James Miller, priredila Biljana Jovićević
Borba protiv militanata “Islamske države” (IDIL) užarila se na dva fronta. Od 23. maja, koalicija koju čine iračka armija i prvenstveno šiitske milicije uz podršku SAD iz vazduha, napredovala je prema Faludži udaljenoj 50 kilometara zapadno od Bagdada.
Procjenjuje se da je između 50.000 i 100.000 civila još uvjek ostalo u tom gradu, a neke od njih borci IDIL-a koriste kao ljudski štit.
I to je jedna od glavnih opasnosti koja vreba u trenutku kada je finalni okršaj za Faludžu počeo, i nije jedina, niti u Iraku niti u Siriji.
Iračaka armija je u ponedjeljak započela ofanzivu na južne obode Faludže uz podršku SAD, u direktnom finalnom napadu čiji je cilj vraćanje iz ruku miltanata “Islamske države”. Osim preuzimanja grada koji je jedno od uporišta miltanata, cilj je zaustaviti sve učestalije samoubilačke napade na glavni grad Iraka, Bagdad, koji je vrlo blizu Faludže, na samo 50-tak kilometra.
“‘Islamska država’ je počela da pomjera porodice koje žive u predgrađima prema centru grada“, rekao je mještatin Salem al Halbusi u telefonskom javljanju.
“Neke od prodica su zaključali u bolničkoj zgradi“, dodaje al Halbusi, koji nije želio da odaje druge informacije o sebi zbog razloga bezbjednosti.
Strah za civilnu populaciju Faludže bi mogao usporiti oslobađanje grada kojeg od polovine 2014-te drže militanti „Islamske dražve“, ali oni koji su uspjeli da pobjegnu iz grada rekli su Reutersu da bi lokalna populacija mogla biti izložena i izgladnjivanju prije nego što IDIL bude poražen, ili da bi ih militanti mogli pobiti ako pokušaju da bježe.
U svakom slučaju, sve oči će zbog ovoga, biti uprte u koaliciju koju su SAD uspjele da formiraju.
Kako je, David Patrikaros napisao prije nekoliko dana za RSE, čak i ukoliko miltanti IDIL-a budu brzo poraženi u Faludži postoji strah od sektaških tenzija koje bi mogle eruptirati.
Poraziti „Islamsku državu" samo je prvi korak prema zacjeljenju sektaških odnosno etničkih sukoba i u Iraku i u Siriji. Jednako tako važno je obezbijediti da se u međuvremenu ne izrodi neka nova grupa koja bi djelovala slično IDIL-u.
Situacija je slična i u borbi za ponovno preuzimanje Rake u Siriji, de facto sjedišta takozvanog kalifata „Islamske države“. Kako je Wladimir van Wilgenburg objasnio ranije ovog mjeseca za RSE, napade na IDIL sa sirijske strane granice predvode Sirijske demokratske snage (SDF), koalicija u kojoj su uključeni i arpski i kurdski borci. Ali dok je SDF snaga koja okuplja različite etničke grupacije i širi se svakim danom, tamo su još uvjek dominanta snaga Narodne jedinice za zaštitu (YPG), borbeno krilo Demokratske partije jedinstva (PYD) koja blisko sarađuje sa zabranjenom turskom Radničkom partijom Kurdistana (PKK).
Problem je u tome što je PKK, označena kao teroristička organizacija i od SAD i od Turske i efektivno u ratu sa Turskom, koja je članica NATO-a i glavni partner Alijanse kada je riječ o ratu u Siriji.
O tome je u aprilu portparol američkog State Departmeta, John Kirby precizirao:
“Narodne jedince za zaštitu, YPG, nijesu označene kao teroristička organizacija. PKK jeste, i tu se ništa nije promijenilo", tumačenje je američkog zvaničnika.
Glavni problem je pak što Turska ne vidi razliku između PKK i YPG, isto kao ni nekolicina stručnjaka koje je RSE na ovu temu kontaktirao. Jedan izvor sa teritorija koje kontrolišu Kurdi, koji je želio ostati anoniman iz razloga sigurnosti, rekao nam je takođe da nema dileme da je YPG direktno potčinjena gerilskom vođstvu PKK.
