COVID-19
Ime pandemijske bolesti koju izaziva korona virus i koja se širi svijetom. Izaziva je novi soj korona virusa koji se pojavio u gradu Vuhanu, Kina.
Korona virus
Virus iz porodice virusa koji uključuju MERS-CoV (Middle East Respiratory Syndrom) i SARS-CoV (Severe Acute Respiratory Syndrom).
SARS-CoV-2
Naučno ime virusa koji je uzročnik bolesti COVID-19. Znači – ozbiljni akutni respiratorni sindrom korona virus 2 (eng. severe acute respiratory syndrome coronavirus 2).
Fizičko distanciranje (ili socijalno distanciranje)
Mjere koje limitiraju direktnu fizičku interakciju među ljudima izvan kuće kako bi se spriječila infekcija, odnosi se i na ljude koji nemaju sindrome bolesti.
Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) preporučuje da ljudi trebaju biti najmanje dva metra udaljeni jedni od drugih. SZO je uvela termin "fizičko distanciranje", jer je taj termin precizniji i ne implicira da se društva trebaju razdvajati.
Samoizolacija
Ozbiljnija mjera fizičkog distanciranja koja se obično odnosi na ljude koji su se izolovali zato što spadaju u visokorizičnu grupu osjetljivu na infekciju. Ovaj termin se takođe može odnositi na ljude koji se izoluju zato što su potencijalno bili u kontaktu sa drugim ljudima koji su imali pozitivan rezultat testa i moraju čekati 14 dana kako bi bili sigurni da i oni sami nisu inficirani.
Zatvaranje (eng. Lockdown)
Termin koji se često koristi za naredbu koja je obavezna a izdaju je vlasti i odnosi se na stanovnike određenog grada, regije ili drugih lokaliteta poput opština da ostanu kod kuće kako bi se izbjeglo širenje infekcije.
U Sjedinjenim Američkim Državama ova obavezna naredba takođe se naziva "ostati u skloništu" ili "ostati kod kuće".
Karantin
Najozbiljniji oblik izolacije koji nameću vlasti. Obično ga prate strogi propisi koji se odnose na razdvajanje inficiranih pacijenata od ostatka stanovništva. Takođe se može odnositi na zaštitne mjere odvajanja ljudi koji spadaju u grupu visokog rizika za moguće obolijevanje.
Lična zaštitna oprema (eng. PPE – personal protective equipment)
Koriste je medicinske sestre i ljekari kako bi spriječili infekciju. Ova oprema uključuje hirurške zaštitne maske, kao i respiratore poznate kao FFP3 maske, vizire, štitove za lice, rukavice i kecelje ili mantile.
Respirator
Respirator je uređaj za ličnu zaštitu koji se nosi preko lica ili glave i pokriva najmanje nos i usta.
Koristi se u bolničkom okruženju kako bi smanjio rizik onoga ko nosi respirator da udahne zarazne bakterije. U drugim prostorima, osim bolničkim i medicinskim, respiratori se mogu koristiti za zaštitu od opasnih čestica i gasova u vazduhu.
Ventilator
Ventilator je mašina koja se koristi u bolnicama i upumpava vazduh, često pomiješan sa dodatnim kiseonikom, u pluća pacijenta koji nije sposoban da diše samostalno zbog virusne infekcije koja uzrokuje probleme u radu pluća. Mašina dostavlja vazduh putem maske za pacijente sa lakšim infekcijama.
Ovaj uređaj dostavlja vazduh preko cijevi koja je umetnuta u dišne kanale kod pacijenata sa teškim oblikom infekcije. Potpomognuto disanje pomaže kako bi se pacijentu dalo vremena koje je potrebno da njegov ili njen imuni sistem uništi virus.
Test brisa
Test koji koristi uzorak pljuvačke, uzima se iz brisa nosa ili grla pacijenta kako bi se utvrdilo da li je pacijent zaražen virusom (testira da li je pacijent "pozitivan" na virus). Zato što analiza uzoraka tradicionalno zahtijeva specijalizovanu opremu i tehničare, najbrži rezultat dobija se za nekoliko sati ili u slučaju ograničenih laboratorijskih uslova i nekoliko dana.
U mnogim zemljama i kompanijama poduzimaju se napori kako bi se razvio pouzdan brzi test koji bi se mogao koristiti i u kućnim uslovima. Mnogi brzi testovi koji su poslati iz Kine u evropske zemlje, uključujući i Španiju i Češku, pokazali su se samo djelimično učinkoviti u identifikaciji pozitivnih slučajeva.
Skeniranje naspram testiranja na korona virus
Ova dva termina ne trebaju se koristiti kao sinonimi.
Skeniranje nije precizan termin koji se može odnositi na bilo koji broj različitih tehnika koje imaju za cilj da otkriju da li su ljudi bili izloženi korona virusu ili imaju simptome bolesti (COVID-19). U nekim zemljama tehnike skeniranja uključuju masovno mjerenje temperature ljudima, popunjavanje upitnika ili sprovođenje akneta putem telefona. Kako ne bi bilo nedoumica uvijek treba razjasniti koje tehnike se koriste kada se koristi termin „skeniranje“ na korona virus.
