Republika Srpska uložila je ove godine 20.000 maraka za predstavljanje na Beogradskom sajmu knjiga. Tokom te manifestacije održane su promocije novih izdanja Akademije nauka i umjetnosti RS i obilježeno 50 godina rada tri najizdavanija autora u tom entitetu.
Predstavljena je nova knjiga prvog pera Saveza nezavisnih socijaldemokrata Milana Ljepojevića „Udari na Srpsku“, a u ponudi su se našli i eseji bivše direktorice programa RTRS-a Mire Lolić Močević.
Takav odabir izdanja na sajmu postavio je pitanje vođenja kulturne politike RS u oblasti književnosti. O tretmanu književnosti ali možda i o njenom kvalitetu svjedoči anketa urađena na ulicama Banjaluke.
U književnosti RS već decenijama izdavački tron drži nekoliko istih imena. Pa i pored te vrste monopola, građani ne znaju za njih. Pitanje šta su oni napisali, anketiranima zbog toga nije ni postavljeno. Zato izdavači znaju ko najviše objavljuje.
„Moramo pomenuti Branka Pavlovića, Ranka Risojevića, Ranka Preradovića i Milenka Stojčića. To su četiri naša pisca koja imaju najviše izdanja u posljednjih deset godina. Moramo reći da su to i pisci koji su najviše prisutni na našoj kulturnoj sceni“, naveo je Nenad Novaković, predsjednik Udruženja izdavača RS.
Kulturni provincijalci
Jedan od mlađih književnika iz RS Goran Dakić kaže da odsustvo kulturne politike u tom entitetu dovodi do toga da se stvaraju kružoci koji odaju utisak da drže književni monopol. Ali suština je ipak drugačija, smatra Dakić.
„Naprosto je potrebno prikazivati nešto što je prosječno, često ispodprosječno, da ono što bi nadskočilo tu neku ljestvicu donje samobitnosti ostalo marginalizovano, ostalo po strani, jer naprosto, svi učesnici i svi oni koji djeluju na taj način u kulturnom životu Republike Srpske, marginalizujući one koji su bolji od njih, zadržavaju te određene povlastice.“
Dakić je mišljenja da politika u RS nema veze s književno – izdavačkim monopolom.
„Ali stoji i taj fakat da se na sajmovima promovišu knjige pod devizom književnosti, iako one nikako ne bi to mogle da budu. Ako bi trebalo nekako žanrovski ih određivati, mogle bi da se podvedu u neki skup poltronsko-pamfletske, odnosno poltronsko-panegiričke književnosti, kakve su upravo knjige Milana Ljepojevića. Neka mi neko objasni šta je naprosto beletristički u putopisima Mire Lolić Močević.“
Da se dnevna politika ipak miješa u književnost, svjedoči i činjenica da je entitetska Vlada finansijski podržala predstavljanje Republike Srpske na nedavno održanom Beogradskom sajmu knjiga. Izdavači, međutim, tvrde da je 20.000 maraka utrošeno samo na štand Vlade na sajmu. Ostali su se finansirali iz vlastitih izvora. Dnevna politika odredila je i interes za pojedina izdanja.
„Recimo, prije dvije godine bila je najprodavanija knjiga vladike Grigorija. Ove godine, od izdavača iz Republike Srpske, najprodavanija je bila knjiga Zmage Jelinčiča 'Da li je Hrvatska legalna država',“ kaže Nenad Novaković.
Još jedan od književnika mlađe generacije, Danijel Simić, kaže da bezvoljnost za rad na književnom polju datira još od predratnih vremena, kada je Banjaluka bila kulturna kasaba između Sarajeva i Zagreba u kojoj bi se pisci zadržavali tek da odrade pokoju tezgu.
„Na vlasti su ostali kulturni provincijalci i sa njihove lične tačke gledišta došlo je do revolucionarne promjene, jer sad oni imaju velike budžete kojima liječe svoje komplekse iz mladosti, dovodeći nekakve umjetnike iz bivših jugoslovenskih republika da nešto istezgare, a ne razvijaju domaće umjetničke vrijednosti iz prostog razloga što sami sebe smatraju tim vrijednostima.“
Sudeći prema tretmanu koji pisana riječ ima kod nadležnih institucija - građani Republike Srpske još dugo neće znati imena svojih najpoznatijih pisaca.
