O razlozima razgovaramo sa Džemalom Perovićem iz ulcinjskog Odbora građana.
RSE: Vlada traži partnere koji bi višedecenijskim zakupom postali gazde uvale Valdanos i Ade Bojane i koji bi tako dobili mogućnost da najvrednije resurse juga Crne Gore urbanizuju. Zbog čega se vaše nevladine organizacije protive tome?
Perović: To je opšta globalna situacija i uslovi koji nisu povoljni za privatizaciju ovoga tipa, a i imamo veoma loša iskustva na teritoriji opštine Ulcinj. Ne postoji nijedan privatizacioni aranžman za koji bi se moglo reći da je uspješan. Hotel Galeb je privatizovan, Lido, Mediteran, Otrand. Sve su prilike da se ni u jednom od tih slučajeva nije našao pogodan partner, nije se našao uspješan turistički konzorcij, a bilo je takvih ponuda. Prije nekoliko godina, 2001. godine, je Tomas Kuk, koji je nama u Crnoj Gori i u Ulcinju naročito poznat kao Nekerman, izrazio interesovanje za zakup hotela Otrand, a o tu ponudu su se oglušile vlasti u Crnoj Gori.
Firma iz Britanije je pozvana na razgovor o tenderu. Mi smo nešto analizirali i došli do podataka da oni ne ispunjavaju elementarne uslove. Saznali smo da se ponuđač drži neke kockarnice i da je u sporazumu sa nekom drugom firmom koja se bavi hotelijerstvom, ali ne ispunjava uslove tendera jer u grupi B ovih uslova stoji da to mora biti hotelski operater koji je visoko rangiran i koji ispunjava uslove u smislu 200 miliona godišnjeg prometa. Ni jedan od ovih uslova nije ispunjen. Zašto je ta firma pozvana na razgovor, samo otvara naše sumnje da će se desiti još jedna privatizacija kao ove koje smo spomenuli na teritoriji opštine Ulcinj.
RSE: Kopnena površina uvale Valdanos je 350 hektera. Britanska kompanija, sa kojom se pregovara o zakupu, ponudila je fiksni godišnji zakup po cijeni od 18 centi za kvadratni metar, kao i investicije od oko 220 miliona eura. Tržište procjenjuje cijenu onoga što se prodaje, ali da li to porodično zlato treba prodavati u vrijeme krize, onda kada ono realno ima najmanju cijenu?
Perović: Radi se o brzopletosti jer se godinama priprema investiranje i davanje u zakup Velike plaže. Velika plaža je u svim dokumentima u strategiji razvoja turizma Crne Gore u takozvanom master planu, gdje je, pored Skadarskog jezera i Boke Kotorske, označeno kao lokomotiva razvoja turizma. Valdanos, osim toga što ste naveli, ima kompleks maslina od oko dvadesetak hiljada stabala. U samom tenderu stoji da je uvala Valdanos evidentirani podvodni arheološki lokalitet, gdje se mogu očekivati značajna podvodna nalazišta još iz vremena Antike. Ima puno razloga da se ne daje prioritet privatizaciji i izgradnji na tom lokalitetu. Naše nevladine organizacije su za to da se to sačuva. Ulcinj nudi za izgradnju turističkih kapaciteta velike površine na Adi i na Velikoj plaži. Biser uvala Valdanos ima velike ambijentalne i sve druge vrijednosti. Mi se odlučno protivimo tome da uvala Valdanos uopšte bude predmet privatizacije.
RSE: Dio Valdanosa je i predmet restitucije. Dokle se stiglo u tom procesu?
Perović: Tu se najviše zakočilo u cijeloj Crnoj Gori, iako se radi o veoma jasnom slučaju. Vojska tadašnje SFRJ, onako kako su prilike bile, je 1978. godine to područje uzela za potrebe viših interesa, za odbranu zemlje, za izgradnju vojne baze. I tada kada je uzeta, dijelom je pretvorena u odmaralište, a 18.000 stabala nepotrebno je bilo ograđeno bodljikavom žicom. I po tadašnjim zakonima SFRJ su posjedi maslina morali biti vraćeni ranijim vlasnicima. I taj će predmet sigurno biti riješen kad-tada, tako što će se morati ti maslinjaci vratiti.
