U Beogradu se 12. marta obeležava devetnaest godina od ubistva premijera Srbije i lidera Demokratske stranke Zorana Đinđića.
U dvorištu zgrade Vlade Srbije, na mestu gde je Đinđić ubijen 2003. godine, cveće i sveće položili su premijerka Ana Brnabić i članovi aktuelne Vlade koju predvodi Srpska napredna stranka.
Delegacija Demokratske stranke, na čelu sa Zoranom Lutovcem, položila je vence na grob Zorana Đinđića u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.
Nakon polaganja venaca, Demokratska stranka je u saopštenju navela da "šalju snažnu poruku građanima da nisu i neće odustati od borbe za dostojanstven život u Srbiji", ocenjujući da se "društvo nalazi u sveopštoj krizi".
Opoziciona koalicija "Ujedinjeni za pobedu Srbije" održala je tradicionalnu "Šetnju za Zorana". Više stotina građana prošetalo je od Tašmajdanskog parka do Novog groblja kako bi odali poštu ubijenom premijeru Srbije.
Politička pozadina bez epiloga
Zoran Đinđić ubijen je 12. marta 2003. godine na ulazu u zgradu Vlade Srbije. Zbog organizovanja ubistva na 40 godina zatvora osuđen je bivši komandant Jedinice za specijalne operacije Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije, Milorad Ulemek Legija.
Na istu kaznu osuđen je i Zvezdan Jovanović, neposredni izvršilac ubistva i bivši Ulemekov zamenik.
Politička pozadina ubistva Zorana Đinđića još nije otkrivena.
Vlada Srbije je nekoliko sati posle ubistva proglasila vanredno stanje. Kao izvršioci su odmah osumnjičeni i pripadnici zemunskog kriminalnog klana.
Tokom vanrednog stanja, koje je trajalo do 22. aprila 2003, u policijskoj akciji "Sablja" uhapšeno je 11.665 osoba, među kojima je bilo partijskih funkcionera, visokih vojnih oficira, nosilaca pravosudnih funkcija i estradnih zvezda, a neki od njih su proveli određeno vreme u pritvoru.
Vođe zemunskog klana Dušan Spasojević i Mile Luković stradali su dve nedelje posle ubistva u operaciji "Sablja", jer su prilikom hapšenja u selu Meljak kod Beograda pokušali da pruže otpor.
U avgustu 2003. podignuta je optužnica protiv 44 osobe za učešće u organizovanju ubistva, a suđenje je počelo 22. decembra 2003. u Okružnom sudu u Beogradu.
Oni su 23. maja 2007. godine proglašeni krivim i osuđeni na ukupno 378 godina zatvora.
U obrazloženju presude između ostalog je navedeno i da je ubistvo Zorana Đinđića političko ubistvo upereno protiv države, u kome su učestvovali kriminalizovani deo Jedinice za specijalne operacije i kriminalni klan Dušana Spasojevića.
Ukazom Vlade Srbije 25. marta 2003. godine, Jedinica za specijalne operacije je rasformirana.
Prvi demokratski premijer
Zoran Đinđić bio je prvi premijer Srbije posle pada vlasti nekadašnjeg predsednika Srbije i Savezne republike Jugoslavije Slobodana Miloševića 2000. godine i dolaska na vlast Demokratske opozicije Srbije. Vlada na čijem je čelu bio, izabrana je 25. januara 2001. godine.
Vlada Zorana Đinđića započela je socijalne i ekonomske reforme. Za vreme njegove vlasti uspostavljene su dobre relacije sa zapadnim zemljama, među kojima i sa Sjedinjenim Američkim Državama.
Đinđićeva vlada zalagala se za saradnju sa Haškim tribunalom, a tokom njenog mandata uhapšeno je nekoliko haških optuženika, među kojima i Slobodan Milošević.
Zoran Đinđić bio je jedan od osnivača Demokratske stranke, na čijem čelu ostao do ubistva.
