Najavljen zahtev za rehabilitaciju disidenta Milovana Đilasa

Vraćanje časti i ugleda najpoznatijem jugoslovenskom disidentu Milovanu Đilasu uskoro bi se moglo ozvaničiti i sudskom presudom. Beogradski advokat Rajko Danilović najavljuje podnošenje zahteva za rehabilitaciju navodeći da je Milovan Đilas bio svetska - istorijska ličnost nepravedno zapostavljena i da je vreme da se javnost upozna sa pravim vrednostima i istinskoj veličini nekadašnjeg disidenta.

Beogradski advokat Rajko Danilović najavio je podnošenje zahtev za rehabilitaciju Milovana Đilasa jednog od najpoznatijih komunističkih disidenata u bivšoj Jugoslaviji.

Milovan Đilas je bio prvi visoki funkcioner koji je istupio iz komunističke partije, u vreme njene najveće snage i vere, početkom pedesetih godina prošlog veka. Tri puta je osuđivan po članu 118 Krivičnog zakona o „neprijateljskoj propagandi“, a suđenja su bila bez publike i novinara.

“Njega niko nije rehabilitovao, niko ma nije dao priliku da piše. On je pisao van zemlje objavljivao članke. Milovan Đilas je čudo. Kada sam bio u Americi u bilblioteci, njegova bibliografija je veća dva puta nego svih ostalih pisaca iz bivše Jugoslavije, teroretičara, književnika... Najveća ličnost komunističkog perioda, koja je svetsko - istorijska a ne lokalna, ni crnogorska, ne srbijanska ni jugoslovenska. Svi su oči zatvorili kada je reč o njemu”, objašnjava advokat Rajko Danilović šta ga je motivisalo da pokrene postupak rehabilitacije.

Mnoga pitanja o ličnosti i delu Milovana Đilasa i danas su predmet polemike. Mada mu je izolacija formalno ukinuta tek 1989. godine glavnina njegovih dela je objavljena početkom devedesetih. „Nova klasa” i „Nesavršeno društvo” se smatraju kao istina i predskazanje društva kojeg je stvarao i čije razobličavanje ga je koštalo slobode i prava.

Više od trideset i pet godina odsustva iz javnog života, zvanična propaganda je činila sve da se njegova ličnost predstavi drukčije od ugleda i stvarne uloge koju je Đilas imao, kaže crnogorski publicista Rajko Cerović.

„Kada je on bio na vlasti bio je opšti ideal svih Crnogoraca. Niko te lijeve greške nije pominjao. To su bile da je navodno lično napravio neka navodna ubistva... Međutim, o tome se govorilo tek kada je dospio u zatvor i trebalo ga je na svaki način oblatiti. Uprkos svemu tome Đilas je jedna ogromna ličnost. Prvo to je revolucionar čitavog života. On se borio za jednu viziju svjeta, tako da zaslužuje da mu se u Crnoj Gori prije svega izdaju cjelokupna djela, napravi spomenik i da mu se daju ulice u određenim gradovima”, kaže Cerović.

Kontroverzna ličnost

Istoričar Čedomir Antić kaže da je Milovan Đilas bio kontroverzna ličnost i visoko pozicioniran čovek Brozovog režima u vreme dok su počinjene brojne nepravde.

Međutim, sve to ne umanjuje značaj njegovim književnim delima koja su bila neka vrsta političkog manifesta velikog broja disidenata druge polovine 20 veka.

"Milovan Đilas je najzaslužniji čovek za uspostavu Brozovog režima i on deli odgovornost za ono loše šta je taj režim doneo posebno u onom staljinističkom periodu do 1954. godine kada je došlo do raskida. On je postao simbol opozicionog delovanja, simbol disidenta u Brozovoj Jugoslaviji. Naravno pomenuo sam da je bio kontroverzna ličnost. On je bio treća ličnost Brozovog režima i vođena je jedna revolucija koju je on označavao kao i politika u kojoj su se desili zločini. Ta politika je posle u potpunosti propala. Ali bez obzira kada u celosti gledate njegovo delo posebno njegovu književnu zaostavštinu, mislim da bi bilo loše da 20 godina posle uspostave demokratije on bude pravosnažno osuđen”, kaže istoričar Čedomir Antić.

Milovan Đilas dugo se smatrao izdajnikom ideje i pokreta kojem je i sam na početku pripadao. Kao savremenica Đilasovog vremena sociološkinja Zagorka Golubović priseća se svojih kontakata sa nekadašnjim disidentom i govori o značaju Đilasovih dela za kasniji razvoj jugoslovenskog društva i političke teorije.

„On je bio buntovnik u onom smislu buntovništva da je shvatao šta se promenilo, šta je pošlo nizbrdo i da nije mogao da se sa time pomiri. Ja sam imala jedan intervju sa Milovanom Đilasom u mojoj knjizi „Kriza identiteta savremenog jugoslovenskog društva” i on je na mene ostavio veoma dobar utisak. Ja kažem ja se ograđujem od onoga šta se dešavalo u Crnoj Gori za vreme II svetskog rata. O tome ništa ne znam. Ja mislim da zaslužuje rehabilitaciju”, kaže Zagorka Golubović.

Milovan Đilas je 25. aprila 1995. godine, sahranjen u rodnom Podbišću u Crnoj Gori.