RSE: I vi imate maslinjak. Nekada je u Crnoj Gori bio običaj da se momak ne može oženiti ako ne zasadi drvo masline. Sada je duž obale na hiljade stabala uništeno haotičnom urbanizacijom. Ima li nade za maslinarstvo u Crnoj Gori?
Perović: Ima nade. Donesen je Zakon o maslinarstvu. U Albaniji je do sada zasađeno preko 400.000 novih stabala, a mislim da se taj broj u Hrvatskoj kreće preko milion. Mi još nismo uspjeli da revitalizujemo našu staru, hiljadugodišnju maslinadu koja se upravo nalazi na lokalitetu Valdanosa, gdje je ograđeno bodljikavom žicom 18.000 stabala koji su pred propadanjem, iako se radi o žilavom drvetu koji se nikako ne predaje. Živ čovjek ne može da se provuče kroz to rastinje. U takvom je jadnom stanju ostavljena ulcinjska maslinada.
RSE: Investitorima će u zakup na 90 godina biti ponuđeno 600 hekatra državnog zemljišta na Adi Bojani. Čini se kao da je cijeli Ulcinj na tenderu. Da li vas to kao Ulcinjana raduje?
Perović: Naravno da nas ne raduje, nego nas veoma zabrinjava. Jedan se Ulcinjanin slikovito izrazio da nam otkidaju ruke i noge i da će samo jezgro grada ostati kao truplo koje izumire. Iskustvo nam govori da je to tako. Ima pojedinih lokacija u Ulcinju, kao što je Valdanos i bivši hotel Otrand, gdje je građanima Ulcinja zabranjen pristup. To je ograđeno, tu su rampe, tu su kapije, tu su čuvari i mi smo odsječeni od tih dijelova obale.
RSE: Neki tumače ovakve stavove kao suprotstavljanje razvoju. Na koji način vi zagovarate razvoj Ulcinja i valorizaciju silnih potencijala tog grada?
Perović: Ulcinj već tridesetak godina poslije zemljotresa vapi za razvojem. U upotrebi je, ali to mnogi upotrebljavaju ovlaš, kontrolisan i održivi razvoj. Nama je potreban upravo takav razvoj koji odgovara i potencijalima i potrebama lokalnog stanovništva. Ne može niko nekoga razvijati na silu a da se potpuno isključi lokalna samouprava i da se isključi potpuno lokalno stanovništvo iz toga šta oni žele i kako oni žele da se razvijaju.
RSE: Vlada traži partnere koji bi višedecenijskim zakupom postali gazde uvale Valdanos i Ade Bojane i koji bi tako dobili mogućnost da najvrednije resurse juga Crne Gore urbanizuju. Zbog čega se vaše nevladine organizacije protive tome?
Perović: To je opšta globalna situacija i uslovi koji nisu povoljni za privatizaciju ovoga tipa, a i imamo veoma loša iskustva na teritoriji opštine Ulcinj. Ne postoji nijedan privatizacioni aranžman za koji bi se moglo reći da je uspješan. Hotel Galeb je privatizovan, Lido, Mediteran, Otrand. Sve su prilike da se ni u jednom od tih slučajeva nije našao pogodan partner, nije se našao uspješan turistički konzorcij, a bilo je takvih ponuda. Prije nekoliko godina, 2001. godine, je Tomas Kuk, koji je nama u Crnoj Gori i u Ulcinju naročito poznat kao Nekerman, izrazio interesovanje za zakup hotela Otrand, a o tu ponudu su se oglušile vlasti u Crnoj Gori.
Firma iz Britanije je pozvana na razgovor o tenderu. Mi smo nešto analizirali i došli do podataka da oni ne ispunjavaju elementarne uslove. Saznali smo da se ponuđač drži neke kockarnice i da je u sporazumu sa nekom drugom firmom koja se bavi hotelijerstvom, ali ne ispunjava uslove tendera jer u grupi B ovih uslova stoji da to mora biti hotelski operater koji je visoko rangiran i koji ispunjava uslove u smislu 200 miliona godišnjeg prometa. Ni jedan od ovih uslova nije ispunjen. Zašto je ta firma pozvana na razgovor, samo otvara naše sumnje da će se desiti još jedna privatizacija kao ove koje smo spomenuli na teritoriji opštine Ulcinj.
