Elektrifikacija 30 povratničkih mjesta

Ministar za ljudska prava i izbjeglice BiH Safet Halilović, direktor Fonda za povratak BiH Mlađen Božović i načelnici 30 bh. opština potpisali su u Sarajevu sporazum o saradnji u realizaciji Projekta elektrifikacije lokacija/objekata realiziranog povratka u ovoj godini.

Potpisivanje sporazuma nastavak je projekta elektrifikacije, na osnovu sredstava iz državnog budžeta u ukupnom iznosu od 9,7 miliona konvertibilnih maraka (KM), odnosno po tri miliona i 233.300 KM godišnje u naredne tri godine, saopšteno je iz kabineta resornog državnog ministra. Između ostalog, sporazumom su okvirno određena sredstva i lokacije projekata, opštine kao implementatori na lokalnom nivou zajedno s nadležnim elektrodistribucijama i obaveze i odgovornosti svih potpisnika.

Uz participaciju opština i nadležnih elektrodistribucija, a prema projektnim prijedlozima opština, u 2008. godini bi na elektromrežu trebalo biti priključeno 568 objekata povratnika u 30 opština u BiH.

Ministar za ljudska prava i izbjeglice BiH Safet Halilović:

“Zbog velikih potreba u elektrifikaciji lokacije/objekata realizovanog povratka za saniranje elektromreže i elektroenergetskih objekata, Vijeće ministara BiH je odobrilo sredstva u ukupnom iznosu od 9,7 miliona KM. Ova sredstva bi trebalo biti realizirana u naredne tri godine. Počevši od ove godine odobreni iznos na godišnjem nivou je tri miliona i 233.300 KM. Uz participiranje opština, elektroprivreda/elektrodistirbucija, a nadamo se i nadležnih entitetskih ministarstava i drugih donatora, problem elektrifikacije u funkciji realiziranog povratka trebalo bi biti riješen do 2011. godine. Radi potpune transparentnosti cjelokupne realizacije povratka, Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice BiH raspisalo je javni poziv općinama i gradovima u BiH za dostavu projektnih prijedloga. Uslove javnog poziva zadovoljile su 73 općine. Prema dostavljenim podacima na elektrifikaciju objekata čeka 2961 domaćinstvo. Sredstva za saniranje mreže i elektroenergetskih objekata su procjenjena na 50 miliona i 66 KM. Za 2008. godinu odlukom Komisije za izbjeglice i raseljene osobe BiH prioritetno je odabrano 30 općina u BiH kojima će putem fonda za povratak biti dodijeljena sredstva u ukupnom iznosu od tri miliona i 233.300 KM. Uz participaciju općina i elektrodistribucija, a na osnovu 30 dostavljenih projektnih prijedloga, 568 objekata bi trebalo biti prključeno na elektromrežu, što je 19 posto od ukupnog broja identificiranih objekata koji čekaju na priključenje. Procjenjena vrijednost sanacije elektromreže i elektroenergetskih objekata, prema projektnim prijedlozima 30 općina, iznosi pet miliona i 680.000 KM, što je 11 posto od potebnog procijenjenog iznosa sredstava za ukupne potrebe u elektrifikaciji objekata realiziranog povratka u BiH. Ovakvi pokazatelji, kao i stanje na terenu, suviše je nego jak motiv da paralelno sa realizacijom sporazuma, Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice BiH zajedno sa svim učesnicima u ovom projektu, nastavi voditi sve potrebne aktivnosti u 2009. i 2010. godini, kako bi negativne posljedice nedostatka električne energije, prvenstveno na realizirani, a potom i na planirani povratak, bile anulirane. Ovim sporazumom, izmedju ostalog, definirana su uloga prava i obaveze svih učesnika, a potpisuju ga općine kao i implementatori projekta na lokalnom nivou: Fond za povratak BiH koji će vršiti finansijsko realiziranje projekta, te Ministarstvo za ljudska prava i izbjeglice BiH koji će vršiti monitoring cjelokupnog procesa implementiranje projekta u skaldu sa procedurama Evropske unije.”

