Restauracija spomenika iz ugla budućih arhitekata, umjetnika i građevinara regije

Regionalni restauracijski kamp, 14. po redu, nedavno je održan u Jajcu. Studenti arhitekture, građevine, historije umjetnosti i srodnih nauka iz BiH i zemalja regije imali su zanimljiv zadatak - restauracija mlinova na rijeci Plivi kod Jajca. Riječ je o projektu „Zapadni Balkan – od historijske integracije do aktivnog savremenog učešća“. Uz podršku Evropske unije, misija projekta je da obnovi nacionalne spomenike u Bosni i Hercegovini, Kosovu i Albaniji.

Jajce ima 27 nacionalnih spomenika. Ipak, njegov kulturno-historijski resurs još nije iskorišten. Da bi se naslijeđe adekvatno zaštitilo nužna je restauracija pojedinih znamenitosti Jajca. Budući stručnjaci iz osam zemalja okruženja (BiH, Hrvatska, Srbija, Kosovo, Albanija, Grčka, Rumunija i Bugarska), su od 1. do 14. oktobra dali svoj doprinos u interpretaciji kulturne baštine historijskog jezgra ovog grada. Aida Softić Joldić iz JU Agencija za kulturno-historijsko i prirodno naslijeđe i razvoj turističkih potencijala grada Jajca kaže:

„Studenti su u okviru kampa radili na terenu, na tri lokaliteta. U Jajcu – lokalitet nacionalnog spomenika Plivska jezera sa kompleksom mlinčića. Radili su na mlinovima koji su stradali nesretnim slučajem u požaru 2010. godine. Jedna grupa studenata radila je na nacionalnom spomeniku Filipovića kući u Varoši, a treća grupa je radila u istorijskom gradskom jezgru Jajca, imali su temu 'Interpretacija kulturnog nasljeđa Jajca'.“

Po okončanju aktivnosti, studenti su ponudili kvalitetnu osnovu za razvoj najmanje tri nova projekta, a i nešto su praktično naučili, navodi projekt menadžerica Fondacije "Kulturno naslijeđe bez granica" Aida Vežić:

„Studenti su se ovaj put bavili obradom drvene građe, koristili su neke tradicionalne tehnike koje kod nas, nažalost, izumiru – način na koji se pravi šindra, način na koji se ručno izrađuju spojevi u gredama – tako da su bili vrlo uzbuđeni da vide u praksi ono o čemu su samo učili u knjigama.“

Nacionalni spomenici u Jajcu, njih 27, u relativno su dobrom stanju, ocijenjuje Aida Softić Joldić:

„Različit je stepen njihovog stanja – neki su u dobrom stanju, neki su još uvijek oštećeni, a nekih još uvijek i nema. Osim spomenika, specifičnost Jajca jeste da se na jednom malom prostoru nalazi veliki broj i nacionalnih spomenika i prirodnog nasljeđa koje okružuje te spomenike. Historijsko gradsko jezgro Jajca predstavlja samo za sebe jedan nacionalni spomenik, koji opet obuhvata unutar sebe, ili u svojoj neposrednoj blizini, još 23 nacionalna spomenika, kao posebne objekte.“

Upravo je misija Projekta „Zapadni Balkan – od historijske integracije do aktivnog savremenog učešća“ razvijati svijest o značaju kulturno-historijske baštine.

„Svakako da je veoma važno raditi naročito sa mladim generacijama, sa učenicima, na tome da se oni upoznaju sa značajem kulturnog nasljeđa Bosne i Hercegovine. Ono što radi javna ustanova Agencija za kulturno-historijsko prirodno nasljeđe, koja je osnovana prije sedam godina, između ostalog i organizacija i prijem ekskurzija u Jajce i prezentaciju kulturno-historijskog nasljeđa Jajca, a i edukacije mladih građana o značaju očuvanja. To je proces koji je dugotrajan, proces koji zahtijeva kontinuiran rad svih nadležnih institucija, počevši od obrazovnih, pa do onih koje se bave specifično zaštitom kulturnog nasljeđa.“

Projekat omogućava i restauraciju nacionalnih spomenika u Bosni i Hercegovini, Kosovu i Albaniji. U ovim zemljama biće obnovljen po jedan spomenik, pojašnjava projekt menadžerica Fondacije "Kulturno naslijeđe bez granica", Aida Vežić:

„Mlinovi u sklopu Plivskog jezera, sa kompleksom mlinova na Plivi kod Jajca, to je nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine proglašen 2009. godine. U gradu Vučitrnu radi se na jednom otomanskom mostu, a u Gjirokastri u Albaniji radiće se na obnovi hamama.“

Nakon Jajca, naredni 15. Regionalni restauracijski kamp održaće se na Kosovu od 16. do 27. oktobra, preciznije u Vučitrnu i Mitrovici.