Većina političkih i ekonomskih analitičara u Bosni Hercegovini skeptična je oko početka izgradnje kraka gasovoda Južnog toka koji bi išao kroz RS. Malo toga u ovom trenutku zavisi od BiH, ističu oni. Jedan od problema u toj zemlji je malo tržište i nedovoljno razvijena privreda.
Asistent na Fakultetu političkih nauka Đorđe Tomić mišljenja je da će izgradnju Južnog toka prije svega zavisiti od razvoja odnosa Evropske unije i Ruske Federacije zbog krize u Ukrajini:
„Imamo jedan sudar i sukob dobre, stare, klasične političke i ekonomske računice i u ovom trenutku ni jedna ni druga ne idu u prilog tome da će bilo ko žuriti sa radovima na terenu. Procjene su mi da EU u ovom trenutku nema izrazit interes da žuri sa takvom inicijativom, a zbog krize trenutno ni Rusija sa Južnim tokom.“
Mogućnost izgradnje kraka gasovoda Južnog toka, koji bi išao i kroz BiH, zavisiće od toga da li se Bosna i Hercegovina može uklopiti u tu mnogo veću matematiku, kaže Tomić naglašavajući da je sa ekonomskog stajališta problem u zemlji malo tržište i nedovoljno razvijena privreda:
„Nije loše da imamo dodatne izvore energije, ali treba da razgovaramo i o tome na šta ćemo trošiti taj gas osim na političku podršku i na zagrijavanje domaćinstava.“
Unutar BiH sva pitanja, pa i izgradnju gasovoda moraju se riješavati konsenzusom. I dok su u RS za izgradnju kraka Južnog toka, u Federaciji BiH nemaju takav interes.
„BiH u regionu plaća gotovo najskuplji gas - i automatski nije ekonomski. Od ovoga gasa koji mi sada uvozimo iz Gasproma, samo 15 posto RS koristi, ostalo koristi Federacija. Federaciji bi se isplatilo da se spusti taj gasovod, odnosno da ide do konekcije odakle i sada vuku gas. Južni tok kroz RS je, prvo, ogromna investicija, a samo 15 posto od ovoga što se sad isporučuje koristi RS.“
Ni na državnom nivou ne postoji jasan stav da li u BiH treba graditi gasovod, i koji. Pomoćnika ministra spoljnih poslova BiH Amer Kapetanović kaže da su opticaju dva gasovoda:
„Znam da se Južni tok jednako razmatra kao i Transazijski gasovod, odnosno njegov krak Jadransko-jonski gasovod. Za ovaj drugi, TAP-JAP, kako se skraćeno kaže, je već potpisan memorandum, odnosno BiH je napravila sve institucionalne predradnje, tako da je za toliko u nekoj vrsti prednosti.“
U igri velikih BiH je isuviše mala da bi mogla na bilo koji način uticati na konačni ishod, kaže Svetlana Cenić:
„Ovakve situacije i političke krize mogu se dešavati svako malo i da jedni druge ucjenjuju. A uvijek kada se slonovi svađaju, trava strada ispod njih."
Mišljenje Cenićeve je da bi najbolje za Bosnu i Hercegovinu bilo da sa više strana dobije gas kako bi se izbjegao monopolski položaj ruskog Gasproma. Također, najavila je i mogućnost i izgradnje trećeg gasovoda:
„Koja se skoro predstavila i koja će se prezentirati u BiH. To je gasovod upravo zato da se izbjegne monopolski položaj Gasproma i ogromno oslanjanje Evrope na taj gas - da ima i alternativni izvor iz škriljaca, koji bi bio gotovo upola jeftiniji nego što sad plaćamo gas. Ali taj gasovod bi išao od Ploča do Županje i jednim manjim dijelom bi prelazio RS, ostalo je sve gotovo na Federaciji. To bi bilo i od strateške važnosti jer BiH bi dobila tu na značaju. I druga stvar, vjerovatno bi konačno svijet malo gledao i u nas.“
Jedan od problema za otpočinjanja izgradnje gasovoda Južni tok kroz RS svakako će biti i rješavanje dosadašnjeg duga od skoro 105 miliona dolara za isporučeni gas između BiH i Ruske Federacije. Ovo je uslov za osnivanje zajedničke kompanije Gas-Resa i ruskog Gasproma. Poslije formiranja zajedničke kompanija trebala bi da se izradi studija o tehničko-ekonomskoj opravdanosti projekta, a onda slijedi izrada idejnog i glavnog projekta za krak gasovoda Južni tok kroz RS.