I područje Teslića biće obuhvaćeno ovim projektom. Predstavnik Opštine, Kasim Salkić:

"Opština Teslić je dobila 200.000 KM za elektrifikaciju povratničkih naselja. Ovim projektom u opštini Teslić biće elektrificirano 12 lokacija i obuhvaćeno oko 60 porodica ili oko 200 članova domaćinstava. Ovi ljudu uglavnom duže vremena čekaju na električnu energiju i krajnje je vrijeme bilo da to uradimo. Nama je drago da je to državni projekat i da, konačno, ljudi žive život dostojan čovjeka u ovom, 21. vijeku. Inače, opština Teslić je dosta porušena i ona ima još potreba za i elektrifikacijom i obnovom kuća, ali eto, ovo smatramo kao prvi korak ka jednom boljem napretku i boljim uslovima života svih povratnika. Mislim da smo mi tu medju negdje, ne znam tačno medju opštinama, ali mi smo sa 10 000 stanovnika, medju većim. Mi smo se dugo godina bavili elektrifikacijom i ovdje su ljudi, uglavnom svi prije rata, imali struju. Oni su bili potrošači korisnici i nisu oni ništa krivi što je uništena kompletna niskonaponska mreža. Po meni jeste predugo. Što se tiče opštine Teslić mogu kazati da smo mi povratak započeli 1998. godine, znači ovo je nakon 10 godina. Do sada su radile medjunarodne organizacije i opština što je sama mogla, ali ovo su ipak značajnija sredstva tako da po meni je moglo i prije. Ovim projektom stvaraju se preduslovi i za ljude koji žive i koji gravitiraju tim područjima. Ovdje se radi o Bošnjacima i Hrvatima, ali se stvaraju pretpostavke i za ubrzan povratak i ostalih. Ovo je bio projekat koji samo tretira one ljude koji su se vratili. Ima još ljudi koji žive bez električne energije, ne mogu baš tačno kazati koliko, ali smatram da je manji broj u odnosu na one koji trebaju da se vrate. Kod nas je bezbjedonosno politička situacija dosta dobra, a najveći problem po meni je zaposlenje. Nema posla za povratnike. Infrastruktura u bošnjačkim sredinama je u zadnje vrijeme popravljena i veći broj ljudi se vratio. Dok, kad je u pitanju hrvastko stanovništvo, oni su se vratili u vrlo malom broju. Bilo ih je oko 10.500, a nema sada ni oko 2.000 povratnika. Tako da ako nema ljudi ,džabe je investirati, džabe je trošiti. Ako se vrate sve se da popraviti.”

Načelnica Opštine Drvar Anka Papak - Dodig:

“Sa zadovoljstvom mogu da kažem da smo mi u posljednje tri godine uspjeli da elektrificiramo gotovo sva sela koja su bila neelektrificirana, jer do prije 4 godine bilo je više od 30 posto opštine neelektrificirano. Za ove nepune 4 godine uspjeli smo elektrificirati gotovo sva sela. Ostalo je još samo selo Podić, to je prema Glamoču, u kojem će ovim projektom oko 40 porodica dobiti električnu energiju. Moram da kažem da su to ljudi, povratnici, koji su se vratili prije 9 – 10 godina. Prvi povratak je počeo još ’98. godine, tako da zaista ne treba da kažem šta će to značiti za njih. Skoro 10 godina ljudi čekaju i ovo će za njih zaista značiti puno. Da li su mogli i prije? Rekla sam, bilo je više od 30 posto opštine neelektrificirano, zaista je bilo teško elektrificirati sve to, ali zahvaljujući višim instancama vlasti, uspjeli smo, a nadam se da ćemo sa ovim i završiti elektrifikaciju. Ostala su samo neka dva manja zaseoka, a to će, nadam se, elektroprivreda u svom redovnom programu u narednom periodu uraditi. Manje - više Drvar se ne razlikuje u odnosu na druga mjesta gdje su povratnička naselja. Moram vam reći da je Drvar među prvima u Federaciji BiH po broju povratnika. Tamo se vratilo gotovo 50 posto ljudi. Stanje je prilično teško. Kao i svugdje, i kod nas je prisutna nezaposlenost, ali ja kažem ta nezaposlenost nije stvar trenutka, to je proces koji traje. Grad kao grad je bio dosta razrušen. Još uvijek nismo sredili infrastrukturu grada da možemo očekivati neka veća ulaganja. Prošle 4 godine bile su, i još uvijek su, godine obnove i rekonstrukcije. Ja se nadam u narednom periodu da ćemo polako iz faze obnove i rekonstrukcije preći u fazu razvoja, gdje bi zaposlenje dobilo i neku drugu dimenziju, neki drugi karakter. Povratnici, eto tako, snalaze se, kao i u drugim mjestima.”

