Pišu: Mike Eckel i Mark Krutov
Kineska kompanija koja posjeduje fabriku u Kaliforniji poslala je stotine pošiljki elektronike s ograničenom dvostrukom namjenom u Rusiju od početka invazije Kremlja na Ukrajinu, uključujući i firmama koje su pod sankcijama i povezane s ruskom vojskom, piše redakcija Radija Slobodna Evropa (RSE) na engleskom jeziku.
Najmanje jedna komponenta koju je proizvela kompanija Yangzhou Yangjie Electronic Technology pronađena je u ruskom sistemu za navođenje oružja koji je ukrajinska vojska zaplijenila na bojnom polju, prema javnoj bazi podataka koju vodi ukrajinska vojska.
Yangjie Technology, smještena u provinciji Jangžou, sjeverozapadno od Šangaja, poslala je više od 200 pošiljki specifične robe Rusiji od početka invazije u februaru 2022. godine, prema carinskim podacima koje je prikupio C4ADS, neprofitna organizacija sa sjedištem u Vašingtonu koja se bavi analizom podataka i globalnim istraživanjima.
Sadržaj tih pošiljki – ukupno najmanje 238 – uključivao je elektroničke komponente koje Sjedinjene Američke Države označavaju kao "visokoprioritetne" zbog njihove potencijalne upotrebe u ruskim vojnim sistemima, prema podacima koje je prikupio C4ADS i podijelio s RSE, koji je nezavisno potvrdio više od 150 takvih pošiljki.
Najmanje 17 tih pošiljki poslano je ruskoj elektroničkoj firmi koja je pod američkim sankcijama, pokazuju carinski podaci.
Ova saznanja dodatno ističu koliko je Zapadu teško spriječiti rusku vojsku da dođe do zapadne tehnologije za korištenje u svojim oružanim sistemima i operacijama, dok se rat protiv Ukrajine nastavlja.
Tokom rata, odnosi između Kine i Moskve su se produbili, kako strateški, tako i ekonomski, dok je Peking istovremeno nastojao ograničiti uzvraćanje udaraca Zapada, posebno Sjedinjenih Država, svog najvećeg trgovinskog partnera.
Vašington i Evropska unija uveli su sankcije nekim kineskim kompanijama zbog pružanja tehnologije dvostruke namjene koje pomažu ruskim snagama na bojnom polju. Nakon mjeseci pritiska, Kina je u oktobru uvela nove propise o kontroli izvoza s ciljem ograničavanja isporuka dvonamjenske robe Rusiji.
Ipak, zapadni zvaničnici ističu da je protok robe iz Kine imao značajnu ulogu u jačanju Rusije na bojnom polju u Ukrajini.
Prema carinskim podacima, pošiljke kompanije Yangjie Technology uključivale su određene vrste dioda, kao i specifične tranzistore.
Ukrajinska vojska zaplijenila je najmanje jednu diodu koju je proizvela kompanija Yangjie Technology iz modula korištenog u ruskom sistemu navođenja poznatom kao UMPK, prema ukrajinskoj bazi podataka stranih komponenti u ruskim vojnim sistemima. UMPK se koristi za pružanje navođene, navigacijske sposobnosti za bombe izbačene iz zraka – poznate kao klizne bombe – koje je Rusija rasporedila s razornim učinkom u Ukrajini.
Yangjie Technology je također poslala najmanje 173 pošiljke "visokoprioritetne" tehnologije dvostruke namjene ruskoj kompaniji Simmetron Electronic Components. Simmetron je pogođen američkim sankcijama u maju 2023. u sklopu širokog paketa mjera usmjerenih na "umanjenje kapaciteta Ruske Federacije da vodi rat protiv Ukrajine."
Najmanje tri od tih pošiljki poslane su kompaniji Simmetron u periodu od avgusta do septembra 2023. godine, pokazuju carinski podaci.
Ni Yangjie ni Simmetron nisu odgovorili na e-mailove RSE u kojima se traži komentar.
Povezanost sa Kalifornijom
Yangjie je vodeći kineski proizvođač elektronike i poluprovodnika, koji je od 2014. godine uvršten na Šangajsku berzu. Prošle godine, međunarodne dionice kompanije – Global Depository Receipts – počele su se trgovati na švicarskoj berzi.
Kao dio tog aranžmana, kompanija je imenovala američkog finansijskog giganta Citibank za depozitarnu banku, koja posreduje u trgovanju međunarodnim dionicama.
Citigroup je odbio komentirati specifična saznanja o mogućim kršenjima sankcija.
"Citi je posvećen poslovanju u skladu sa zakonima i regulativama jurisdikcija u kojima poslujemo. Imamo kontrole, politike i procese za praćenje poštivanja ovih obaveza, uključujući sankcije", navela je glasnogovornica u e-mailu.
Godine 2015. Yangjie je kupio američku kompaniju za proizvodnju poluprovodnika Micro Commercial Components, koja proizvodi "visokokvalitetne diskretne poluprovodnike", od kojih neki mogu biti korišteni u vojnoj tehnologiji. Sjedište kompanije nalazi se u Simi Valleyju u Kaliforniji, a operativne istraživačke centre ima u Japanu, Kini i Tajvanu.
U e-mailu za RSE, Micro Commercial Components je potvrdio da poštuje sve američke sankcije i smjernice, te dostavio kopiju svojih pravila o izvozu koje uključuju:
"Kupac mora u potpunosti poštovati sve primjenjive zakone i regulative u vezi s kupovinom, prodajom, isporukom, izvozom, ponovnim izvozom, prijenosom ili upotrebom proizvoda."
Ruska kompanija VM Components, koja posluje pod imenom Platan i opisuje se kao vodeći dobavljač elektroničkih komponenti u Rusiji, primila je više od tri desetine pošiljki od Yangjie-a, prema carinskim podacima.
VM Components je dio mreže kompanija koje usko surađuju sa sankcionisanom firmom JSC Roselektronika i ruskom organizacijom u vlasništvu Federalne službe bezbjednosti (FSB), poznatom kao Institut za kriminalistiku FSB-a, ili po vojnom kodu 34435.
Zajednička istraga Bellingcata, The Insidera, CNN-a i Der Spiegela iz decembra 2020. godine otkrila je da su službenici ruske sigurnosne službe povezani s trovanjem opozicionog lidera Alekseja Navaljnog u avgustu te godine radili u okviru te vojne jedinice.
Navaljni je umro u zatvoru u Rusiji pod nerazjašnjenim okolnostima u februaru 2024. godine.
Nije jasno iz carinskih podataka da li je Institut za kriminalistiku FSB-a direktno primio određene artikle koje je isporučila kompanija Yangjie.
VM Components nije odgovorio na zahtjev za komentar.