Iako je od uklanjanja tenka spomenika sa Trga Svetog Save u Kraljevu prošlo osam godina u tom gradu se, nakon inicijative organizacije Lokalni front, da on bude vraćen na mesto na kome se nalazio skoro pola veka, ponovo rasplamsala polemika. Reč je o prvom oklopnom vozilu koje je oslobodilački pokret koristio prilikom pokušaja oslobađanja grada u oktobru 1941. godine.
Prema istorijskim dokumentima, oktobra 1941. godine, u borbi za oslobođenje Kraljeva od fašista, koju su zajednički vodili pripadnici četničkog i partizanskog pokreta, koristili su i tenk, koji se nakon Drugog svetskog rata našao na jednom od glavnih gradskih trgova, kao simbol borbe za slobodu.
Međutim, pre osam godina, tenk je premešten u vojnu kasarnu na periferiji grada, a trg je potpuno renoviran i preuređen.
Vladan Slavković, lider Lokalnog fronta, kaže za RSE da je njihova inicijativa za vraćanje tenka na trg na kome je nekada stajao motivisana podsećanjem na antifašističku borbu i borbu za oslobođenje grada.
“Bojim se da se u Srbiji stvara klima u kojoj se poništavaju borba protv fašizma i uopšte slobodarske tekovine ljudi koji su ovde živeli. Ono što nas u celoj priči posebno brine, nije to što se nasleđe slobodarskih tekovina tretira kao nešto što je bilo komunističko ili totalitarno, već je problem što se to nasleđe negira u suštini, kao nešto pozitivno i moralno”, kaže Slavković.
Za razliku od Slavkovića, istoričar Dragan Drašković, za naš program navodi da sporni tenk ne predstavlja simbol antifašističke borbe, već da je on na neki način simbol razdora među građanima, “tim pre što nije autentičan i što je na trg postavljen 1961. godine, iz prevashodno ideoloških razloga”.
“On je tada postavljen iz tri razloga. Zbog godišnjice Oktobarske revolucije, godišnjice Komunističke partije Jugoslavije i godišnjice borbi za oslobođenje Kraljeva. Te godine je iz kasarne dovežen i na trg postavljen američki tenk, koji je bio poklonjen Jugoslovenskoj narodnoj armiji kao pomoć, a mi znamo da je u borbama učestvovao tenk marke ‘hočkins’ koji je sada u Užicu. Ovaj tenk je stvarao i dan-danas stvara samo razdor i sukobe”, kaže Drašković.
Slavković međutim smatra da tenk iz rata, kao spomenik, može predstavljati simbol zajedništva i pomirenja i da ga tako treba i tretirati.
“Ima jedna lepa legenda koja kaže da je na tenku sa jedne strane bila nacrtana petokraka, a sa druge strane kruna, koje je nacrtao Manuel Vujin, i to govori da je nekada, u ovom gradu, zajedništvo borbe protiv fašizma bilo važnije od svega ostalog. Zbog toga mi želimo da taj tenk, simbol grada Kraljeva i mesto okupljanja svih Kraljevčana, koji su još uvek emotivno vezani za njega, bude mesto pomirenja svih slobodarskih ideja”, naglašava Slavković.
Arhivista Miroljub Arsić, koji je izučavao arhivsku građu o ovoj temi, smatra da bi vraćanje tenka na trg “ipak prestavljalo nove ozlede na starim ranama”.
On za RSE kaže da spomenici treba da budu umetnička dela, a ne oružja i oruđa, jer to nije u našoj tradiciji.
“Prema tome, sasvim je ispravan stav bio da se taj tenk ukloni iz centra grada gde mu nije ni bilo mesto. Pored toga treba reći da je ružno ratne sprave upotrebljavati kao spomenike. Spomenik može da bude umetničko delo, a nikako ne može da bude mitraljez, top ili tenk. To je kod nas došlo iz Sovjetskog Saveza, što ima negativnu konotaciju”, kaže Arsić.
Istoričar Drašković zaključuje da je tenk sada na pravom mestu, u kasarni iz koje je preseljen na gradski trg i da je njegov sadašnji položaj mnogo prikladniji nego dok se nalazio u gradu.
“Tenk je otišao na pravo mesto u kasarnu iz koje je i došao. U Kraljevu je tradicija tenkovskih jedinica i tenkisti su jedva dočekali da imaju jedan takav primerak u svojoj kasarni. Time mu ništa nije umanjen značaj, čak mislim da ima veći značaj u kasarni iz koje je i uzet, nego na trgu u gradu”, kaže Drašković.
Facebook Forum