Četrdesetogodišnji Srbin iz Severne Mitrovice (ime poznato redakciji) ima obavezu da se svakog meseca jednom javi nadležnom ministarstvu u kojem je raspoređen, a kako bi primio platu. Do pre nekoliko godina on je bio pripadnik “Civilne zaštite”, srpske paralelne strukture na severu koja je deo institucija čije se funkcionisanje plaća iz budžeta Srbije.
Nakon potpisivanja Briselskog sporazuma doneta je odluka da se “Civilna zaštita” rasformira, a da se njeni pripadnici integrišu, odnosno zaposle u nekoj od državnih kosovskih institucija.
Tako je bivši pripadnik “Civilne zaštite” dobio ugovor o radu na neodređeno vreme, ali još uvek je bez obaveza.
"Ja sam potpisao ugovor da radim, a ne da ne radim, ali agencije nisu otvorene, nema mesta gde da radimo. To nije moja krivica. Nekom i odgovara da budemo samo na platnom spisku, a da nemaju druge troškove, kancelarije, kompjutera, puta, papira", izjavio je on za Radio Slobodna Evropa (RSE).
Dodaje i da se u istoj situaciji nalaze mnoge njegove kolege iz “Civilne zaštite”.
Institucije Kosova još uvek nisu otvorile svoje agencije ili kancelarije na severu u kojima bi integrisano osoblje „Civilne zaštite“ radilo.
Šta je "Civilna zaštita"?
"Civilna zaštita” je rasformirana 2015/16. godine nakon potpisivanja sporazuma u okviru dijaloga između Prištine i Beograda koji se vodi posredstvom Evropske unije. Ovim sporazumom Kosovo se obavezalo da će izvršiti potpunu integraciju pripadnika “Civilne zaštite” u kosovske institucije.
Tako je u državnim, kosovskim institucijama zaposleno 483 pripadnika bivše “Civilne zaštite”, međutim veliki broj njih prima platu, pri čemu ne radi ništa.
Ubrzo nakon što je počeo proces integracije pripadnika Civilne zaštite u kosovske institucije, Vlada Kosova je u Severnoj Mitrovici pokušala da otvori kancelarije Ministarstava i agencija u kojima bi oni bili radili. Međutim, krajem decembra 2016. godine došlo je do napada na hotel u čijim prostorijama je trebao da bude centar kosovskih institucija.
Sagovornik Radija Slobodna Evropa priča da je taj događaj izazvao strah kod onih koji su potpisali ugovore sa Vladom Kosova i dodaje da je taj strah i dalje prisutan.
Postavljane i bombe
Bivša šefica pregovaračkog tima Kosova u dijalogu sa Srbijom Edita Tahiri ocenjuje da je ovo pitanje zapravo politički problem, jer je Srbija, uprkos tome što je potpisala sporazum 2015. godine, ometala njegovu primenu.
„Srbija ne sme da ometa delovanje kosovskih institucija na severu. Kada smo bivše pripadnike ‘Civilne zaštite’ zaposlili kao državne službenike i kada su na lokalnom nivou trebale da budu otvorene kancelarije Ministarstava, Srbija je postavila bombu i onemogućila funkcionisanje“, navodi Tahiri za RSE.
Ona iznosi ocenu o događaju iz decembra 2016. godine, kada je na prostorije Vlade Kosova otvorene u Severnoj Mitrovici bačena ručna bomba. Počinilac nikada nije identifikovan.
Dodaje da primena sporazuma o Zajednici opština sa srpskom većinom ne bi trebala da se dogodi pre nego što Srbija ukine sve svoje paralelne strukture. Formiranje Zajednice opština sa srpskom većinom je predviđeno prvim Briselskim sporazumom iz 2013. godine, što do danas nije realizovano.
Radio Slobodna Evropa je o ovom pitanju poslala upit na adrese nekoliko kosovskim Ministarstava, uključujući Ministarstvo unutrašnjih poslova i Ministarstvo rada, međutim nije bilo odgovora, osim od Agencije za upravljanje vanrednim situacijama, koja funkcioniše kao nezavisno telo u okviru MUP-a.
Svakodnevno javljanje na posao
Nehat Koćinaj iz Agencije za upravljanje vanrednim situacijama u izjavi za RSE kaže da su 82 pripadnika bivše “Civilne zaštite” integrisana, te da obavljaju specifične zadatke u opštinama na severu Kosova.
„Raspoređeni su u vatrogasno-spasilačkim jedinicama u opštinama: Severna Mitrovica, Leposavić, Zubin Potok i Zvečan. Takođe, ima ih i u Hitnom operativnom centru koji se nalazi u opštini Zvečan “, kaže on.
On tvrdi da su svi radno angažovani i da svakodnevno dobijaju izveštaje.
Adriana Hodžić, šefica Administrativne kancelarije Vlade Kosova na severu, navodi da su otvorena pojedine kancelarije zvanične Prištine, ali nije navela koja.
„Oni su dužni da se svakodnevno javljaju na posao“, rekla je Hodžić za RSE.
Kako je formirana Civilna zaštita?
Prema podacima Kosovskog centra za bezbednosne studije, “Civilna zaštita” je formirana 2006. godine, kada je premijer Srbije bio Vojislav Koštunica.
Smatrala se najopasnijom paralelnom strukturom po nacionalnu bezbednost Kosova. Na početku je brojala oko 500 pripadnika ali se ovaj broj, nakon proglašenja nezavisnosti Kosova 2008. godine, tokom 2013. i 2014. godine povećao na 751.
Isti izveštaj navodi da su pripadnici “Civilne zaštite” prošli kroz vojnu obuku.
Finansirala ih je Vlada Srbije, uključujući još 200 drugih pripadnika u opštinama sa srpskom većinom južno od reke Ibar.
“Civilna zaštita” je takođe bila uključena u organizovanje postavljanja barikada na severu Kosova tokom 2011., sa ciljem sprečavanja integrisanja te zone većinski naseljenje Srbima u kosovski državni sistem, koje su potom uklonjene sporazumom postignutim u Briselu.
O ukidanju “Civilne zaštite” Kosovo i Srbija su pregovarali dve godine u okviru dijaloga da bi 2015. godine bio postignut sporazum o integraciji njenih pripadnika u kosovske institucije. Zaposleni su u devet ministarstva u Vladi Kosova, jedanaest agencija i u drugim državnim institucijama.