Na obilježavanju stradanja Srba u akciji Hrvatske vojske 'Oluja', na kojem su u Prijedoru govorili i predsjednici Srbije i bh. entiteta Republika Srpska (RS), iza govornika prikazana je fotografija žene bošnjačke nacionalnosti koju su srpske snage protjerale iz istočne Bosne 1995. godine.
Beogradska agencija "Pozitiv" je preuzela odgovornost za objavljivanje fotografije, a reagovalo je i Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite u Vladi RS, rekavši da je u pitanju greška agencije koja je pripremala video materijal, prenosi novinska agencija Srna.
Dan sjećanja na stradale Srbe u vojno-policijskoj akciji "Oluja" koju je Hrvatska izvela u avgustu 1995. godine obilježen je 4. avgusta prvi put u Prijedoru, na zapadu Bosne i Hercegovine (BiH). U tom području su tokom devedesetih srpske snage počinile zločine protiv nesrpskog stanovništva.
Na fotografiji koja je prikazana na skupu dok je govorio i predsjednik RS Milorad Dodik su žene i djeca izvedeni iz enklave Žepa koju su zauzele srpske snage u julu 1995. godine. Izvedeni su bez pratnje snaga Ujedinjenih naroda do prijelaza na liniji fronta blizu grada Kladnja koji je kontrolirala tadašnja Armija Republike BiH.
Žene, djecu, starije osobe i povrijeđene fotografirao je fotoreporter francuske novinske agencije AFP Joel Robine. Istog dana Robine je zabilježio više fotografija izbjeglica iz Žepe.
Fotografija je iskorištena na manifestaciji u Prijedoru tokom sjećanja na stradanje u "Oluji", a na svom zvaničnom nalogu na Twitteru ju je podijelio i Milorad Dodik, predsjednik entiteta Republika Srpska.
Lokalni mediji u BiH prenijeli su Facebook status djevojke koja kaže da je ona beba u rukama žene s fotografije koja se zove Sabina Mujkić. Napisala je: "Halo, slika nastala prisilnim iseljavanjem Žepljaka! Gospođa koja sjedi je moja majka i ja!", stoji na profilu Nermine Mujkić Gušo.
Reakcija entitetskog ministarstva i agencije iz Beograda
Agencija "Pozitiv" iz Beograda preuzela je odgovornost za objavljivanje fotografije, te uputila izvinjenje svima kojima je time nanesena šteta i bol, prenosi Srna.
"Posebno se izvinjavamo Srpskoj pravoslavnoj crkvi i rukodovstvu Republike Srpske i Republike Srbije, jer je ovo isključivo i jedino greška za koju je kriva agencija 'Pozitiv' i preuzimamo svu odgovornost za to", navedeno je iz agencije.
Ističu da organizator nije imao veze sa njihovom greškom, te upućuju izvinjenje porodicama Mujkić i Gušo, te svim učesnicima komemorativnog skupa.
Povodom objave fotografije, oglasilo se i entitetsko Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite, te su u saopštenju naveli da se radi o nehotičnoj i nenamjernoj grešci agencije iz Srbije koja je pripremala video materijal – a koju je angažovalo tamošnje Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja.
U saopštenju se dodaje da su, broj žrtava i razmjere stradanja tokom posljednjih sukoba na prostoru bivše Jugoslavije tolike da je "dostupno more fotografija koje o tome svjedoče".
"Pogriješiti o etničkoj pripadnosti neke od osoba sa tih fotografija je greška koja se dešava čak i profesionalcima", ističe se u saopštenju.
Šta se dešavalo u Žepi tokom rata?
Žepa i Goražde, gradovi na istoku BiH, su Rezolucijom Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda 6. maja 1993., proglašeni zaštićenim zonama. Bez obzira na to, u julu 1995. tadašnja Vojska Republike Srpske je počela akciju granatiranja i na kraju osvajanja Žepe.
Dogovoreno je prebacivanje dijela civila iz ovog mjesta na teritorij koji je kontrolirala bivša Armija Republike BiH. Procjene su, prema svjedočenjima tokom haških procesa, da je iz Žepe prevezeno između 1.200 i 1.400 civila. Za zločine progona Bošnjaka s ovog područja, odnosno udruženi zločinački poduhvat Haški sud je osudio Zdravka Tolimira, bivšeg pomoćnika komandanta za obavještajno-bezbjednosne poslove Glavnog štaba Vojske Republike Srpske. On je zbog genocida u Srebrenici osuđen na doživotni zatvor. Umro je u pritvoru Haškog suda 2016. godine.
Zbog zločina protiv čovječnosti na području Srebrenice i Žepe u julu 1995. godine, optužen je i Milenko Živanović, bivši komandant Drinskog korpusa VRS-a. Za njim je po nalogu Suda BiH raspisana međunarodna potjernica. Živanović se nalazi na teritoriji Srbije.
Skup u Prijedoru bio je prvo zajedničko obilježavanje progona Srba iz Hrvatske koje su organizovali vodstva Srbije, bh. entiteta Republika Srpska i Srpske pravoslavne crkve u tom gradu na sjeverozapadu BiH. Prisustvovao je i predsjednik Srbije Aleksandar Vučić.
Srbijanski predsjednik Aleksandar Vučić je "Oluju" nazvao "najvećim etničkim čišćenjem u Evropi nakon Drugog svjetskog rata".
Predsjednik entiteta Republika Srpska, Milorad Dodik je "Oluju" ocijenio kao "udruženi zločinački poduhvat Sjedinjenih Američkih Država i Hrvatske".
Svakog 4. avgusta od 1995. Srbija i Hrvatska odvojeno obilježavaju obljetnicu vojne akcije, koju Hrvatska doživljava kao svoju odlučujuću pobjedu u Domovinskom ratu 1991.-95., a Srbija obilježava kao etničko čišćenje Srba iz Hrvatske.
Zavisno od izvora, procjene broja Srba koji su napustili Hrvatsku tokom "Oluje" kreću se od 130.000 do 300.000.