Načelnik Opštine Kupres Goran Zubić:

“Projekat iznosi u ukupnoj vrijednosti 104.000 KM i biće obuhvaćeno blizu 20 domaćinstava. Međutim, danas imamo takvu situaciju da se samo nekih 6 domaćinstava vratilo upravo zbog nedostatka električne energije, koja je, možemo reći, jedan od osnovnih uslova za održiv povratak. Po zadnjem popisu Kupres,dio koji se nalazi u RS, je imao nešto oko 400 stanovnika. Osnovni problemi u opštini Kupres su infrastruktrune prirode. Pored ovog dijela što nema struju, osnovni problem je voda. Kupres po svom geo – morfološkom sastavu nema tekuće vode, tako da to je jedan od osnovnih problema. Praktično narod koristi kišnicu kao vodu za život.”

Još uvijek više od 120.000 raseljenih

Prema podacima Odsjeka za statistiku federalnog ministarstva raseljenih osoba i izbjeglica, koje prenosi šefica ovog odsjeka Ladislava Hamzić, zaključno s 31. avgustom 2008. godine na nivou BiH registrovano je 122.738 raseljenih osoba: 53.768 u FBiH, 67.712 u RS-u i 1.258 u Brčko Distriktu BiH.

U Federaciji BiH sada imamo 18.698 raseljenih porodica, odnosno 53.768 raseljenih osoba. U RS-u ima 21.040 raseljenih porodica, odnosno 67.712 osoba.

“Želim da vam skrenem pažnju da smo mi otprilike imali nekoliko popisa do sada. Prvi nezvanični popis smo imali ’95. godine i tada je bilo oko milion raseljenih osoba u BiH. Oko 600.000 raseljenih osoba bilo je u FBiH, a u RS-u oko 400.000. Sjećamo se da je oko 1,2 miliona bilo izbjeglica u tom periodu, znači otprilike polovina našeg stanovništva našla se van svojih prijeratnih prebivališta. Značajno je napomenuti da sledeći popis, zvanični popis koji je bio 2000. godine, da smo tada imali podatak da na nivou BiH ima 556.214 raseljenih osoba. Ako uzmemo raseljene ’95. godine, znači 2000. godine smo imali 50 posto umanjen broj raseljenih osoba. Sigurno bi to bilo i više obzirom na te karakteristične godine neposredno poslije rata, kada smo imali veliki povratak ,po 140.000. Tada su nastupili oni incidenti u RS-u i tada je zaustavljen proces. Negdje od 2000. godine možemo reći da je taj proces ponovo krenuo u Republici Srpskoj. Što se tiče pregleda stanja 2004. godine, kada smo imali reviziju statusa raseljenih osoba prije popisa, mi smo imali 256.736 raseljenih osoba. Revizija statusa zatekla je ponovo 50 posto raseljenih osoba u odnosu na 2000. godinu. Sada ako pogledamo podatak da mi imamo sa 31. avgustom, znači četiri godine kasnije, 122.738 raseljenih osoba na nivou BiH, možemo reći ponovo da imamo oko 50 posto manje raseljenih osoba. Ne može se reći, kao što neki često pričaju, da je taj proces povratka, da kažem, neadekvatan, da se nije dovoljno uradilo na procesu povratka, međutim, brojke nešto govore. Ministarstvo raseljenih osoba i izbjeglica ima centralnu bazu podataka o raseljenim osobama koja se puni na nivou općina. Općine su te koje pune bazu podataka što se tiče raseljenih osoba i mi kontinuirano razmjenjujemo te podatke sa kantonima, a kantoni sa FBiH razmjenjuju te podatke. Sada imamo 18.698 raseljenih porodica, odnosno 53.768 raseljenih osoba. U RS-u ima 21.040 raseljenih porodica, odnosno 67.712 osoba. Vidite da je to nešto više nego u FBiH, iako je Federacija tokom ovog čitavog perioda imala više raseljenih osoba. Brčko distrikt ima 400 raseljenih porodica, odnosno 1258 raseljenih osoba. Znači na nivou BiH imamo 40.138 raseljenih porodica i 122.738 raseljenih osoba. Struktura raseljenih osoba je veoma interesantna. Mi sa tom bazom podataka sa kojom raspolažemo možemo da imamo dobru analitiku strukture raseljenih osoba. Izvještaj prema vrsti smještaja raseljenih osoba: u kolektivnim centrima imamo 2.031 raseljenu osobu, ili 11, 32 posto. U društvenoj imovini imamo 2.832 raseljene porodice, ili 15,14 posto. U ukupnim objektima za koje država obezbjeđuje smještaj u skladu sa zakonom ima 4.863 porodice. Ove porodice su prioritet u našim planovima povratka da se čim prije riješe ta pitanja i zatvore kolektivni centri.”

