Zekerijah Smajić, dugogodišnji novinar i ekspert za evropska pitanja trenutno boravi u Briselu, gdje je imao uvid u izvještaj Evropske komisije o napretku zemalja Zapadnog Balkana za njeno članstvo. U razgovoru za Radio Slobodna Evropa, Smajić kaže da definitvno najgori izvještaj do sada ima Bosna i Hercegovina. To se do sada nije desilo niti u jednom izvještaju od 2001.
RSE: Šta se tačno navodi u izvještaju EK kada je Bosna i Hercegovina u pitanju?
Smajić: Radi se o gorem od najgoreg izvještaja do sada, a najgori do sada je objavljen na današnji dan prije godinu dana. Ovakvi izvještaji sistematiziraju obaveze i urađene poslove u skladu sa Sporazumom o stabilizaciji i pridruživanju koga je Bosna i Hercegovina potpisala 2008. sa Evropskom unijom. Međutim, zbog stanja u zemlji i neodgovornosti vlasti taj sporazum, kao što je poznato, nikada nije stupio na snagu. Ono što je osnovno jeste da se izražava zabrinutost Evropske komisije zbog nečinjenja prema onome što je trebalo da se uradi u ovoj godini. Doslovno mi je nezvanično rečeno jučer u Evropskoj komisiji da ništa nije urađeno što je trebalo, što se nije desilo ni u jednom izvještaju do sada. Ono što u izvještaju stoji kao karakteristika jeste da postoji, ipak, nada da će ovi opšti izbori iznjedriti vlast koja će biti sposobna i biti u stanju vratiti zemlju sa puta ponora na tračnice evropskih integracija. Ta nada se i oficijelno i neoficijelno posljednjih dana pominje, ne znam koliko će to nakon današnjeg izvještaja tokom narednih dana biti potencirano, ali je to jedina svijetla tačka.
RSE: Da li će se ovim izvještajem promijeniti kurs Evropske unije prema BiH?
Smajić: Definitivno se mijenja kurs kada je u pitanju proces integracija i primjena Sporazuma o stabilizaciji. Prvenstveno će insistirati na kredibilitetu procesa proširenja umjesto posebne senzibilnosti prema BiH, zatim će se insistirati na upravljanje državom i ekonomijom, odnosno tržišne ekonomije, zatim jačanju administrativnih reformi u cilju jačanja institucija demokratije. Do sada je, kao što je poznato, bilo na prvom mjestu jačanje institucija države od čega se sada odstupa, smatrajući da je previše vremena i novca uloženo, a da je povrat veoma nizak.
RSE: U BiH se trenutno vodi polemika da li će izvještaj donijeti i novčane sankcije u smislu da neće biti novca iz IPA fondova?
Smajić: Evropska komisija je suzdržana, kao što je poznato, kada je u pitanju novac iz evropskih fondova, jer se čeka rezultat izbora. Ovdje visoki funkcioneri EU i Evropskog parlamenta imaju potpuno zasićenje Bosnom i Hercegovinom i ne žele, čak, ni da govore otvoreno o tome šta bi Bosni i Hercegovini trebalo dati, a šta joj uzeti dok ne prođu opšti izbori. Nakon toga ćemo tačno znati koje mjere će EU preduzeti prema Bosni i Hercegovini.
RSE: Da li su prevelika očekivanja EU od toga šta će se destiti u nedjelju na opštim izborima?
Smajić: Očekivanja nisu ni prevelika, ni premala. Oni žele ostati što je moguće više neutralni do 13.oktobra. Naravno, nada postoji i to je posljednje što i u Evropskoj komisiji i Evropskom parlamentu umire, naprosto zbog toga što Evropska komisija ne može napraviti presedane. Bosna i Hercegovina mora da ispunjava uslove koje ispunjava Crna Gora sve uspješnije, također Srbija i Albanija. Isto tako, Evropska unija nema nikakav interes da poteže bilo kakve sankcije prema Bosni i Hercegovini, ukoliko ona ne ispunjava svoje obaveze na putu evropskih integracija. Brzina procesa zavisi od vlasti i građana koji će vršiti pritisak na nju i tu se ništa neće promijeniti, pa makar taj proces trajao narednih 30 godina.