Testiranje je precizan termin koji se obično odnosi na provjeru prisustva infekcije kod osobe korišćenjem laboratorijskih tehnika analize. Međutim, treba imati na umu da pojedine zemlje ili mediji koriste ovaj termin u generalnom kontekstu kako bi opisali tehnike skeniranja. Kako bi se izbjegle nejasnoće uvijek treba pokušati precizirati koje tehnike se koriste kada se izvještava o programima „testiranja“ na korona virus.
Intubacija
Procedura umetanja cijevi u dišne puteve pacijenta kako bi vazduh (često obogaćen kiseonikom) mogao biti dostavljen u pluća pacijenta. Pacijent se intubira i daje mu se kiseonik kada pluća više nisu sposobna da funkcionišu samostalno zbog viralne infekcije ili drugog otežavajućeg stanja. Intibacija može značiti samo ubacivanje cijevi u dišne puteve pacijenta kroz usta ili može značiti hirurško umetanje cijevi kroz grkljan. Cijev je povezana sa ventilatorom ili respiratorom.
Drugi talas
Ovaj termin odnosi se na mogućnost da, kada države prekinu sa zatvaranjem i kada se ljudi vrate u kancelarije, škole i druge javne prostore, dođe do novog porasta infekcije zarazne bolesti COVID-19 izazvane virusom korona. Stručnjaci su upozorili da će samo otkrivanje vakcine dozvoliti sigurno ukidanje mjera zabrane i restrikcija koje su stavile pola svjetske populacije u neko stanje zatvaranja. Ali vlade u sve većoj mjeri relaksiraju najstrožije mjere zbog njihovog devastirajućeg efekta na globalnu ekonomiju.
PRC testovi
PCR (Polymerase Chain Reaction) ili testovi polimerne lančane reakcije su najtačniji način da se odredi da li je neko inficiran COVID-19 čak iako ta osoba ne pokazuje nikakve simtome. Test uključuje bris iz grla kako vi se uzeo uzorak sputuma odnosno ispljuvka od osobe i laboratorijska analiza uzorka kako bi se utvrdilo postojanje jedinstvenog genetskog koda virusa i bolesti COVID-19. Osobe za koje test pokaže da su pozitivne na virus mogu se tada staviti u karantin kako bi se spriječilo širenje virusa na druge.
Test na antitijela
Test na antitijela, takođe se zove i serološki test, uključuje laboratorijsku analizu krvi kako bi se utvrdilo da li osoba ima antitijela u svom imunološkom sistemu proizvedena za borbu protiv COVID-19. Antitijela proizvede organizam kao odgovor na infekciju, prisustvo antitijela specifičnih za COVID-19 indikuje da je osoba bila izložena virusu i da se oporavila čak i u slučaju da nikada nije imala simptome. Test na antitijela može poslužiti kod skeniranja populacije za one koji su već imali korona virus i one koji nisu. Teoretski, oni koji su imali virus mogu se vratiti na posao pod pretpostavkom da su imuni. Međutim, Svjetska zdravstvena organizacija kaže da trenutno ne postoje dokazi da su ljudi koji su se oporavili od COVID-19 i imaju antitijela zaštićeni od druge infekcije.
Imunitetni pasoš
Neke vlade su predložile da otkrivanje antitijela na COVID-19 može poslužiti kao osnova za “imunitetni pasoš” ili “certifikat o nepostojanju rizika” koji bi omogućio pojedincima da putuju ili da se vrate na posao pod pretpostavkom da su zaštićeni od ponovnog inficiranja. Međutim, Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) kaže da trenutno ne postoje dokazi da su ljudi koji su se oporavili od COVID-19 i imaju antitijela zaštićeni od druge infekcije.
Antigeni testovi
Antigeni testovi analiziraju uzorak sputuma ili pljuvačku pacijenta za prisustvo stranih supstanci kao što je virus ili bakterija i medicinsko osoblje ga masovno koristi kod otkrivanja da li je neko imao gripu. Antigeni testovi ne zahtjevaju specijalizovane laboratorije ili skupu opremu i u teoriji bi bili idealno rješenje za izvođenje masovnog testiranja ljudi na COVID-19. Oni bi čak moli da pruže mogućnost i način da se ljudi testiraju kod kuće. Međutim, trenutno nema pouzdanog testa na korona virus iako kompanije rade na njegovoj izradi. Prema Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji, postojeći antigeni test ispravno utvrđuje pacijente sa COVID-19 pa preciznošću koja varira između 34 i 80 procenata.
Antivirusni lijekovi
Antivirusni lijekovi narušavaju sposobnost virusa da se replicira i inficira više ćelija unutar organizma pacijena. Nekoliko antivirusnih lijekova se trenutno spominje u medijima dok naučnici traže lijek koji može učinkovito ciljati na COVID-19. Američki naučnici su 29. aprila objavili da je kliničko ispitivanje antivirusnog lijeka remdesivir pokazalo da su se pacijenti koji su teško zaraženi COVID-19 i koji su dobili lijek oporavili za 30 posto brže od pacijenata kojima su davali placebo. Remdesivir je izvorno razvijen za liječenje ebole, ali nije bio učinkovit protiv ove bolesti. Naučnici takođe testiraju hidroklorokvin (koristi se za liječenje malarije), EIDD-2801 i nekoliko drugih antivirusnih lijekova dok nastavljaju potragu za lijekovima koji bi se mogli koristiti kao profilaktički ili terapijski lijekovi protiv COVID-19.
Izvori: Merriam-Webster Dictionary, The Independent, BBC, CDC
Facebook Forum