RSE: Kopnena površina uvale Valdanos je 350 hektera. Britanska kompanija, sa kojom se pregovara o zakupu, ponudila je fiksni godišnji zakup po cijeni od 18 centi za kvadratni metar, kao i investicije od oko 220 miliona eura. Tržište procjenjuje cijenu onoga što se prodaje, ali da li to porodično zlato treba prodavati u vrijeme krize, onda kada ono realno ima najmanju cijenu?
Ulcinj nudi za izgradnju turističkih kapaciteta velike površine na Adi i na Velikoj plaži. Biser uvala Valdanos ima velike ambijentalne i sve druge vrijednosti. Mi se odlučno protivimo tome da uvala Valdanos uopšte bude predmet privatizacije.
RSE: Dio Valdanosa je i predmet restitucije. Dokle se stiglo u tom procesu?
Perović: Tu se najviše zakočilo u cijeloj Crnoj Gori, iako se radi o veoma jasnom slučaju. Vojska tadašnje SFRJ, onako kako su prilike bile, je 1978. godine to područje uzela za potrebe viših interesa, za odbranu zemlje, za izgradnju vojne baze. I tada kada je uzeta, dijelom je pretvorena u odmaralište, a 18.000 stabala nepotrebno je bilo ograđeno bodljikavom žicom. I po tadašnjim zakonima SFRJ su posjedi maslina morali biti vraćeni ranijim vlasnicima. I taj će predmet sigurno biti riješen kad-tada, tako što će se morati ti maslinjaci vratiti.
RSE: I vi imate maslinjak. Nekada je u Crnoj Gori bio običaj da se momak ne može oženiti ako ne zasadi drvo masline. Sada je duž obale na hiljade stabala uništeno haotičnom urbanizacijom. Ima li nade za maslinarstvo u Crnoj Gori?
Perović: Ima nade. Donesen je Zakon o maslinarstvu. U Albaniji je do sada zasađeno preko 400.000 novih stabala, a mislim da se taj broj u Hrvatskoj kreće preko milion. Mi još nismo uspjeli da revitalizujemo našu staru, hiljadugodišnju maslinadu koja se upravo nalazi na lokalitetu Valdanosa, gdje je ograđeno bodljikavom žicom 18.000 stabala koji su pred propadanjem, iako se radi o žilavom drvetu koji se nikako ne predaje. Živ čovjek ne može da se provuče kroz to rastinje. U takvom je jadnom stanju ostavljena ulcinjska maslinada.
RSE: Investitorima će u zakup na 90 godina biti ponuđeno 600 hekatra državnog zemljišta na Adi Bojani. Čini se kao da je cijeli Ulcinj na tenderu. Da li vas to kao Ulcinjana raduje?
Jedan se Ulcinjanin slikovito izrazio da nam otkidaju ruke i noge i da će samo jezgro grada ostati kao truplo koje izumire. Iskustvo nam govori da je to tako. Ima pojedinih lokacija u Ulcinju, kao što je Valdanos i bivši hotel Otrand, gdje je građanima Ulcinja zabranjen pristup.
RSE: Neki tumače ovakve stavove kao suprotstavljanje razvoju. Na koji način vi zagovarate razvoj Ulcinja i valorizaciju silnih potencijala tog grada?
Perović: Ulcinj već tridesetak godina poslije zemljotresa vapi za razvojem. U upotrebi je, ali to mnogi upotrebljavaju ovlaš, kontrolisan i održivi razvoj. Nama je potreban upravo takav razvoj koji odgovara i potencijalima i potrebama lokalnog stanovništva. Ne može niko nekoga razvijati na silu a da se potpuno isključi lokalna samouprava i da se isključi potpuno lokalno stanovništvo iz toga šta oni žele i kako oni žele da se razvijaju.
