Autonomija koju Ahtisarijev plan nudi Srbima na Kosovu je skoro ista kao ona koju Španija nudi Kataloniji, dok je autonomija Albanaca u Makedoniji, ili autonomija u Vojvodini, ili Južnom tirolu na mnogo nižoj lestvici, rezultat je studije pod nazivom „Rešenje“ koju je u petak objavila Nevladina organizacija Forum 2015.
Iz ove organizacije izvršili su poređenje stepena autonomije Ahtisarijevog plana sa autonomijom iz Ohridskog sporazuma u Makedoniji, te autonomijama u Vojvodini, Južnom tirolu i Kataloniji u Španiji, koja je pružena njihovim manjinskim zajednicama. Uzelo se u obzir i ono šta zahteva srpska platforma o Kosovu.
Analiziralo se kakva se prava nude zajednicama kada su u pitanju jezik, mediji, obrazovanje, zdravstvo, policija, religija, pravosuđe, političke institucije i ostali ključni elementi autonomije.
Shkelzen Gashi iz Foruma 2015 je istakao da, primera radi, na skali od 1 do 5, što se jezika tiče, Srbi imaju maksimalnu (5) autonomiju na Kosovu. Iako Srbi čine samo 5 posto stanovništva, srpski jezik je zvaničan jezik na celom Kosovu, što nije slučaj ni u sa albanskim jezikom u Makedoniji, a nije slučaj ni u Južnom tirolu ili Kataloniji.
Slično je i u oblasti medija – Srbi na Kosovu Ahtisarijevim planom imaju pravo na nacionalnu televiziju samo na srpskom jeziku, što nije slučaj sa Albancima u Makedoniji, te ni sa Srbijom, Južnom tirolom ili Španijom.
Što se obrazovanja tiče, Srbi na Kosovu takođe imaju maksimalnu autonomiju u ovoj oblasti, što je slučaj i u Italiji, i u Španiji, ali ne i u Vojvodini ili Makedoniji.
Gashi dodaje da Srbi na Kosovu imaju pravo i da upotrebljavaju plan i program Srbije kao i literaturu. Slično je i u oblasti zdravstva, gde je Srbima zagarantovana primarna i sekundarna zdravstvena usluga iz Srbije.
„Što se policije tiče, Srbi takođe imaju maksimalnu autonomiju iako traže još više. Srpske opštine mogu predložiti dva do tri kandidata za komadanta opštinske policijske stanice, a ono što srpska platforma zahteva bazira se na modelu Katalonije, a to je osnivanje autonomne policije u srpskim opštinama, da ona zvanično bude deo Policije Kosova, ali da funkcioniše pod ovlašćenjem, kako oni nazivaju, izvršnog veća zajednice srpskih opština Kosova i Metohije“, kazao je Gashi.
Srbi na Kosovu u opštinama gde su većina imaju pravo da formiraju sud, nakon podnošenja zahteva sudskom savetu na Kosovu, a ukoliko zahtev bude odbijen, onda mogu da formiraju kancelarije za vezu. Srpska platforma zahteva da se formiraju posebni sudovi koji će funkcionisati u okviru zajednice opština, kazao je Gashi.
Albanci u Makedoniji imaju mnogo manje prava u pravosuđu, a slično je i u Vojvodini.
Ahitsarijevim planom nije okončan konflikt
Što se političkih institucija tiče, Albanci u Makedoniji ih nemaju. U Srbiji, Italiji i Španiji je slična situacija, a ono što traži zajednica srpskih opština na Kosovu je da postoji jedna skupština i jedno izvršno veće.
„Na osnovu Ahtisarijevog plana, srpske opštine mogu uspostaviti međusobno partnerstvo. Premijer Kosova kaže da bi to bila nevladina organizacija, ali u Ahtisarijevom planu stoji da su to skoro zakonodavne institucije jer se predviđa osnivanje tela sa pravom da donosi odluke sa predstavnicima opština“, kazao je Gashi.
Što se specijalne parlamentarne procedure tiče, ona u Srbiji ne postoji za Vojvodinu, kao ni i u Italiji i u Španiji. U Makedoniji bez dve trećine albanskih gaslova se ne mogu usvojiti neki zakon, to pravo imaju i Srbi na Kosovu, ali oni imaju pravo i da se bez dve trećine srpskih glasova ne može promeniti Ustav Kosova.
Što se predstavljanja tiče, jedino Srbi na Kosovu imaju 10 rezervisanih mesta u Skupštini Kosova.
