Srpska pravoslavna crkva (SPC), u saradnji sa pojedinim lokalnim vlastima kao na primjer u Budvi ili Herceg Novom, gdje vlast čine koalicije sačinjene od partija koje su opozicija na državnom nivou, nastavljaju sa organizovanjem skupova u znak protesta zbog usvajanja “Zakona o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica”.
Osim crkvenih obilježja SPC i Srbije, te skandiranja “Ne damo svetinje”, tokom tih okupljanja se čuju i povici o Kosovu. Jedan od primjera je svetosavski skup nakon povorki vjernika SPC kroz Budvu 28. januara 2020., kada su sa bine upućivane i poruke da se u Crnoj Gori “brane i kosovske svetinje”.
“Vi ste danas čuvari našeg kosovskog zavjeta”, kazao je profesor iz Beograda Miloš Ković pred okupljenima, među kojima je bilo i više stotina djece.
Zašto se na protestima u Crnoj Gori skandira “Kosovo je srce Crne Gore”, pitanje je koje u Facebook rubrici Zašto? postavljamo Marku Špadijeru, publicisti i uredniku časopisa “Matica”.
“Čovjek bi pomislio da je to nadrealistički vic. Međutim, to je ipak govor svetosavlja, govor velikosrpstva koji proizilazi iz kosovskog mita. Dakle, Crna Gora u tome ima svoju ulogu, važnu ulogu iz devetnaestog vijeka. Nevjerovatno kako se neke ideje prenose u novije vrijeme, nisam siguran da to mlađe generacije mogu da prihvate.
To je recimo ideja koja potiče od vremena kralja Nikole, sjećate se njegove pjesme “Onamo, onamo”, u stvari je to tada bila anonimna pjesma. Ali, “Onamo, onamo” je postala nezvanična himna, ona je veličala Crnu Goru i njega kao cara junaka koji treba da dođe u Prizren.
Onamo će doći oružan i doma će doći. Dakle, to je proizvod, taj krik ili ta parola je proizvod te svijesti, te svetosavske mitske svijesti, koja Crnoj Gori daje posebnu ulogu u tom pravoslavlju, svetosavlju”, kaže Špadijer.
Nakon što su predstavnici prosrpskih partija u Crnoj Gori, SPC i pojedinih lokalnih vlasti (u Budvi, na primjer) blokadama saobraćajnica protestovali zbog usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti 27. decembra 2019, nastavili su sa organizacijom protesnih skupova svake sedmice u više gradova, tokom kojih se po nekoliko sati onemogućava saobraćaj na putevima širom Crne Gore.
I dok je iz vladajućeg DPS (Demokratske partija socijalista) ocijenjeno da su litije (vjerske povorke sa sveštenstvom i crkvenim barjacima) pokazale da nisu vjerske i političke, te da su usmjerene na promjenu vlasti i ugrožavanje suverenosti Crne Gore, iz Mitropolije crnogorsko-primorske SPC tvrde da je riječ o legitimnom građanskom protestu vjernika.
- Od vjerskog zakona do pitanja Srba u Crnoj Gori
- Bez registracije, SPC u Crnoj Gori pravno ne postoji?
Prema mišljenju Špadijera, riječ je o protestima koji od samog početka nisu bili samo vjerski, već su poprimili političko obilježje.
“To je povampirenje srpskog, ili jak izraz srpskog nacionalizma, ništa drugo. To je samo povod da se takve izjave, parole i takve ideje čuju”, zaključuje Špadijer.