U izvještaju Atlanskog vijeća, Aarona Steina i Michelle Foleya, takođe je potvrđena veza između YPG i PKK, a i sami su kurdski borci tvrdili da su dio iste organizacije. U tom se pak izvještaju sugeriše da je Turska spremna da toleriše YPG, sve dok traju borbe između “Islamske države” i kurdske grupe, ali ta tolerancija je na izmaku budući je u samoj Turskoj situacija eskalirala između zvanične Ankare i Kurda.
Američke trupe podržavaju YPG na terenu u Siriji, a to dokazuje i fotografija agencije AFP od prošle sedmice, na kojoj se vide pripadnici američkih specijalnih jedinica sa kurskim borcima u blizini borbenih linija u provinciji Raka. Američki specijalci su tom prilikom nosili oznake YPG na kojima su vide i simboli PKK.
Na to je oštro reagovao ministar vanjskih poslova Turske, Mevlut Čavušoglu koji je 27. maja izjavio “da je nošenje oznaka terorističke organizacije od strane američkih vojnika, koji su naš saveznik i koji su zagovornici borbe protiv terorizma neprihvatljivo. Naša sugestija je da bi isto tako mogli nositi insignije Daeša (arapski naziv za IDIL-a), al Nusra fronta i Al Kaide tokom njihovih operacija u drugim regionima Sirije. Takođe bi mogli nositi oznake Boko Harama kada odu u Afriku”, ironično je zaključio turski diplomata.
Nekoliko sati kasnije, pukovnik američke armije, Steve Warren portparol Opercije za inherento rješenje (OIR) kolicije koju predvode SAD protiv IDIL-a objavio je da su dobili instrukciju da prestanu nositi te oznake, čime su opovrgli svoju prethodnu reakciju datu samo dan ranije.
Sukobi između PKK i Turske eskalirali su posljednjih sedmica.
PKK je sredinom maja oborio turski Super kobra helicopter sa ruskom raketom SA-18, što je bilo prvo uspješno kurdsko obaranje jedne turske letjelice. I dok izvor iz Kurdistana kaže da je PKK tu raketu imala već neko vrijeme, vašingtonski Institut za studije o ratu, procjenjuje da je oružje moglo stići iz Sirije ili Iraka, ali “da je izvjesnije da je PKK dobila oružje od nekog spoljnog faktora”.
Vjerovatni kandidat je Rusija, čiji su se odnosi sa Ankarom pogoršali od kada se Moskva uključila u vazdušne udare u Siriji prošlog septembra, a potom dodatno nakon što je Turska oborila ruski avion zbog kršenja njenog vazdušnog prostora u novembru 2015.
Mogućnost da Rusija ili njeni saveznici u Siriji ili Iranu snabdijevaju oružjem PKK provlačila se i kroz tursku štampu. Bez obzira da li je to istina ili ne, takve optužbe dodatno podgrijavaju mogućnost posrednog rata (proxy war) između Rusije i Tursk, koji bi dodatno potpalio atmosferu u regionu.
Ali čiju stranu u takvom posrednom ratu SAD drže imajući u vidu da su njihovi saveznici u borbi protiv IDIL-a u Siriji, isti oni sa kojima je Turska u sukobu odmah preko granice.
Neki analitičari zaključuju da je zbog svega navedenog “Amerika u posrednom ratu sa sobom” u Siriji zbog podrške nekim kurdskim grupama.
To vodi do dvije potencijalno opasne konsekvence. Prva je da je Turska kao NATO saveznik već pod velikim pritiskom, i šalje signale da se osjeća nauštenom, ili čak i izdanom zbog politike SAD prema Siriji, što je osjećaj koji bi mogao oslabiti i Alijansu. Ali Turska je takođe i sunitska država, a suniti već imaju osjećaj da su žrtve politike SAD u Siriji i Iraku.
I obije velike ofanzive protiv “Islamske države” u Siriji i Iraku mogu dodatno pogoršati tu dinamiku.
Sektaške odnosno etničke tenzije između grupa koje SAD trenutno podržavaju bilo da je riječ o šiitsko-sunitskim tenzijama u Iraku ili kurdsko-sunitskim u Siriji ne smiju se potcijeniti. Naprotiv treba se prisjetiti da su zapravo etničke tenzije u obije zemlje omogućile rađanje i rast “Islamske države” koja je samo najanovija i najradikalnija reinkarnacija tih tenzija.
Pobjeda nad IDIL- om je važna, ali, ako to oslabi koaliciju unutar NATO-a, ili omogući nove eskalacije međuetničkog nasilja onda bi to mogla biti pirova pobjeda.
Facebook Forum