BiH prijeti suspenzija Vijeća Evrope

Parlamentarna skupština Vijeća Evrope usvojila je u utorak u Strazburu Rezoluciju o funkcionisanju demokratskih institucija u BiH. U Rezoluciji je upozoreno da će BiH u aprilu biti suspendovana iz članstva ukoliko do 15. marta ne primjeni u Ustav presudu Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu u slučaju Sejdić-Finci.

U Rezoluciji se između ostalog navodi i da je BiH potpuno paralizovana i u dubokoj političkoj krizi. Akcentiraju se svi politički problemi ali i ličnosti koje doprinose teškoj i komplikovanoj situaciji u BiH, kaže članica bh. delegacije u Vijeću Evrope Ismeta Dervoz.

„Znate da se u Rezoluciji napominje uticaj i značaj Republike Srpske, način na koji se govori o disoluciji, o neovisnosti pravosuđa u Bosni i Hercegovini. Naravno, tu se vrlo oštro govori i o načinu na koji komuniciraju lideri. To su neke stvari koje su poznate i iz ranijeg reporta“, kaže Dervoz.

Druga članica bh. delegacije, Milica Marković, smatra da je Rezolucija Vijeća Evrope štetna po Bosnu i Hercegovinu.

„Glavne odlike su: prvo – da je Bosna i Hercegovina u dubokoj krizi i potpuno paralizovana i da je ta kriza najteža kriza od potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma. Oni uzroke za to nalaze najviše u Republici Srpskoj i glasanju poslanika iz RS-a u entitetskom glasanju u Parlamentarnoj skupštini“, rekla je Marković.

Analitičari ocjenjuju da je entitesko glasanje kao ustavna kategorija zloupotrijebljeno. Brojni zakoni, prije svega oni reformski potrebni za evroatlantske integracije, zaustavljeni su u bh. Parlamentu upravo zbog mogućnosti entitetskog glasanja.

„Nažalost, entitetsko glasanje se kroz vrijeme pokazalo i kao etničko glasanje. Dakle, pored toga što je Dom naroda, kao gornji dom Parlamenta, praktično mjesto za zaštitu kolektivnih pa time i entičkih interesa, zakoni se u Predstavničkom domu obaraju entitetskim vetom od strane zastupnika koji najčešće pripadaju jednoj etničkoj skupini“, kazao je Adis Arapović iz Centra civilnih inicijativa (CCI).

Arapović objašnjava da je Parlamentarana skupština BiH dvodomna i da bi Dom naroda trebao služiti zaštiti nacionalnih, a Predstavnički dom zaštiti građanskih interesa. Primjera radi, samo do 2010. godine 156 zakona nije dobilo entitetsku podršku, a samo u četiri slučaja zatražena je zaštita vitalnog nacionalnog interesa.

„Ustavotvorac je imao namjeru da se kroz donji dom Parlamenta – kao što je to praksa u svim dvodomnim parlamentima u svijetu - štite primarno prava građana, pa ako je nužno i određenih regionalnih cjelina, ali nipošto etnička prava“, rekao je Arapović.

Pobrić: Entitetsko glasanje moguće mijenjati

Profesor sa mostarskog Pravnog fakulteta, Nurko Pobrić, smatra da je kategoriju entitetskog glasanja u bh. Ustavu moguće mijenjati, ali da je za to potrebna politička volja koje u BiH nema.

„Da bi se ona promijenila, odnosno da bi se potpuno izostavila ili da bi se reducirala u smislu da se to entitetsko glasanje može upotrijebiti samo u tačno određenim slučajevima. Moguće je promijeniti tu ustavnu odredbu, Ustav to ne zabranjuje, ali svakako – potrebna je politička volja, odnosno potreban je određen broj glasova u Parlamentarnoj skupštini“, smatra Pobrić.

Dok se u Federaciji godinama traži izmjena entitetskog glasanja, u Republici Srpskoj kategorični su da od toga nema ništa.

Petar Kunić, profesor na banjalučkom Pravnom fakultetu, misli da se entitetsko glasanje nije zloupotrebljeno.

„Nekad imamo situacije da to koriste sva tri naroda“, kaže on.

Na konstataciju da ga najviše poslanici iz Republike Srpske, u 90 posto slučajeva, Kunić odgovara:

„Statistički da, ali niko se ne pita: zašto? Zato što se stalno pokušava uvesti nova nadležnost koja nije izvorno vezana za institucije Bosne i Hercegovine.“

Beriz Belkić jedan je od zastupnika sa najdužim stažom u bh. Parlamentu. I kao zastupnik i kao član najužeg rukovodstva Parlamenta godinama je bio suočen sa problemima sa entitetskim glasanjem. Jedan od problema je činjenica da zakon u državnom Parlamentu može oboriti deset zastupnika, objašnjava Belkić.

„Ono je redovno upotrebljavano, do beskraja. Sve ono što je mirisalo na državu i što je nosilo u nazivu 'državni', non-stop je, izuzev u rijetkim situacijama kada se uspijevalo uz pritisak međunarodne zajednice i možda kroz neke dogovore proći, u većini slučajeva je putem entitetskog glasanja to zaustavljano. Znači, deset poslanika je praktično nametalo volju ostaloj tridesetdvojici. Dvadeset posto poslanika je odlučivalo“, naglašava Belkić.

Ustavom BiH predviđena je mogućnost entitetskog glasanja kako bi se štitila prije svega prava entiteta, odnosno da se otkloni mogućnost preglasavanja. Ova ustavna kategorija uzrokovala je u bh. Parlamentu brojne probleme budući da se entitetsko glasanje koristi za veliki broj zakona i odluka koje Parlament treba da donese.

Podsjećanja radi - Parlamentarna skupština BiH u prošlom mandatu, dakle 2006.-2010. godina, usvojila ukupno 170 zakona, a bilo je planirano da se usvoji njih 506.