Asistent na Fakultetu političkih nauka Đorđe Tomić mišljenja je da će izgradnju Južnog toka prije svega zavisiti od razvoja odnosa Evropske unije i Ruske Federacije zbog krize u Ukrajini:
„Imamo jedan sudar i sukob dobre, stare, klasične političke i ekonomske računice i u ovom trenutku ni jedna ni druga ne idu u prilog tome da će bilo ko žuriti sa radovima na terenu. Procjene su mi da EU u ovom trenutku nema izrazit interes da žuri sa takvom inicijativom, a zbog krize trenutno ni Rusija sa Južnim tokom.“
Mogućnost izgradnje kraka gasovoda Južnog toka, koji bi išao i kroz BiH, zavisiće od toga da li se Bosna i Hercegovina može uklopiti u tu mnogo veću matematiku, kaže Tomić naglašavajući da je sa ekonomskog stajališta problem u zemlji malo tržište i nedovoljno razvijena privreda:
„Nije loše da imamo dodatne izvore energije, ali treba da razgovaramo i o tome na šta ćemo trošiti taj gas osim na političku podršku i na zagrijavanje domaćinstava.“
Unutar BiH sva pitanja, pa i izgradnju gasovoda moraju se riješavati konsenzusom. I dok su u RS za izgradnju kraka Južnog toka, u Federaciji BiH nemaju takav interes.
Svetlana Cenić
Ekonomistkinja Svetlana Cenić objašnjava da za Federaciju BiH nije ekonomski isplativa izgradnja gasovoda koji bi išao samo kroz RS:„BiH u regionu plaća gotovo najskuplji gas - i automatski nije ekonomski. Od ovoga gasa koji mi sada uvozimo iz Gasproma, samo 15 posto RS koristi, ostalo koristi Federacija. Federaciji bi se isplatilo da se spusti taj gasovod, odnosno da ide do konekcije odakle i sada vuku gas. Južni tok kroz RS je, prvo, ogromna investicija, a samo 15 posto od ovoga što se sad isporučuje koristi RS.“
Ni na državnom nivou ne postoji jasan stav da li u BiH treba graditi gasovod, i koji. Pomoćnika ministra spoljnih poslova BiH Amer Kapetanović kaže da su opticaju dva gasovoda:
„Znam da se Južni tok jednako razmatra kao i Transazijski gasovod, odnosno njegov krak Jadransko-jonski gasovod. Za ovaj drugi, TAP-JAP, kako se skraćeno kaže, je već potpisan memorandum, odnosno BiH je napravila sve institucionalne predradnje, tako da je za toliko u nekoj vrsti prednosti.“
U igri velikih BiH je isuviše mala da bi mogla na bilo koji način uticati na konačni ishod, kaže Svetlana Cenić:
„Ovakve situacije i političke krize mogu se dešavati svako malo i da jedni druge ucjenjuju. A uvijek kada se slonovi svađaju, trava strada ispod njih."
Mišljenje Cenićeve je da bi najbolje za Bosnu i Hercegovinu bilo da sa više strana dobije gas kako bi se izbjegao monopolski položaj ruskog Gasproma. Također, najavila je i mogućnost i izgradnje trećeg gasovoda:
„Koja se skoro predstavila i koja će se prezentirati u BiH. To je gasovod upravo zato da se izbjegne monopolski položaj Gasproma i ogromno oslanjanje Evrope na taj gas - da ima i alternativni izvor iz škriljaca, koji bi bio gotovo upola jeftiniji nego što sad plaćamo gas. Ali taj gasovod bi išao od Ploča do Županje i jednim manjim dijelom bi prelazio RS, ostalo je sve gotovo na Federaciji. To bi bilo i od strateške važnosti jer BiH bi dobila tu na značaju. I druga stvar, vjerovatno bi konačno svijet malo gledao i u nas.“
Jedan od problema za otpočinjanja izgradnje gasovoda Južni tok kroz RS svakako će biti i rješavanje dosadašnjeg duga od skoro 105 miliona dolara za isporučeni gas između BiH i Ruske Federacije. Ovo je uslov za osnivanje zajedničke kompanije Gas-Resa i ruskog Gasproma. Poslije formiranja zajedničke kompanija trebala bi da se izradi studija o tehničko-ekonomskoj opravdanosti projekta, a onda slijedi izrada idejnog i glavnog projekta za krak gasovoda Južni tok kroz RS.