Referendum u Mađarskoj deli vojvođanske Mađare

Pravo glasa na referendumu u Mađarskoj o migrantskim kvotama koje predlaže Brisel, a koji se održava 2. oktobra, ima i oko 30.000 građana Vojvodine sa dvojnim državljanstvom.

Za njih je referendumsko izjašnjavanje praktično počelo još 19. septembra, do kada su im prosleđeni glasački listići koje oni zatim popunjene mogu poslati poštom centralnoj komisiji, ili pak ubaciti u sandučiće postavljene u diplomatskim predstavništvima.

Svi oni, zajedno sa građanima Mađarske, daće pozitivan ili negativan odgovor na referendumsko pitanje koje precizno glasi: "Da li želite da dozvolite Evropskoj uniji da određuje premeštaj nemađarskih građana u Mađarsku bez dozvole Nacionalne skupštine?"

"Smatram da niko sa strane ne treba da odlučuje o tome ko će živeti sa Mađarima, a isto tako ni sa nama”, kaže Subotičanka Marija Lađak, objašnjavajući razloge zbog kojih je odlučila da iskorisiti pravo i glasa na referendumu o migrantima koji je Budimpešta zakazala za nedelju. Ona je, kako pravila nalažu za Mađare u dijaspori, svoj glasački listić već popunila i poštom ga uputila nadležnima.

"Osećala sam da imam obavezu da to uradim, kako bi bilo bolje i sigurnije kod Mađara. Jer, zbog toga bismo mogli imati problema i mi isto kao i Mađari. Zato sam i odlučila da glasam i zaokružim odgovor NE", kaže Marija Lađak.

Subotičanin Mikloš Nađ potpuno je suprotnog mišljenja. On je jedan od onih koji ne izlaze na referendum i smatra da potez mađarske vlasti ne doprinosi rešenju situacije u kojoj se nalaze na hiljade izbeglica, većinom sa ratnih područja Bliskog istoka.

"Ja sam uopšte protiv svih tih ograda, a mislim da se ni Evropska unija (EU) ne snalazi u rešavanju problema izbeglica. Fokus gotovo svih zemalja koji u EU mogu da utiču na to pitanje nije na tome da se ratovi i ratni sukobi konačno reše, iako je to glavni problem zbog kojeg ti ljudi dolaze ovamo", navodi Nađ.

Bolje da brinu o Mađarima u Vojvodini

Kao i u samoj Mađarskoj, i u Vojvodini izaziva oprečne reakcije, koje se kreću od pozivanja na bezuslovno saosećanje prema migrantima, do osude Evrope zbog ugrožavanja suvereniteta jedne zemlje.

U predizbornu referendumsku kampanju uključile su se i političke stranke mađarske zajednice u Srbiji. Savez vojvođanskih Mađara je još tokom avgusta izašao sa definisam stavom o tome, i sa preporukom glasačima kako da se glasa. Ištvan Pastor, predsednik Skupštine Vojvodine i lider Saveza vojvođanskih Mađara (SVM), istakao je da se radi o suverenitetu Mađarske.

"SVM misli da treba zaokružiti odgovor NE, jer ovo referendumsko pitanje na neki način ima presedanski značaj, a ono i za nas vrlo skoro može biti veoma važno. Pre svega zato što postavlja pitanje suvereniteta, to jest da li u odnosu na neke stvari i neka pitanja koja su u nepobitnoj ingerenciji same države može neko sa strane doneti odluku koja će nadglasati suverenitet. Kao što sam ubeđen da moj komšija ne može da donese odluku o tome s kim ću ja da živim i koga ću da primim u kuću, mislim da to isto važi i u odnosu na ovo pitanje", navodi Pastor, čija partija učestvuje u pokrajinskoj vlasti zajedno sa naprednjacima srpskog premijera Aleksandra Vučića.

Udruženje građana Mađarski pokret, oponent SVM-u, dosta je pasivniji u predreferendumskim aktivnosti, pa je i prema glasanju zauzeo nešto neutralniji stav. Kako kaže Laslo Varga, jedan od osnivača ovog pokreta, o tom pitanju treba da odlučuju pre svega građani Mađarske.

"Stav Mađarskog pokreta je da državljani Mađarske imaju pravo i legitimitet da učestvuju na ovom referendumu i da odgovore negativno na postavljeno pitanje. Sa druge strane, za državljane Mađarske koji ne žive u Mađarskoj, odnosno koji žive u Srbiji, naš stav je da odluku treba prepustiti svakom pojedincu, da po ličnom ubeđenju učestvuje i glasa onako kako misli da je najbolje – s tim što nikome ne sugerišemo pozitivno izjašnjavanje... Smatramo da bi mađarski političari u Vojvodini umesto referenduma u Mađarskoj trebalo da se bave problemima s kojima se suočava mađarska zajednica ovde u Vojvodini. Pre svega, reč je o tome da svako ko može i ko ima neku perspektivu neminovno odlazi odavde, i to je masovna pojava. Time bi trebalo da se najpre pozabavimo", ističe Laslo Varga.

On navodi da, u skladu sa stavovima Mađarskog pokreta, do sada nije glasao i neće izlaziti da glasa.

"Moja lična odluka je da ne učestvujem na referendumu i da nikako ne glasam", napominje Varga.

Savremeni krstaški rat

Sociolog Branislav Filipović ocenjuje da je u svemu tome reč o anahronim neevropskim idejama.

"Po mom mišljenju, kontekst referenduma je više nego problematičan, jer je u središtu fenomen mobilizacije straha i etatitazacija mržnje, koja na žalost već postoji. A ovo predstavljanje Mađarske kao poslednjeg hrišćanskog bedema jeste jedna varijanta savremenih krstaških ratova, što zapravo sluti da iza svih tih političkih postupaka stoje znaci totalitarne autokratske i suštinski neevropske ideologije. Zapravo iza te ideje nacionalne homogenosti i jedinstva stoji jedna politička prostota, nepromišljenost i veoma pasivno nedemokratsko delovanje, i razumevanje ovog sveta i aktuelnih društvenih procesa. I taj parohijalni odnos prema društvenim istorijskim kretanjima može da proizvede značajne posledice za dalji politički život ne samo Mađarske nego i celog regiona”, navodi dr Filipović.

Prilična zainteresovanost onih koji poseduju mađarski pasoš za predstojeći referendum vidljiva je ovih dana i po frekevenciji građana u prijemnom holu Generalnog konzulata Mađarske u Subotici, u kojem se nalaze glasačke kutije.

U ovom konzulatu pored Subotičana glasaju i stanovnici mnogih naselja severnog dela Vojvodine. Oni, pak, koji imaju i prijavu boravišta u susednoj zemlji dobili su pozive za glasanje na nekom od biračkim mesta u Mađarskoj 2. oktobra.