Narodna skupština bh. entiteta Republike Srpske usvojila je Deklaraciju o genocidu Nezavisne države Hrvatske (NDH) nad Srbima, Jevrejima i Romima tokom Drugog svjetskog rata.
U obrazloženju Deklaracije navodi se da je jedina njena namjena da upozori svijet da se zločin genocida ne može izbrisati iz istorije, kao ni iz sjećanja te se konstatuje da je zločin genocida u Nezavisnoj državi Hrvatskoj po svojim razmjerama ravan holokaustu koji je nacistička Njemačka izvršila nad Jevrejima.
Istovremeno, Skupština je odbila da razmatra Rezoluciju o genocidu počinjenom u Srebrenici 1995. godine, koji je dobio i svoju potvrdu pred međunarodnim sudovima.
U obrazloženju deklaracije navodi se da će dokument dati nemjerljiv doprinos ispravljanju istorijske nepravde, da se pogrom koji je počinila ustaška Nezavisna država Hrvatska konačno počne zvanično kvalifikovati kao genocid u skladu sa Konvencijom o sprečavanju i kažnjavanju genocida koju je usvojila Generalna skupština UN 9. decembra 1948. godine.
Predlagač Deklaracije o genocidu Nezavisne države Hrvatske nad Srbima, Jevrejima i Romima tokom Drugog svjetskog rata bio je poslanik Narodnog demokratskog pokreta Dragan Čavić, koji je izrazio zadovoljstvo njenim usvajanjem.
„Ovim se ispravlja sedmodecenijska nepravda zbog koje ovi naučno istorijski dokazani zločini genocida NDH nikada ni od jednog parlamenta nisu jasno definisani sa njihovim karakterom. Uloga RS i njenog parlamenta u ovom slučaju dobija dimenzije koje u svakom slučaju zaslužuje ta tragična istorijska činjenica, a primjerena je okolnostima u kojima taj duh, koji izlazi iz te boce iz prve polovine dvadesetog vijeka, ponovo počinje da oživljava na mnogim adresama u svijetu“, kazao je Čavić.
U obrazloženju Deklaracije takođe se navodi da ona ne predstavlja akt ugrožavanja bilo kakvog subjektiviteta današnje Republike Hrvatske i jedina njena namjena kako se kaže „jeste da upozori svijet da se zločin genocida ne može izbrisati iz istorije, kao ni iz sjećanja, a zaborav, negacija i prikrivanje počinjenog genocida koje je praktikovala vlast SFRJ radi afirmacije `bratstva i jedinstva` među bivšim jugoslovenskim narodima nije doprinijela njihovom istorijskom pomirenju".
Čavić smatra da je usvajanje ovog akta pokazuje opredjeljenje Narodne skupštine Republike Srpske da se u suoči sa teškim teretom ratne prošlosti iz prošlog vijeka
„Ova Deklaracija je istovremeno poruka da moramo jasno precizirati istorijski dokazati , naučno verifikovati karakter tragičnih događaja u prošlosti jer je ovdje u 20. vijeku bilo jako, jako mnogo tragičnih događaja sa tragičnim posljedicama u kojima su nestajali narodi, dijelovi naroda u stravičnim zločinima“, rekao je Čavić.
Zaključci
U zaključcima Deklaracije Narodna skupština RS zahtjeva da Repubilika Hrvatska, kao država hrvatskog naroda, odlukom svojih najviših organa, prihvati istorijsku i svaku drugu odgovornost za genocid Nezavisne države Hrvatske nad Srbima, Jevrejima i Romima tokom Drugog svjetskog rata; da se na dostojan način obilježe i obezbjede sva mjesta zločina i čuva uspomena na njegove mnogobrojne žrtve; dа se u Republici Hrvаtskoj, Bosni i Hercegovini i Republici Srbiji odredi isti dаn u znаk sjećаnjа nа žrtve genocidа u Nezаvisnoj Držаvi Hrvаtskoj - Srbe, Jevreje i Rome; dа se utvrdi i u rаzumnom roku isplаti prаvičnа odštetа žrtvаmа ovog genocidа i njihovim potomcimа od strаne Republike Hrvаtske.
Deklaraciju je podržala i Vlada Republike Srpske. Potpredsjednik Vlade RS, Anton Kasipović istakao je da pripadam narodu čiji su najgrđi izdanci načinili golem zločin u drugom svjetskom ratu te da pobjeda nad zločinom jeste da se s njim suočimo.
„Ovo jeste pitanje za svakog od nas da se suočimo i da kažemo ja jesam pripadnik tog i tog naroda ali ja nisam sa onima koji su ime tog naroda činili zločin“, rekao je Kaspović.
Protiv usvajanja Deklaracije u ovom obliku bili su bošnjački i hrvatski poslanici koalicije Domovina u entitetskom paralementu. Razloge je obrazložio poslanik Nedim Čivić:
„Nismo mogli prihvatiti deklaraciju jer je ona tendenciozna i obrađuje genocid nad samo jednim narodom. U ovoj deklaraciji nije osuđen genocid u Drugom svjetskom ratu koji je počinjen nad muslimanima, a koji su počinili pripadnici četničkog pokreta Draže Mihailovića. Ti stravični zločini su trebali biti sastavni dio i ove deklaracije kako bismo budućim generacija prenijeli jednu korektnu poruku kako bismo zarad pomirenja i bolje budućnosti u narednom periodu svi zajedno gradili je.“
Prema riječima Čivića jedan od razloga je i što NS RS ne želi da usvoji rezoluciju o genocidu u Srebrenici koju je usvojio veliki broj zemalja u svijetu pa i Srbija.
„Ovo smo po sebi govori o ne spremnosti suočavanja s prošlošću i na neki način provođenju sile jer Bošnjački i Hrvatski narod u ovom entitetu ne mogu ni na osnovu činjenica da dokažu da je i nad ovim narodima u nekoliko navrata na području bivše Jugoslavije pogotovo u BiH počinjen zločin genocida“, kazao je Čivić.
Čavić: Deklaracija o genocidu, ne o opštem stradanju
Dragan Čavić izrazio je razočaranje što deklaracija nije usvojena od strane svih poslanika u entitetskom paralamentu, objašnjavajući:
„Ovo je deklaracija o genocidu, a ne deklaracija o opštem stradanju. Činjenica je da su zbog svoje antifašističke ideologije i zbog pomaganja onima koji su bili predmet genocida mnogi Hrvata i Bošnjaci stradali tokom Drugog svjetskog rata.“
Novinar Željko Raljić kaže da ovo nije ništa novo jer se u BiH političari ni oko čega ne mogu dogovoriti pa ni o događajima iz bliže i dalje prošlosti.
„Uvijek se potežu pitanja iz prošlosti da bi se na neki način potvrdili ‘ispravni stavovi’ danas. U BiH se vrlo teško usaglašavaju stavovi a pogotovo kada se govori samo o zločinima počinjenim nad jednim narodom. Normalno bi bilo da se napravi kompromis i da to bude politički usvoje paket koj bi odredio i odnos prema istoriji. Bojim se da se to neće u dogledno vrijeme dogoditi pa da čak ni neka istorijska distanca neće dati odgovor na taj problem“, smatra Raljić.