„Kada smo sabrali svo ovo ocenjivanje, autonomija koju Ahtisarijev plan nudi na Kosovu ima ocenu od 4.5, autonomija Albanaca u Makedoniji je 2.75, autonomija u Vojvodini 3.2, u Italiji 3.9 a autonomija u Kataloniji je 4.6. Oblast jezika, obrazovanje i mediji Ahtisarijev plan nudi mnogo više od onog što Španija pruža Kataloniji. A one oblasti gde se Srbima manje pruža, Srbija pokušava da platformom ujednači sa onim što ima Katalonija“, kazao je Gashi.
Na predstavljanju rezultata studije publicista Veton Surroi upozorio je da Kosovo i Srbija nisu okončale svoj konflikt Ahtisarijevim planom, a ni međunarodna zajednica nije završila posredovanje u ovom pitanju. Prema njegovim rečima, Kosovo je još ranije prihvatilo šest tačaka Ban ki Muna, kao i da pregovara o svojoj teritoriji. U proces dijaloga Kosov je ipak ušlo nespremno, ocenio je on.
“U ovim razgovorima je prihvaćeno da se formira asocijacija srpskih opština i to je rešenje za Kosovo. Trećeg, 4. ili 5. marta će se razgovarati i o ovlašćenjima. Ali, kosovska i srpska strana, kao i međunarodna zajednica koja je između, prihvatile su da princip asocijacije opština može da bude rešenje i bez priznavanja Kosova. A to bi značilo raspad Ahtisarijevog plana, ali i Ustava Kosova”, kazao je on.
Arsim Bajrami, poslanik u Skupštini Kosova iz redova Demokratske partije Kosova, istakao je da proces dijaloga neće rešiti albansko-srpski konflikt, već je njegov cilj da se zaustavi srpska srpsko razaranje Kosova. On je dodao da je integracija severa deo državne agende.
“Neće se dozvoliti nikakav status teritorijalne autonomije, niti specijalni status ili srednja vlast, jer je to nemoguće obzirom da imamo jedan Ustav koji određuje osnove rukovođenja, a taj Ustav teško je promeniti”, kazao je on.
Vjosa Osmani iz Demokratskog saveza Kosova ocenila je međutim da Asocijacija srpskih opština prevazilazi ustavne okvire Kosova.
“Postoji rizik da će srpske opštine, obzirom da imaju proširena prava, a naročito opština Mitrovice koja je predviđena Ahtisarijem, pokušati da prenesu opštinska ovlašćenja na ovu asocijaciju. To je nešto što ne predviđa Ustav i zakoni na snazi, i postoji rizik od stvaranja trećeg nivoa vlasti”, kazala je Osmani.
Iz ove organizacije izvršili su poređenje stepena autonomije Ahtisarijevog plana sa autonomijom iz Ohridskog sporazuma u Makedoniji, te autonomijama u Vojvodini, Južnom tirolu i Kataloniji u Španiji, koja je pružena njihovim manjinskim zajednicama. Uzelo se u obzir i ono šta zahteva srpska platforma o Kosovu.
Analiziralo se kakva se prava nude zajednicama kada su u pitanju jezik, mediji, obrazovanje, zdravstvo, policija, religija, pravosuđe, političke institucije i ostali ključni elementi autonomije.
Shkelzen Gashi iz Foruma 2015 je istakao da, primera radi, na skali od 1 do 5, što se jezika tiče, Srbi imaju maksimalnu (5) autonomiju na Kosovu. Iako Srbi čine samo 5 posto stanovništva, srpski jezik je zvaničan jezik na celom Kosovu, što nije slučaj ni u sa albanskim jezikom u Makedoniji, a nije slučaj ni u Južnom tirolu ili Kataloniji.
Slično je i u oblasti medija – Srbi na Kosovu Ahtisarijevim planom imaju pravo na nacionalnu televiziju samo na srpskom jeziku, što nije slučaj sa Albancima u Makedoniji, te ni sa Srbijom, Južnom tirolom ili Španijom.
Što se obrazovanja tiče, Srbi na Kosovu takođe imaju maksimalnu autonomiju u ovoj oblasti, što je slučaj i u Italiji, i u Španiji, ali ne i u Vojvodini ili Makedoniji.
Gashi dodaje da Srbi na Kosovu imaju pravo i da upotrebljavaju plan i program Srbije kao i literaturu. Slično je i u oblasti zdravstva, gde je Srbima zagarantovana primarna i sekundarna zdravstvena usluga iz Srbije.
„Što se policije tiče, Srbi takođe imaju maksimalnu autonomiju iako traže još više. Srpske opštine mogu predložiti dva do tri kandidata za komadanta opštinske policijske stanice, a ono što srpska platforma zahteva bazira se na modelu Katalonije, a to je osnivanje autonomne policije u srpskim opštinama, da ona zvanično bude deo Policije Kosova, ali da funkcioniše pod ovlašćenjem, kako oni nazivaju, izvršnog veća zajednice srpskih opština Kosova i Metohije“, kazao je Gashi.
