Posle gotovo osam decenija u Beogradu je u četvrtak postavljena spomen-ploča na zgradi nekadašnje Jevrejske bolnice iz koje je marta 1942. godine okupatorska nacistička vojska u smrt poslala blizu 800 Jevreja.
Tako je ovaj objekat na Dorćolu u kojem se danas nalazi Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju konačno propisno obeležen.
U pratnji hora predstavnici porodica preživelih beogradskih Jevreja u Holokaustu otkrili su spomen-ploču na kojoj piše:
"U ovoj zgradi Jevrejskog ženskog društva tokom 1941-1942. godine delovala je Jevrejska bolnica u kojoj su lečeni Jevreji, naši sugrađani. Marta 1942. godine Gestapo je odveo sve lekare, bolničko osoblje i 800 bolenika, pokretnim gasnim kamionom – dušegupkom, u smrt."
Tog marta 1942. Breda Kalef, primadona beogradske opere, imala je svega deset godina. Gledala je kako nacisti iz bolnice izvode njene najmilije:
"Odatle su odvedeni moj tata i moja baba. Mi smo došli da ih posetimo, bilo je sve blokirano, zamolili smo jednu komšinicu koja je živela preko puta bolnice da nas pusti, ona nas je pustila i mi smo sve to gledali. Gledali smo kako u nosilima nose bolesnike, decu koja su po stepeništu hodala. Ja taj prizor ne mogu nikako da zaboravim", priča za Radio Slobodna Evropa (RSE) Breda Kalef, koja je zajedno sa sestrom Holokaust preživela, jer im je jedan katolički sveštenik dao lažna imena i novi identitet.
Krajem maja 1941. godine u okupiranoj Srbiji kvislinške vlasti donele su specijalne nacističke i rasističke propise. Gradske vlasti uskratile su Jevrejima lečenje u državnim ustanovama i naredile im da osnuju sopstvenu zdravstvenu službu u okviru koje su mogli da rade isključivo jevrejski zdravstveni radnici.
Jevrejska bolnica otvorena je u zgradi tadašnjeg Ženskog jevrejskog društva, podsetila je Sofija Francuski Levi, predsednica Ženskog društva Mazal:
"U ovu bolnicu su pored redovnih bolesnika dovođeni i teški bolesnici i oboleli logoraši logora Sajmište, kao i Jevreji iz Banata. Bolnicu je vodio doktor Vukić Pijade sa drugim jevrejskim lekarima, a pored obučenog lekarskog osoblja volontirale su i članice Ženskog jevrejskog društva. U noći između 18. i 19. marta 1942. godine Gestapo je sproveo akciju u kojoj je sakupio lekare i medicinsko osoblje po njihovim kućama i likvidirao ih. U sledećih nekoliko dana Gestapo je došao po sve bolesnike Tada je Jevrejska bolnica prestala sa radom", podsetila je Sofija Francuski Levi.
Danas se u ovoj zgradi nalazi Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, a spomen-ploča čiji je autor Boban Jovanović podseća na istoriju ovog objekta.
"Još je mnogo zgrada sa sličnom istorijom", kaže Sofija Francuski Levi u izjavi za RSE.
"Komandant grada je 1942. godine sa ponosom poslao depešu Hitleru da je Beograd judenfrei, znači da su pobijeni. Od 12.000 Jevreja do te 1942. ih je više od 10.000 stradalo", navodi Francuski Levi.
Beograd, podsetimo, već godinama čeka na Memorijalni centar na području nekadašnjeg nacističkog logora Staro sajmište. Na nivou gradske vlasti bila uspostavljena komisija koja je trebalo da ponudi idejno rešenje za spomen-kompleks, ali je u međuvremenu taj posao polovinom prošle godine podignut na republički nivo.