Uragani koji su posljednjih trideset godina pogodili Sjedinjene Američke Države su veći, brojniji i opasniji nego prije stotinjak godina, tvrde naučnici Američke akademije nauka i umjetnosti.
Sezona uragana 2020. na Atlantiku bit će “izuzetno aktivna”, objavila je u početkom avgusta američka Nacionalna uprava za oceane i atmosferu u svojoj revidiranoj prognozi.
Za ovu godinu se predviđa od 15 do 25 tropskih oluja od kojih bi 11 moglo prerasti u uragane.
Od toga će tri do šest biti razorne kategorije 3 ili jači. Ova agencija do sad nikad nije predviđala 25 tropskih oluja, a u godišnji prosjek je 12 oluja.
Državni univerzitet u Coloradu predviđa 24 tropske oluje od kojih bi, tvrde, pet moglo prerasti u razornu kategoriju 3 ili veću.
Štete se mjere milijardama dolara
Devet tropskih oluja već je formirano tokom ovogodišnje sezone uragana koja zvanično počinje 1. jula i završava 30. novembra.
Tokom 2005. godine zabilježeno je najviše tropskih oluja i uragana u poznatoj povijesti. Te godine su do kraja jula bila dva uragana kategorije 3. Ukupno je bila 31 tropska ili subtropska ciklona od kojih su 15 prerasle u uragane. Četiri uragana – Emily, Katrina, Rita i Wilma – prerasla su u najveću kategoriju 5, a najsmrtonosniji je bio uragan Katrina koji je pogodio države Lousianu i Mississippi, nanio štetu koja je procijenjena na 125 milijardi dolara i odnio oko 1200 života u SAD-u i više od 1.800 na svom putu preko Kariba.
Najjači uragan te sezone, prema mjerenjima, je bila Wilma. No, ukupno najviše štete zabilježeno je 12 godina kasnije. U uraganskoj sezoni 2017. godine 17 tropskih oluja, deset uragana od kojih šest uragana kategorije 5 nanijelo je štetu koja je procijenjena na 294,9 milijardi dolara, kako navode naučnici Američke akademije nauka i umjetnosti.
Prema podacima koje je sakupio Atlantski oceanografski i meteorološki laboratorij (NOAA's The Atlantic Oceanographic and Meteorological Laboratory), u razdoblju od 1851. do 2018. godine američko kopno je pogodilo 294 uragana, od čega četiri koja su bila najjača kategorija 5, zatim 24 uragana kategorije 4, slijede 64 uragana treće kategorije, 80 uragana druge kategorije te 122 uragana najmanje kategorije 1.
Prema podacima koje je prikupila ista američka vladina agencija za uragane između 1851. i 2010. godine najsmrtonosniji uragan koji je stigao na američko kopno pogodio je Texas 1900. godine i stigao sve do Kanade kad je poginulo između 8.000 i 12.000 ljudi, potom uragan koji je 1928. godine pogodio Floridu kad je poginulo između 2.500 i 3.000 ljudi te uragan Katrina (uragani su počeli dobivati imena 1953. godine) koji je 2005. pogodio Lousianu i Mississippi kad je u SAD-u poginulo oko 1.200 ljudi.
Uragani su najrazornije prirodne katastrofe u Sjedinjenim Državama. Evidencija ekonomske štete od uragana iz godine u godinu je sve veća zbog povećanja bogatstva kompanija i stanovništva u najugroženijim zonama.
Uragan Katrina je i nanio najviše štete američkoj ekonomiji. Atlantski oceanografski i meteorološki laboratorij navodi kako je procijenjena šteta iznosila oko 125 milijardi dolara, jednako kao i uragan Harvey iz 2017. Među prvih deset po iznosu procijenjene štete su i uragani Maria iz 2017. sa 90 milijardi dolara procijenjene štete, Sandy iz 2012. sa 65 milijardi dolara, Irma iz 2017. sa 50 milijardi dolara, Ike iz 2008. sa 30 milijardi dolara, Andrew iz 1992. sa 27 milijardi dolara, Ivan iz 2004. koji je nanio 20,5 milijardi dolara štete te Wilma i Rita iz 2005. godine koji su nanijeli 19 milijardi, odnosno 18,5 milijardi dolara štete. NOAA's napominje da iznosi nisu prilagođeni današnjoj inflaciji.