Predstavljena je nova knjiga prvog pera Saveza nezavisnih socijaldemokrata Milana Ljepojevića „Udari na Srpsku“, a u ponudi su se našli i eseji bivše direktorice programa RTRS-a Mire Lolić Močević.
Takav odabir izdanja na sajmu postavio je pitanje vođenja kulturne politike RS u oblasti književnosti. O tretmanu književnosti ali možda i o njenom kvalitetu svjedoči anketa urađena na ulicama Banjaluke.
U književnosti RS već decenijama izdavački tron drži nekoliko istih imena. Pa i pored te vrste monopola, građani ne znaju za njih. Pitanje šta su oni napisali, anketiranima zbog toga nije ni postavljeno. Zato izdavači znaju ko najviše objavljuje.
„Moramo pomenuti Branka Pavlovića, Ranka Risojevića, Ranka Preradovića i Milenka Stojčića. To su četiri naša pisca koja imaju najviše izdanja u posljednjih deset godina. Moramo reći da su to i pisci koji su najviše prisutni na našoj kulturnoj sceni“, naveo je Nenad Novaković, predsjednik Udruženja izdavača RS.
Kulturni provincijalci
Jedan od mlađih književnika iz RS Goran Dakić kaže da odsustvo kulturne politike u tom entitetu dovodi do toga da se stvaraju kružoci koji odaju utisak da drže književni monopol. Ali suština je ipak drugačija, smatra Dakić.
„Naprosto je potrebno prikazivati nešto što je prosječno, često ispodprosječno, da ono što bi nadskočilo tu neku ljestvicu donje samobitnosti ostalo marginalizovano, ostalo po strani, jer naprosto, svi učesnici i svi oni koji djeluju na taj način u kulturnom životu Republike Srpske, marginalizujući one koji su bolji od njih, zadržavaju te određene povlastice.“
Dakić je mišljenja da politika u RS nema veze s književno – izdavačkim monopolom.
„Ali stoji i taj fakat da se na sajmovima promovišu knjige pod devizom književnosti, iako one nikako ne bi to mogle da budu. Ako bi trebalo nekako žanrovski ih određivati, mogle bi da se podvedu u neki skup poltronsko-pamfletske, odnosno poltronsko-panegiričke književnosti, kakve su upravo knjige Milana Ljepojevića. Neka mi neko objasni šta je naprosto beletristički u putopisima Mire Lolić Močević.“
Da se dnevna politika ipak miješa u književnost, svjedoči i činjenica da je entitetska Vlada finansijski podržala predstavljanje Republike Srpske na nedavno održanom Beogradskom sajmu knjiga. Izdavači, međutim, tvrde da je 20.000 maraka utrošeno samo na štand Vlade na sajmu. Ostali su se finansirali iz vlastitih izvora. Dnevna politika odredila je i interes za pojedina izdanja.
„Recimo, prije dvije godine bila je najprodavanija knjiga vladike Grigorija. Ove godine, od izdavača iz Republike Srpske, najprodavanija je bila knjiga Zmage Jelinčiča 'Da li je Hrvatska legalna država',“ kaže Nenad Novaković.
Još jedan od književnika mlađe generacije, Danijel Simić, kaže da bezvoljnost za rad na književnom polju datira još od predratnih vremena, kada je Banjaluka bila kulturna kasaba između Sarajeva i Zagreba u kojoj bi se pisci zadržavali tek da odrade pokoju tezgu.
„Na vlasti su ostali kulturni provincijalci i sa njihove lične tačke gledišta došlo je do revolucionarne promjene, jer sad oni imaju velike budžete kojima liječe svoje komplekse iz mladosti, dovodeći nekakve umjetnike iz bivših jugoslovenskih republika da nešto istezgare, a ne razvijaju domaće umjetničke vrijednosti iz prostog razloga što sami sebe smatraju tim vrijednostima.“
Sudeći prema tretmanu koji pisana riječ ima kod nadležnih institucija - građani Republike Srpske još dugo neće znati imena svojih najpoznatijih pisaca.