Noć kad je u Beogradu gorela “Filosofija palanke”

Nastupima trupe BADco. iz Hrvatske i ISTER teatra u Beogradu je u nedelju završen prvi LIMIT, internacionalni festival pozorišta, performansa, instalacija i projekcija, u okviru kojeg je, u saradnji sa festivalom “Perforacije” iz Hrvatske, održana i prva Noć performansa

Na Noći performansa u beogradskom Domu omladine publika je imala priliku da vidi neke od najznačajnijih predstavnika te umetnosti iz Hrvatske i njihove beogradske kolege koji su se osvrnuli na aktuelna politička i društvena događanja koja živimo.

Te noći Beograd se prisetio jugoslovenskog umetnika Toma Gotovca, čije ime je publika izgovarala slovo po slovo, i nedavno preminulog pisca i filozofa Radomira Konstantinovića.

Pred brojnom publikom događaj je otvorila “mama” hrvatskog performansa Vlasta Delimar sa radom “Ciklus ERSZEBET BATHORY” posvećenim ženi koju prati legenda o brojnim okrutnostima, prvoj vampirici, ženi koja za sobom nosi teret brojnih ubijenih devojaka u Mađarskoj krajem šesnaestog i početkom sedamnaestog veka.

Publika je strpljivo čekala u redu da bi šarala po golom isprljanom telu Vlaste Delimar čije je lice bilo prekriveno velom roze boje.

U isto vreme na drugom kraju Doma omladine, strpljivo se čekalo da se uđe i čuje “Usko grlo” Ljiljane Tasić i Dušana Bročića posvećeno nedostatku samoće uživanja u umetnosti danas.

Paralelno sa njima, u holu DOB-a orio se glas Biljane Kosmogine koja je držala politički govor u predizbornoj – P kampanji, u kojoj su često korištene fraze političara ali i reči “Srbija” i “narod” zamenjeni ženskim polnim organom.

„Kad god su izbori doživljavamo teror s političkim parolama, bilbordima koji ruže grad, agresivnom kampanjom, tako da sam odlučila da moja kampanja bude poetizirana i na boljem nivou u smislu da ne optužuje, ne proziva oponente, nego da pre svega ističemo kvalitet naše partije, da argumentujemo naše ciljeve i naš program i da to uradimo na mnogo višem nivou nego što to rade naši političari“, pojasnila je Biljana Kosmogina za RSE.

Činjenicu da Beograd nije preterano otvoren za performersku scenu i da je ona mnogo življa u Hrvatskoj, Biljana Kosmogina smatra problemom nedostatka prostora u medijima.

„Performansom se bavim dosta dugo i ono što znam jeste da sam češće nastupala u Zagrebu nego u Beogradu. Žao mi je što se ne pruža prilika umetnicima koji objedinjuju multimedijalni nastup sa vrlo sadržajnim porukama. Mislim da se umetniku koji na taj način plasira svoje poruke treba pridati više značaja i dati više mesta u medijima, jer su performansi marginalizovana umetnička forma. Žao mi je što se ta forma umetnosti ne praktikuje češće“, kaže Kosmogina.

Performans ima snagu osobnog svedočenja

Jedan od najaktivnijih performera u Hrvatskoj, Siniša Labrović, poznat po guslarskim izvedbama naslova iz časopisa „Gloria“ i boks meču sa ministrom kulture, za tu noć izabrao je da pred publikom spali kultnu knjigu „Filosofija palanke“ nedavno preminulog velikana Radomira Kosntantinovića.

Labrović je ispred Doma omladine, na otvorenom, čitao knjigu dok je gorila.

„Kad sam bio prije dvije godine zadnji put u Beogradu, čuo sam za smrt mog prijatelja koji je poginuo u saobraćajnoj nesreći. Onda me nedavno potresla druga smrt koja je bliska u datumima sa smrću mog prijatelja – smrt Radomira Kosntantinovića, koji je imao veliki uticaj na mene pa sam odlučio u nadogradnji tog performansa spojiti nešto što jeste intimno sa nečim što je mene formiralo“, rekao je Labrović.

Govoreći o poziciji performansa danas na savremenoj umetničkoj sceni, on kaže da je na prostoru bivše SFRJ specifičan odnos prema toj umetnosti i da se doživljava kao izraz redikula.

„Performans nije nov, ni ekstravaganstan. Očigledno na ovim prostorima nije zaživio kao relevantna forma izričaja nego se uvijek uzima kao osobna ekstravagancija ljudi koji ga rade. Bila je jedna figura Toma Gotovca, koji je osvojio taj jedan prostor pa makar kroz recepciju da to jeste redikulizacija ali više niko u Hrvatskoj ne može kazati da ne zna za performans. S te strane je tradicija nastavljena, iako to uvijek ostaje u uskim krugovima među ljudima koji vole performans. Život i dalje postoji, postoje ljudi koji su vani, koji izlažu, koji su uspješni i koji vraćaju natrag taj osjećaj samopouzdanja da to što se radi ima univerzalnu prepoznatljivost“, kaže Labrović.

Jedan od festivala koji neguje tradiciju performansa jesu pomenute "Perforacije" koje se krajem oktobra održavaju u nekoliko gradova u Hrvatskoj- Zagrebu, Dubrovniku, Rijeci.... U okviru festivala publika može da vidi predstave, instalacije i projekcije, a poseban deo je odvojen za već kultnu Noć performansa koje na nekoliko lokacija u gradu režiraju i pozorišni reditelji poput Olivera Frljića, Ivice Buljana i drugih.

„Performans ima snagu osobnog svjedočenja - vi to vidite, doživljavate, u tome sudjelujete, osjećate. Ukoliko je dobar, ukoliko ima snagu radijacije, onda on postaje misaono i intelektualno i emocionalno važan i s te strane. Mislim da je njegov potencijal neiscrpan jer uvijek može da reagira odmah, ne treba mu vremenska distanca. Performans je živa forma u smislu interakcije sa ljudima“, pojasnio je Labrović.

Poslednji umetnik koji se predstavio publici bio je Željko Zorica sa „Digitalizacijom spomeničke baštine i njene komercijalne eksploatacije“ u kojem je govorio o komerrcijalnoj vrednosti spomeničke plastike i spomen ploča koje su većinom u vlasništvu gradova na čijim su pročeljima zgrada podignute.

Ideja prvog live art LIMIT festivala bila je oživljavanje prostora Doma omladine zbog čega su predstave birane prema tome kako tretiraju probleme i pojmove koji se vezuju za stari/novi identitet, nasleđe, rekonstrukciju, nostalgiju, dušu, sećanje.

Festival je održan od 25. do 27. novembra i u potpunsti je okupirao prostore Doma omladine za koje mnogi nisu znali ni da postoje.