Kako navodi druga američka agencija NOAA's Climate, ne treba se žuriti i za povećan broj uragana u posljednje tri decenije optuživati (samo) globalno zagrijavanje.
Max Mayfield iz Nacionalnog centra za uragane u Miamiju tvrdi da se nalazimo u vremenu pojačanih uraganskih aktivnosti koje bi mogle trajati još deset ili dvadeset godina i da je to i ranije zabilježeno u povijesti.
“Povećana aktivnost od 1995. godine posljedica je prirodnih kolebanja i ciklusa uraganskih aktivnosti koje pokreće sam Atlantski ocean, zajedno s atmosferom iznad njega, a nisu znatno pojačane globalnim zatopljenjem”, smatra Mayfield. Njegov kolega Chris Landsea kaže da su studije o povezanosti globalnog zatopljenja i uragana samo postavile više pitanja nego što su pružile odgovora. Prema njegovim riječima, globalno zatopljenje je moglo povećati brzinu vjetra i količinu padavina za pet posto u posljednjih stotinu godina.
Osvrćući se na period od 1970. do 1995., naučnici kažu da su se tadašnje tropske oluje i uragani držali dalje od obala SAD-a i da su se formirali bliže Bahamima, dok se danas tropske oluje formiraju bliže obalama Afrike te da na svom putu “eksplodiraju” u uragane kad dođu iznad toplih voda Meksičkog zaljeva.
Ova godina iznad prosjeka
Što se tiče ovogodišnje uraganske sezone, Nacionalna uprava za oceane i atmosferu, pri Nacionalnom centru za uragane (NOAA's) u svojoj revidiranoj prognozi ovogodišnje “ekstremne” sezone navodi kako sveobuhvatna mjerenja ukupne aktivnosti uragana čine indeks Akumulirane energije ciklona (ACE), koji mjeri kombinirani intenzitet i trajanje svih imenovanih oluja tokom sezone.
Na temelju projekcije ACE, u kombinaciji s natprosječnim brojem imenovanih oluja i uragana, vjerojatnost nenormalne sezone uragana u Atlantiku povećana je na 85 posto, sa samo 10 posto šanse za gotovo normalnu sezonu i 5 posto šanse za sezonu ispod normalne.
“Ove godine očekujemo veći broj jačih i dužih oluja od prosjeka, a naš predviđeni raspon ACE širi se znatno iznad praga NOAA-e za izuzetno aktivnu sezonu”, rekao je dr. Gerry Bell, vodeći sezonski prognozer uragana u NOAA-inom Klimatskom centru za predviđanje.
Trenutni oceanski i atmosferski uvjeti omogućavaju “ekstremno aktivnu” sezonu uragana zbog toplije površine mora od prosječnih temperatura u tropskom Atlantskom oceanu i Karipskom moru, smanjenog okomitog vjetra, slabijih tropskih atlantskih vjetrova i pojačanog zapadnoafričkog monsuna. Očekuje se da će se ovi uvjeti nastaviti tokom sljedećih nekoliko mjeseci. Glavni klimatski faktor koji stoji iza ovih uvjeta je neprekidna topla faza Atlantske višedecenijske oscilacije koja se ponovno pojavila 1995. godine i od tada pogoduje aktivnijim sezonama uragana, navodi se u toj prognozi.
Još jedan od klimatskih faktora ove godine je mogućnost da se El Niño razvija u predstojećim mjesecima. Ukazujući na hladniju temperaturu morske površine iznad prosjeka u ekvatorijalnim regijama istočnog Tihog oceana, La Nina može dodatno oslabiti pomicanje vjetra nad Atlantskim slivom, omogućujući olujama da se razvija i pojačava, dodaje se. Naučnici navode kako ne znaju koliko bi ovogodišnjih uragana moglo pogoditi tlo Sjedinjenih Država te da je to predvidljivo za otprilike sedmicu dana od formiranja oluje koja bi potencijalno mogla doseći obalu, navodi NOAA u svojim projekcijama.
Na dan 31. avgusta 2020. nad karipskim otocima trenutno se nalaze dva ciklona koja imaju 60 posto šanse da postanu uragani, dok se u Atlantskom oceanu između Južne Amerike i Zapadne Afrike formira još jedna oluja koja se kreće prema Americi i ima do 40 posto šanse da postane uragan.
