način kako ići ka daljim ustavnim promjenama. Ona, štaviše, preferira jedan novi ustav BiH koji bi jednostavno zaboravio, eliminirao ono što je stečeno ratom.»
Rezolucija ima karakter političke preporuke, ističe Goran Milojević:
«Lično, u svom političkom djelovanju ne mogu prihvatiti ove elemente iz Rezolucije koji se odnose na preporuku za buduće uređenje BiH. BiH je složena država i to se mora odraziti i u njenoj ustavnoj strukturi.»
Sead Avdić:
«Ne mogu da razumijem svoje kolege, bez obzira što se radi o predizbornoj kampanji, ali izjave su stvarno neprimjerene onome što poručuje i što nudi Rezolucija Vijeća Evrope.»
Delegatima Parlamenta Vijeća Evrope ponuđena je danas i mogućnost da se Rezolucija vrati na doradu. Ovaj prijedlog člana delegacije Srbije u Vijeću Evrope Ivice Dačića je odbijen tijesnom većinom: 25 delegata je bilo protiv, 22 za, dok su ostali bili uzdržani.
* * * * *
Predstavnici parlamentarne delegacije Bosne i Hercegovine iz reda srpskog naroda u Parlamentarnoj skupštini Vijeća Evrope Ljiljana Milićević, Goran Milojević i Tihomir Gligorić uputili su dan ranije generalnom sekretaru Vijeća Evrope, predsjedniku Parlamentarne skupštine ove institucije i njenim poslanicima protest protiv uvrštavanja u dnevni red nacrta rezolucije Monitorng tima Parlamentarne skupštine Vijeća Evrope.
Za potpisnike protesta neprihvatljive su i netačne stavke Monitoring tima u kojima se osuđuju nedavne izjave čelnika Republike Srpske o referendumu o otcjepljenju, te blokade u reformi policije i državnom parlamentu. U izjavi za Radio Slobodna Evropa jedan od potpisnika protesnog pisma, Tihomir Gligorić, kaže kako je upitna urgentnost debate o ovoj problematici, jer ovakva vrsta izvještaja može destabilizovati prilike u BiH:
“Mi smo imali potrebu da ovdje kažemo da smo mi predstavnici različitih političkih stranaka, koji smo dio grupe od 26 poslanika Parlamenta BiH koji su podržali predložene ustavne promjene, za razliku od nekih koji su lobirali ovdje u Savjetu Evrope, a koji su bili rušitelji paketa ustavnih reformi sada žele da se prikažu u drugom svjetlu i zamjenom teza da prebace odgovornost.”
Povodom Rezolucije oglasili su se i predstavnici vlasti u Republici Srpskoj. Predsjednik ovog bh. entiteta Dragan Čavić smatra kako su predlagači rezolucije izlobirani od nekoga iz Sarajeva, te da je ona osmišljena da dugoročno destabilizuje BiH:
“Savjet Evrope i Parlamentarna skupština za to nemaju mandat. To što rade izlobirane političke grupe u Paralemantarnoj skupštini predstavlja rušenje dejtonskog temelja. Ako se BiH sruši na dejtonskim osnovama, ona više ne postoji. Dakle, dejtonski temelj srušen - nema ni kuće koja se zove BiH. Onda se gradi nova. Da li će od te jedne kuće biti napravljene tri nove, pet novih, jedna, to je veliko pitanje. Ali onda to dolazi u tako strahovitu krizu u kojoj je potpuno jasno da ta kriza ne može ostati u lokalnim okvirima. Ona će biti sigurno regionalnog karaktera. A onda je pravo svakog od konstitutivnih naroda da sam odredi svoj put. To je neminovno.”
Predsjednik Vlade Republike Srpske Milorad Dodik:
“Lijepo se baviti univerzalnim nekim principima, ali u suštini mislim da treba biti realan. Realnost govori da BiH može da egzistira na dejtonskim principima i rušenje tih principa apsolutno predstavlja problem novog dogovora, do kojeg je teško vjerovatno doći, a naravno pravo je ljudi da koncipiraju svoj put.”
Predstavnik bh. parlamentarne delegacije iz bošnjačkog naroda u Parlamentarnoj skupštini Vijeća Evrope Elmir Jahić kaže kako ga ne iznenađuju negativni stavovi predstavnika vlasti i poslanika iz Republike Srpske o rezoluciji, jer se njeni pojedini dijelovi na direktan i indirektan način u negativnom kontekstu odnose na njih:
“Ove preporuke mogu doprinijeti samo jačanju države BiH i mogu doprinijeti tome da BiH nalikuje na moderne evropske države.”
Pored ustavnih reformi, u rezoluciji Monitoring tima se, između ostalog, ističe da u BiH mora biti nastavljen proces reformi, donesen zakon o osnovnom i srednjem obrazovanju kojim bi se iskorijenila etnička diskriminacija u školama, do 2010. pripremljen i organizovan popis stanovništva, a jedna od obaveza naredne vlade je da formira komisiju za istinu i pomirenje za cijelu teritoriju države.