Pišu: Balint Szalai i Reid Standish
Od kada se mađarski premijer Viktor Orban vratio na vlast 2010., Budimpešta je izgradila bliže veze sa Pekingom i otvorila vrata većem prilivu kineskih investicija i uticaju u ovoj centralnoevropskoj državi.
Uprkos nekoliko skandala i kontroverzi tokom tog perioda, nova anketa pokazuje da podrška Kini raste, a većina mađarskih birača kaže da odobrava rastući kineski uticaj u zemlji.
Istraživanje Centra za azijske studije u centralnoj i istočnoj Evropi (CEECAS) smještenog u Budimpešti otkrio je da Kina generalno ima pozitivan imidž u mađarskoj javnosti i da većina glasača u ovoj zemlji dijeli stavove o važnosti političkih pitanja koji "idu u korist Kine".
Međutim, istraživači su takođe istakli snažnu polarizaciju kada je riječ o vanjskopolitičkim pitanjima, pri čemu glasači vladajuće stranke Fidesz dijele izrazito pozitivne stavove o Kini, a opozicioni glasači izražavaju pesimizam i zabrinutost.
Istraživanje javnog mnijenja, koje je sprovedeno u aprilu tokom izbora u Mađarskoj kada su Orban i partija Fidesz konsolidovali moć, objavljeno je u julu.
Domaće teme dominirale su kampanjom, ali pitanja povezana sa kineskim investicijama i dugom, uključujući zajmove o željeznici na relaciji sa Srbijom i planova da se uspostavi kampus kineskog univerziteta u Budimpešti, takođe je bacio sjenku na glasanje. Nekoliko analitičara i opozicionih poslanika su upozoravali bi ovaj projekat mogao da postane Trojanski konj za pekinške interese i uticaj unutar Evropske unije.
Mjerenje uspona Kine
Istraživanje je otkrilo da je 51 procenat mađarskih glasača optimistično u pogledu toga da Kina širi svoj uticaj u ovoj zemlji.
Rastući uticaj Kine u Mađarskoj se proširio 2010. godine kada je Orban lansirao svoju politiku otvaranja prema Istoku što je značilo da gaji snažne veze sa Pekingom i Moskvom kako bi se privukle investicije i nove ekonomske prilike za Mađarsku nakon globalne finansijske krize.
Od tada, Orban je gajio jače veze sa Pekingom, a Budimpešta je blokirala nekoliko napora Evropske unije (EU) da cenzuriše Peking zbog zabrinutosi po pitanju ljudskih prava u Hong Kongu i kineskoj zapadnoj provinciji Sinđijang.
Prema ispitivanju, većina glasača vidi trenutni nivo kineskog uticaja u Mađarskoj kao "veliki" ili "vrlo veliki".
Ovakva parcepcija može biti zbog rastućeg broja polja saradnje Budimpešte i Pekinga. Pored investicija i povećane diplomatske podrške, Kina je takođe poslala respiratore, maske i vakcine tokom pandemije izazvane korona virusom, gdje je Mađarska bila jedna od šačice evropskih zemalja koje su odobrile kinesku vakcinu Sinofarm.
Dok obim kineske pomoći blijedi u poređenju sa onim što je došlo iz Brisela, istraživanje zaključuje da "percipirana pomoć Kine i njene uloge u mađarskom upravljanju pandemijom čini se da je imala značajan pozitivni uticaj na javnost".
Fidesz i Fudan
Možda najkontroverzniji projekat povezan sa uticajem Kine u Mađarskoj je plan da se u Budimpešti izgradi kampus prestižnog šangajskog Univerziteta Fudan. Ova tema je izavala velike proteste u glavnom gradu u junu 2021. nakon curenja dokumenata koji pokazuju da bi vlada uzela 1,5 milijardi dolara duga od kineske banke kako bi pokrila većinu troškova.
Dogovor bi učinio Fudan prvim kineskim univerzitetom u EU i postao prva ispostava u inostranstvu za šangajsku školu za koju mađarska vlada tvrdi da će podići nivo obrazovanja u zemlji.
Istraživanja javnosti su pokazala, uključujući i ono CEECAS-a, da je ova tema podijelila glasače.
Kao i mnogo vrućih tema u nedavnom ispitivanju, stavoti imaju tendenciju da uveliko naginju ka stranačkoj pripadnosti, a velika većina onih koji su rekli da su glasali za Orbanovu vladajuću stranku Fidesz podupiru veću ulogu Kine u mađarskom visokom obrazovanju.
Ne iznenađuje da je podrška kineskom uticaju u zemlji takođe visoka među glasačima Fidesza, što je stav koji ih razdvaja od njihovih EU kolega.
Dok više od tri četvrtine glasača Fideza podržavaju veće prisustvo Kine, studija iz 2021. koju je uradio German Marshal Fund otkrila je da 62 procenta od ispitanih Evropljana ima negativan stav prema Kini i njenom rastućem globalnom uticaju.
Putin, Si i Ukrajina
Od invazije Moskve na Ukrajinu u februaru, rat je postao vodeća tema u Mađarskoj i istraživanje je takođe postavilo pitanje ispitanicima kako gledaju na bliske veze Kine sa Rusijim.
Kineski predsjednik Si Đinping i ruski predsjednik Vladimir Putin najavili su novu eru i proglasili partnerstvo "bez ograničenja" tokom sastanka u Pekingu 4. februara.
Tokom rata, Kina se kretala čudnim diplomatskim stazama gdje je tražila način da izbjegne direktnu podršku ratu Moskve, ali je ostala njema u kritikama invazije. Peking je takođe izbjegavao bilo kakvo kršenje sankcija Zapada protiv Moskve dok je postao glavni kupac ruske nafte po sniženim cijenama, što je omogućilo Kremlju kritičnu finansijsku podršku.
Ispitivanje je otkrilo da 48 procenata glasača ima negativan stav o partnerstvu Kine i Rusije i njegovom uticaju na politiku.
"Ovo je bilo jedino pitanje u kojem većina nije imala pozitivnu percepciju prema ulozi Kine", navodi se u istraživanju.
*Grafički i data urednik RFE/RL Carlos Coelho i novinarka Giovana Faria doprinjeli su sadržaju ovog teksta.
Facebook Forum