Srbi na Kosovu u opštinama gde su većina imaju pravo da formiraju sud, nakon podnošenja zahteva sudskom savetu na Kosovu, a ukoliko zahtev bude odbijen, onda mogu da formiraju kancelarije za vezu. Srpska platforma zahteva da se formiraju posebni sudovi koji će funkcionisati u okviru zajednice opština, kazao je Gashi.
Albanci u Makedoniji imaju mnogo manje prava u pravosuđu, a slično je i u Vojvodini.
Ahitsarijevim planom nije okončan konflikt
Što se političkih institucija tiče, Albanci u Makedoniji ih nemaju. U Srbiji, Italiji i Španiji je slična situacija, a ono što traži zajednica srpskih opština na Kosovu je da postoji jedna skupština i jedno izvršno veće.
„Na osnovu Ahtisarijevog plana, srpske opštine mogu uspostaviti međusobno partnerstvo. Premijer Kosova kaže da bi to bila nevladina organizacija, ali u Ahtisarijevom planu stoji da su to skoro zakonodavne institucije jer se predviđa osnivanje tela sa pravom da donosi odluke sa predstavnicima opština“, kazao je Gashi.
Što se specijalne parlamentarne procedure tiče, ona u Srbiji ne postoji za Vojvodinu, kao ni i u Italiji i u Španiji. U Makedoniji bez dve trećine albanskih gaslova se ne mogu usvojiti neki zakon, to pravo imaju i Srbi na Kosovu, ali oni imaju pravo i da se bez dve trećine srpskih glasova ne može promeniti Ustav Kosova.
Što se predstavljanja tiče, jedino Srbi na Kosovu imaju 10 rezervisanih mesta u Skupštini Kosova.
„Kada smo sabrali svo ovo ocenjivanje, autonomija koju Ahtisarijev plan nudi na Kosovu ima ocenu od 4.5, autonomija Albanaca u Makedoniji je 2.75, autonomija u Vojvodini 3.2, u Italiji 3.9 a autonomija u Kataloniji je 4.6. Oblast jezika, obrazovanje i mediji Ahtisarijev plan nudi mnogo više od onog što Španija pruža Kataloniji. A one oblasti gde se Srbima manje pruža, Srbija pokušava da platformom ujednači sa onim što ima Katalonija“, kazao je Gashi.
Na predstavljanju rezultata studije publicista Veton Surroi upozorio je da Kosovo i Srbija nisu okončale svoj konflikt Ahtisarijevim planom, a ni međunarodna zajednica nije završila posredovanje u ovom pitanju. Prema njegovim rečima, Kosovo je još ranije prihvatilo šest tačaka Ban ki Muna, kao i da pregovara o svojoj teritoriji. U proces dijaloga Kosov je ipak ušlo nespremno, ocenio je on.
“U ovim razgovorima je prihvaćeno da se formira asocijacija srpskih opština i to je rešenje za Kosovo. Trećeg, 4. ili 5. marta će se razgovarati i o ovlašćenjima. Ali, kosovska i srpska strana, kao i međunarodna zajednica koja je između, prihvatile su da princip asocijacije opština može da bude rešenje i bez priznavanja Kosova. A to bi značilo raspad Ahtisarijevog plana, ali i Ustava Kosova”, kazao je on.
Arsim Bajrami, poslanik u Skupštini Kosova iz redova Demokratske partije Kosova, istakao je da proces dijaloga neće rešiti albansko-srpski konflikt, već je njegov cilj da se zaustavi srpska srpsko razaranje Kosova. On je dodao da je integracija severa deo državne agende.
“Neće se dozvoliti nikakav status teritorijalne autonomije, niti specijalni status ili srednja vlast, jer je to nemoguće obzirom da imamo jedan Ustav koji određuje osnove rukovođenja, a taj Ustav teško je promeniti”, kazao je on.
Vjosa Osmani iz Demokratskog saveza Kosova ocenila je međutim da Asocijacija srpskih opština prevazilazi ustavne okvire Kosova.
“Postoji rizik da će srpske opštine, obzirom da imaju proširena prava, a naročito opština Mitrovice koja je predviđena Ahtisarijem, pokušati da prenesu opštinska ovlašćenja na ovu asocijaciju. To je nešto što ne predviđa Ustav i zakoni na snazi, i postoji rizik od stvaranja trećeg nivoa vlasti”, kazala je Osmani.
