U Beogradu se, u poplavi sećanja aktera raspada Jugoslavije u 90-im godinama u kojima se opravdava i rehabilituje srpska politika iz 90-ih godina, pojavila i knjiga Borisava Jovića, pretposlednjeg predsednika Predsedništva Jugoslavije i bliskog saradnika Slobodana Miloševića.
Pod naslovom "Kako su Srbi izgubili vek" i podnaslovom "Tragična sudbina Srba u zajedničkoj državi", Jović u knjizi tvrdi da je pristajanje na Jugoslaviju sudbonosna greška Srba, da su za raspad države krivi Hrvati i Slovenci, da je na rasturanju Jugoslavije Josip Broz Tito planski radio još od početka stvaranje zajedničke države, a da su nedužni Srbi nepravedno optuženi.
Jović rehabilituje i ideju "Velike Srbije" iz Memoranduma Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU). Najpre stavom da je umesto stvaranja Jugoslavije nakon Prvog svetskog rata, srpsko rukovodstvo trebalo da prihvati ponuđene nove granice Srbije koje duboko zalaze u delove današnje Hrvatske, a zatim i tezom da Srbija nije mogla da prihvati raspad Jugoslavije krajem prošlog veka po šavovima republičkih granica, jer bi van nje ostali delovi teritorija na kojima žive Srbi.
"Čitava politika koja je vođena od dolaska KPJ (Komunistička partija Jugoslavije) na vlast i od dolaska Tita u Srbiju 1941. godine imala je dve linije. Jedna linija je postupno rasturanje Jugoslavije a druga obespravljivanje srpskog naroda na najrazličitije načine", tvrdi Borisav Jović tokom predstavljanja svoje knjige u emisiji televizije N1.
On vidi početak rastakanja Jugoslavije na partijskom kongresu još 1928. godine u Drezdenu, kada je zauzet stav da je ta država versajska tvorevina od koje treba odustati.
Hrvatski istoričar Dragan Markovina, međutim, kaže da je istorijska činjenica da je Tito u ratu vodio svoju politiku i "nema niti govora o nekakvom sudbinskom uticaju odluka KP u Drezdenu odnosno Internacionale".
Dalje, Borisav Jović tvrdi da je Josip Broz Tito planski radio na rasturanju Jugoslavije.
"Josip Broz je u čitavom svetu poznat kao jedini koji je u porobljenoj Evropi pružao oružani otpor Hitlerovoj okupaciji. Nije, na žalost, poznat i po tome što je bio jedini predsednik države koji je sistematski radio na njenom rasturanju i koji je naredio nepravedna ustavna rešenja koja su izazvala građanski rat. Nadam se da će i ta istina, na kraju, izbiti na videlo", piše Jović u svojoj knjizi.
Istoričarka Branka Prpa nasuprot ovoj tvrdnji kaže da je poznato da je Titova uloga bila integrirajuća.
"Ne može se reći da je on radio išta na rasturanju te države. Josipu Brozu jedino možemo da zamerimo to što je bio čovek 19. veka, što je ostao boljševik", navodi Prpa.
Dragan Markovina se, pak, pita – "zašto bi onda ratovali na zajedničkoj platformi i obnovi zemlje"?
"Nisu li se odmah mogli podeliti kao nacionalne partije i ratovati za slobodu Slovenije, Hrvatske, BiH, Srbije... i tako dalje. Zašto bi uopće stvorili novi okvir na AVNOJ-u (Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije), ako su ga htjeli unapred srušiti? Teza je potpuno glupa sa logičkog stajališta", reči su Markovine.
Sedamdesetih i osamdesetih godina, kažu sagovornici RSE, jugoslovenski komunisti su ispustili šansu, ne da otvore nacionalna pitanja kao što je to učinila Srbija najpre Memorandumom a zatim i konkretnim političkim potezima Slobodana MIloševića, već da se demokratizuje. Umesto toga, srpski komunisti su krenuli za tobožnjim disidentima predvođenim Dobricom Ćosićem.
Branka Prpa kaže da je, u suštini, to bila želja da se jugoslovenska država vrati na principe koji su apsolutno odbačeni u istoriji i koji su se pokazali pogrešnim.
"Na prvom mestu, princip jedan građanin-jedan glas. U višenacionalnoj državi to je majorizacija. E, to je ono što su srpski komunisti na čelu sa Slobodanom Miloševićem, kome je Borisav Jović bio jedan od ključnih saradnika, pokušali da urade. Oni su pokušali da redefinišu jugoslovensku državu na način na koji je ona bila definisana u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca", kaže Prpa.
Markovina krivicu za propuštenu šansu vidi u kompletnom rukovodstvu bivše države.
"Umesto da ta partija bude ono što je bila između dva svetska rata, partija avangarda hrabrih ljudi koji su imali ideju i viziju kakvu zemlju žele i bili spremni puno riskirati za to, to se pretvorilo mahom u partiju oportunista, karijerista, aparatčika i tako dalje, koji su realno bili posvađani sa stvarnošću osamdesetih godina sa jedne strane, a sa druge su bili i dobrim delom nacionalisti", ističe Markovina.
Ono što Borisav Jović, kao jedan od ključnih aktera raspada Jugoslavije, čini svojom knjigom je pokušaj rehabilitacije i svoje i Miloševića, navodi dalje Dragan Markovina.
"Njega kao aktivnog aktera, umesto sada u vlastitom delovanju i delovanju političkih prijatelja da traži uzroke onoga što se desilo, on priča o nekakvoj teoriji zavere koja traje desetljećima. To je smešno i nemoralno!", ocenjuje Markovina.
Odgovornost za ratove 90-ih ne može se podeliti na ravne časti – zaključuje, na kraju, Branka Prpa.
"Rat je započela srpska strana vojnim napadom na Vukovar, rušenjem grada do temelja i osvajanjem hrvatskih sela i gradova, pobunom Srba u Hrvatskoj. Prema tome, to je bila jedna osvajačka akcija i bojim se da tu krivicu, nakon svega, ne mogu svi ravnomerno podeliti među sobom!", konstatuje Branka Prpa.
Facebook Forum