Svjetski mediji analizirali su kakve opcije stoje pred Evropljanima nakon burnog samita NATO-a ove sedmice, na kojem je američki predsjednik Donald Trump kritikova saveznike da ne troše dovoljno na odbranu zbog čega Sjedinjene Države trpe najveći teret finansiranja i funkcioniranja alijanse i postavio pitanje o njenoj daljnjoj ulozi kao zaštitnika Evrope, što je bila tema na 'Zašto?'.
Ovosedmični samit NATO-a nije bio potpuna katastrofa kao kao što su se neki plašili, ali znak pitanja oko američke posvećenosti evropskoj sigurnosti je veći nego što je ikada bio od berlinskog zračnog mosta prije 70 godina, piše Edward Lucas za londosnki Times.
Predsjednik Trump je u pravu kada kritikuje evropsko švercanje i njemačku energetsku zavisnost od Rusije, ali on to radi na kontraproduktivan način, postavljajući nemoguće ciljeve za naglo povećanje potrošnje na odbranu i prijeteći da će Amerika krenuti svojim putem, što je dovelo do zapanjujućeg pada u podršci daljnjem članstvu SAD u alijansi pa se lomi ono što je nekada izgledalo kao nesalomljiv konsenzus u u američkoj politici, kaže Lucas:
‘Britanija i druge evropske zemlje moraju voditi odbrambenu bitku kako bi sačuvali transatlantsku alijansu, i učiniti sve što mogu kako bi zadovoljili američkog predsjednika i ojačali podršku u Kongersu. Ta bitka još može biti dobijena. Ali poraz je i dalje moguć i zbog toga moramo biti spremni da uronimo u skupi i rizični period post-Atlantske odbrane.’
Neke promjene su već u toku, i stare linije podjela između NATO-a i Evropske unije sve su nejasnije kako se približava Brexit i američki angažman slabi, pa bi anglo-francuska ekspediciona jedinica trebala biti spremna do 2020, a francuski predsjednik Emmanuel Macron je pokrenuo inicijativu za Evropsku inicijativu za intervencije, koje ja nazavisna i od NATO-a i od Evropske unije, i glavni cilj joj je da Velika Britanija nakon Brexita budu uključena u evropsku kolektivnu sigurnost, piše kolumnista londonskog dnevnika.
No, svim planiranim ili stvarnim evropskim planovima nedostaje vojna moć i manevarska sposobnost američke vojske, Britanija i Francuska nisu nuklearne supersile kao Amerika i Rusija, i vrsta prijetnje se mijenja pa odbrane teritorije može biti besmislena ako kombinacija ruske propagande, novca, sajber napada i drugih tehnika uspije zbog čega je potrebno pojačati saradnju među državama, a javnost mora prihvatiti da su agresivne aktivnosti drugih država ravne terorizmu, zaključuje Lucas:
‘U tom slučaju nema nedoumica. Sama Francuska troši više na odbranu nego Rusija. Ujedinjena Evropa je puno bogatija i jača od Rusije. Ali nismo ujedinjeni. Ruski (i uskoro kineski) izazovi jačaju dok povjerenje i politička koherentnost slabe. Naše svađe oko Brexita i migracija sve više zvuče kao smrtni hropac.’
Pitanje sa kojim se sada suočavaju američki saveznici u Evropi je i ključno i nemoguće za odgovoriti, a ono glasi: da li su Trumpove prijetnje, kao i laži i hiperbole koje ih prate, samo taktika čiji je cilj jačanje zapadne alijanse ili Trump zaista želi da ona odumre? pita se Anne Applebaum u autorskom tekstu za Washington Post:
‘Ako je ovo prvo istina, onda bi saveznici vjerovatno trebalo da Trumpove prijetnje shvate ozbiljno. Trebalo bi da ignorišu njegovo hvalisanje, okrenu drugi obraz, puste ga da sebi pripiše kredit za dizanje potrošnje na odbranu na nivoe određene od strane Obamine administracije i nastave dalje.’
Ali kao Trump igra na destabilizaciju zapadne alijanse, ili možda čak na njeno razbijanje, onda bi Evropljani napravili veliku grešku ako bi okrenuli drugi obraz, i umjesto toga bi trebalo da aktivno lobiraju u Kongresu i Pentagonu kod onih koji im mogu pomoći, vjerovatno bi trebalo da pripreme alternative, kao što je dogovor o novoj evropskoj vojnoj strukturi uključujući i evropsku vojsku, trebalo bi da povećaju izdvajanja za odbranu i trebalo bi da razmotre načine za odgovor na Trumpove ucjene, jer ako Trump nastaviti povezivati saradnju sa trgovinom, onda je Evropa, kao najveći američki trgovinski partner u dobroj poziciji za cjenkanje, smatra Applebaum.
Ovakav ishod bi, naravno bio loš za sve, jer svi bismo bili siromašniji i manje sigurni, Evropljani bi na odbranu morali trošiti više nego što to Trump predlaže, trebalo bi opet razmisliti o dugotrajnoj pretpostavki da nijedna evropska zemlja osim Francuske i Britanije neće razviti nuklearno oružje, mir u centralnoj Evropi bi bio ugrožen a uticaj i sposobnost SAD za djelovanje na Bliskom istoku bi oslabili gubljenjem evropskih baza, pa su ruski mediji, naravno, uzbuđeni zbog ovoga, zaključuje Applebaum:
‘Ali Trump sa svakim evropskim samitom postaje sve radikalniji, i neprijatniji. Ako je njegova stvarna namjera da razbije zapadnu alijansu, onda će opasnost biti veća ako Evropljani ne izvuku prave zaključke na vrijeme.’
