Radne grupe Vlade Crne Gore i Srpske pravoslavne crkve (SPC) su načelno uskladile radnu verziju Temeljnog ugovora, saopšteno je iz kabineta premijera Crne Gore Dritana Abazovića 28. juna.
Abazović 29. juna počinje dvodnevnu zvaničnu posjetu Srbiji.
Objavljivanje radne verzije Temeljnog ugovora je prvo zvanično objavljivanje teksta, koji već duže izaziva sporenja u političkoj i društvenoj javnosti zemlje.
Među odrednicama teksta se navodi i da SPC zastupa Sveti Arhijerejski Sinod SPC, da je riječ o Crkvi koja je "prisutna od osnivanja Zetske, Budimljanske i Humske Episkopije Žičke Arhiepiskopije (1219- 1220. godine)"
Jedan od članova se odnosi i na vjersko obrazovanje.
"Država jemči pravo roditeljima i staraocima da svojoj djeci obezbijede vjersko obrazovanje u skladu sa sopstvenim uvjerenjima. Pravoslavna vjerska nastava u javnim školama može se regulisati, u skladu sa pravnim poretkom Države", piše u radnoj verziji Ugovora.
Navodi se i da u njenim [SPC] objektima i prostorima "državni organi ne mogu preduzimati bezbjednosne mjere bez prethodnog odobrenja nadležnih crkvenih organa".
Jedan od članova nacrta ugovora obavezuje državu da, u skladu sa sopstvenim pravnim poretkom, izvrši uknjižbu svih neupisanih nepokretnosti u vlasništvo Mitropolije crnogorsko-primorske, Eparhije budimljansko-nikšićke, Eparhije mileševske, Eparhije zahumsko-hercegovačke i njihovih crkveno-pravnih lica kojima pripadaju.
U Radnom timu Vlade, formiranom 23. juna, su savjetnik premijera Sergej Sekulović, ministar pravde Marko Kovač, ministar ljudskih i manjinskih prava Fatmir Đeka, generalni sekretar Vlade Boris Marić i advokat Nikola Martinović, saopštio je ministar pravde na sjednici Skupštine 28. juna.
Član Radne grupe Vlade Crne Gore advokat Nikola Martinović je izjavio da je od pet članova, samo ministar pravde Marko Kovač, kadar prosrpske Socijalističke narodne partije (SNP), podržao tekst.
"Na sjednici nisu bili članovi Sergej Sekulović i Boris Marić, Fatmir Đeka nije stavio potpis ispod dokumenta, a ja sam izuzeo mišljenje u pisanoj formi", izjavio je Martinović za Antenu M.
Poslanik DPS Dragutin Papović je kazao 28. juna da će DPS insistirati da se o tekstu ugovora postigne konsenzus u Skupštini i Vladi.
U prvoj reakciji iz Socijaldemokratske partije (SDP), koja je konstituent Vlade, poručili su da je za njih taj dokument apsolutno neprihvatljiv.
"Ukoliko Vlada prihvati ovakvo služenje tuđim interesima, jasno pokazuje da ne namjerava biti evropska nego poslušnička, pa očigledno dolazi vrijeme da se mandat vrati građanima", naveli su iz SDP.
Iz Vlade je najavljeno da će radna verzija Temeljnog ugovora "ići dalje prema radnim tijelima vlade" po uobičajenoj proceduri.
Pregovore Vlade Crne Gore sa SPC o Temeljnom ugovoru je započela Demokratska partija socijalista (DPS) 2012. godine.
Nakon izglasavanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti krajem 2019. godine, SPC je zajedno sa prosrpskim partijama organizovala višemjesečne masovne proteste, "litije", sve do izbora avgusta 2020. koje je DPS izgubila.
Novu vlast su zajedno formirali prosrpski Demokratski front (DF), Demokrate i Građanski pokret URA, a SPC je imala presudnu ulogu pri formiranju njihove Vlade na čelu sa premijerom Zdravkom Krivokapićem.
Uzrok pada Krivokapićeve vlade su bile demonstracije na Cetinju 4. i 5. septembra 2021. godine protiv ustoličenja mitropolita SPC Joanikija u Cetinjskom manastiru.
