Šta Bosna i Hercegovina dobija ulaskom u euroatlantske integracije; da li se bh. politika samo deklarativno zalaže za ulazak Bosne i Hercegovine u Evropsku uniju? Kakva je uloga samih građana?
To su samo neka od aktuelnih pitanja u BiH, kojima se pokušava objasniti višegodišnji politički zastoj na putu Bosne i Hercegovina ka integraciji u NATO i Evropsku uniju.
Pravnici, stručnjaci iz oblasti društvenih nauka i neke diplomate smatraju da će naredni period, nakon što je Evropska unija u odnosu na BiH u prvi plan stavila ekonomska, a ne politička pitanja, otkriti da li su bh. političke elite iskrene kada kažu da se zalažu za to da ta zemlja postane dio Evrope.
U Bosni i Hercegovini već godinama u javnosti i među vodećim političkim elitama vlada opšti konsenzus o tome da zemlja treba da postane članica Evropske unije.
Gdje je Bosni i Hercegovini mjesto, objašnjava Nada Dalipagić, poznati mostarski advokat i članica Advokatske komore BiH, te Vijeća za štampu.
“Iz razloga što smo mi, ne samo običajnim pravom, nego cijelom svojom tradicijom i svom onim što smo mi do sada, zapravo Europa i trebamo nastaviti taj put”.
S tim se slaže i Dijana Gupta, sa Univerziteta “Džemal Bijedić” u Mostaru, inače predsjednica Atlantskog vijeća BiH.
“Naš geopolitički položaj u Evropi, onakav kakav je, trebalo bi da se priključimo, znači, Evropskoj uniji, da bi bili rame uz rame sa svim onima koji vode ekonomsku politiku na ovom dijelu Evrope, Balkana”.
Međutim, da bi BiH postala dio Evropske unije, treba ispuniti uslove koje su ispunile sve zemlje koje su se pridružile Uniji. U BiH se, međutim, već godinama - zbog etničko-političkih prepucavanja - nije maklo s mjesta.
Stručna saradnica Predstavništva njemačke Fondacije Konrad Adenauer u BiH, Ivana Marić naglašava da bi te uslove BiH trebala ispuniti radi sebe, a ne radi EU.
“Treba da nam bude smjernica u smislu da ispunimo uvjete, ustvari da nama bude dobro, da građanima BiH bude dobro, da dobro živimo, a onda će nam Evropska unija onako doći sama po sebi. Sam ulazak u Evropsku uniju, ukoliko mi ne sredimo situaciju u državi, neće ništa riješiti”.
Nevladina organizacija Vox Republica iz Mostara, uz podršku Fondacije Konrad Adenauer, upriličila je okrugli sto o temi “Zašto Evropa”. Vera Soldo, iz organizacije Vox Republica, kaže da su tu debatu pokrenuli, jer žele dati makar minimalni doprinos na putu BiH ka Evropskoj uniji.
“I, zapravo, uputiti poruku, možda našim političarima, koji se deklarativno zalažu za taj evropski put, čine li to zapravo sa figom u džepu?”
A figa u džepu bh. političara je tu, prema takvim tumačenjima, što ispunjavanjem uslova za članstvo u EU mnogi bi mogli završtiti poput bivšeg hrvatskog premijera Ive Sanadera – u zatvoru zbog niza korupcijskih afera.
Ambasador Republike Hrvatske u BiH, Ivan Del Vechio, govoreći o trenutnom stanju procesa pridruživanja BiH Evropskoj uniji, primjećuje:
“Da su, ne znam, koruptivni škandali, pune se novine, na kraju procesa, nakon spektakularnih hapšenja, zapravo, ništa se ne događa. Najvažnije je da procesi krenu. I na kraju, i za političare će to biti dobro, jer će se konačno vidjeti da li u tim pričama ima istine ili su to stvarno montirani procesi, kao što se to govori”.
Ambasador Hrvatske, koja je već skoro dvije godine punopravna članica Evropske unije, Ivan Del Vechio, slaže se da bh. političari deklarativno podržavaju evropski put BiH, ali podsjeća i na novi pristup EU prema Bosni i Hercegovini.
“To će biti kao lakmus papir, zapravo. Vidjećemo ko je dosljedan svojim deklarativnim obećanjima. A izazovi će biti ogromni”.
Jedan od tih izazova je i članstvo u NATO-savezu. Dijana Gupta iz Atlantskog vijeća BiH smatra da je prvi korak BiH ka EU upravo članstvo u NATO-u. O podršci unutar BiH tome da zemlja bude dio NATO-a, Gupta je kazala:
“Prvenstveno mislim na predstavnike Bošnjaka i Hrvata. To je negdje, po istraživanjima, 95 posto su 'za'. Još imamo određeni otpor u Republici Srpskoj, ali mislim da građani Republike Srpske će sami shvatiti da vremenom i oni moraju da uđu u NATO, jer mir i sigurnost je sad ekskluzivnost na svakom dijelu Evrope i svijeta, pa tako i u Bosni i Hercegovini”.
Generalno rečeno, smatraju eksperti za društvena pitanja, dio krivice za zastoj BiH na putu u euroatlantske integracije snose i građani, jer je i njihovo učešće u društveno-političkom životu važna karika funkcionisanja demokratije.
O tome profesor na Fakultetu društvenih nauka Sveučilišta Hercegovina, Marko Antonio Brkić govori:
“Očigledno je i nije potrebno posebno dokazivati da su generalno građani u Bosni i Hercegovini toliko pasivni, nezainteresirani i spremni prenositi i krivnju i aktivnost i obvezu na svakog drugog osim na sebe”.
A uzor zemljama zapadnog Balkana, kada je riječ o euro-atlantskim integracijama, je Hrvatska. Na naše pitanje, šta je Hrvatska dobila ili eventualno izgubila članstvom u EU, ambasador Del Vechio je odgovorio da Hrvatska danas nije ista država u odnosu na vrijeme od prije pristupnih pregovora, te da je u svim segmentima hrvatsko društvo transformisano.
“Hrvatska mislim da je u ovom momentu, kroz pripremu za ulazak u EU, sad kao punopravne članice, zapravo ugradila, odnosno definirala stabilne temelje jedne stabilne zapadnoevropske demokracije, u kojoj se tek idućih godina mogu očekivati puni rezultati i realizacija ciljeva, zbog kojih smo mi ušli zapravo u EU”.