Upute za podnošenje zahtjeva Evropskom sudu za ljudska prava u Strazburu

Pripremila Dijana Marjanović, Udruženje za pružanje besplatne pravne pomoći „Vaša prava“ kancelarija u Banja Luci.

Evropski sud za ljudska prava je medjunarodna institucija koja može pod odredjenim uvjetima razmatrati zahtjeve osoba koje se žale da su prekršena njihova prava po evropskoj konvenciji o ljudskim pravima. Konvencija je međunarodni ugovor kojim su se evropske države obavezale osigurati temeljna ljudska prava. Znači, ukoliko vam je povrijeđeno jedno, ili više temeljnih ljudskih prava od strane jedne države, imate pravo ovom sudu podnijeti zahtjev, odnosno apelaciju. Evropski sud za ljudska prava može razmatrati samo zahtjeve, apelacije, koje se odnose na povredu samo jednog ili više temeljnih prava navedenih u konvenciji i protokolima. Evropski sud ne može poništiti ili izmijeniti odluke domaćih sudova, niti može intervenisati izravno u ime apelanta kod organa na koje se isti žale. Zahtijev, apelacija, se može podnijeti samo protiv države koja je ratificirala konvenciju ili protokol, te protiv dogadjaja koji su se dogodili nakon odredjenog datuma. Sudu se može žaliti samo i isključivo u vezi sa predmetom koji su u nadležnosti javnih organa vlasti države. Sud ne razmatra apelacije protiv pojedinca, ili privatne organizacije. Zahtjev se podnosi tek nakon što su iscrpljeni svi domaći pravni lijekovi i u roku od 6 mjeseci od dana donošenja konačne odluke. Ukoliko zahtijev, apelacija, ne ispunjava navedene uslove sud ga neće moći razmatrati zbog nedopuštenosti. Neophodno je da se prije obraćanja sudu iscrpe svi pravni lijekovi u državi protiv koje se želi podnijeti zahtijev, apelacija. Ukoliko se zahtijev, apelacija, podnese prije iscrpljivanja svih pravnih lijekova, apelant u apelaciji mora dokazati da su sva sredstva koja je imao na raspolaganju, a uglavnom se radi o vanrednim pravnim sredstvima, pravnim lijekovima izjavljenim protiv konačnih odluka, nedjelotvorne. Prilikom iscrpljivanja pravnih lijekova, neophodno je da se isti ulažu, tj. izjavljuju, u zakonskim rokovima. Ukoliko je žalba od nadležnog suda države protiv koje se žalite izjavljena nakon proteka zakonskog roka, ovaj sud neće moći razmatrati zahtijev, apelaciju. Zahtijev se izjavljuje na odluke najvišeg nadležnog domaćeg suda u roku od 6 mjeseci od datuma kada je konačna odluka u redovnom sudskom procesu dostavljena apelantu, ili njegovom advokatu. Rok za podnošenje zahtijeva se prekida u trenutku kada sudu dostavite prvi dopis u kojem izražavate jasnu namjeru da zahitjev, apelaciju, želite podnijeti, ili popunjen obrazac apelacije. Služebeni jezici suda su engleski i francuski, a možete se obratiti i na jednom od jezika koje su ratifikovale konvenciju. Zahtijev se podnosi na propisanom obrascu koji trebate pažljivo i čitko ispuniti, te ga vratiti sudu u roku od 6 nedjelja.

Zahtijev, apleacija, mora sadržavati:

1. ukratko činjenično stanje na koje se žalite, te izložiti prirodu vaše žalbe;
2. naznačiti prava zajamčena konvencijom, a koja su u konkretnom slučaju bila povrijeđena;
3. navesti pravne lijekove koje su sve u toku postupka korišteni;
4. navesti sve službene odluke koje su donijete u konkretnom predmetu, pri čemu treba navesti datum svake odluke i naziv suda ili organa koji je tu odluku donio. U zahtijev se moraju priložiti kopije donijetih odluka.

Apelacija mora biti potpisana od strane podnosioca iste, ili njegovog advokata. Apelacije se razmatraju besplatno. Kako se postupak u početnoj fazi obavlja pismeno nema potrebe za dolaskom na sud, osim ukoliko sud ne pozove apelanta na raspravu. Apelacije se mogu poslati preporučenom pošiljkom na adresu suda.