EU front protiv propagande

Može li i kako Evropska unija pojačati borbu protiv dezinformacija i propagande čiji je cilj udaranje u njene temelje, vrijednosti i jedinstvo?

To su ovih dana zatražili ministri vanjskih poslova osam evropskih država.

Pitanje je dodatno aktuelizovano nakon osjetnog jačanja populizma u samoj EU, što se jasno vidi iz rezultata izbora u mnogim državama članicama u posljednih godinu dana, gdje su snage ekstremne desnice o osjetnom rastu.

Primjera radi, prvi put nakon Drugog svjetskog rata u njemačkom Bundestagu u utorak su sjeli poslanici ekstremne desnice AfD (Alternative za Njemačku), koja je sa osvojenih 13 posto danas treća po snazi stranka u Njemačkoj.

Austrijski izbori održani 15. oktobra takođe su pokazali skretanje udesno te zemlje što je i omogućilo pobjedu lideru konzervativaca Sebastianu Kurzu koji vaga da li da sa Slobodarskom partijom koja vuče korijene u fašizmu formira vladajuću koaliciju.

U Češkoj su euroskeptične i antimigrantske stranke na izborima u nedjelju 22. oktobra zabilježile dobar rezulatat, među njima i ekstremno desna antimigrantska SPD koja je osvojila 11 posto podrške u zemlji u kojoj izbjeglica nema.

Svim populističkim i desnim pokretima u Evropi prema brojnim analizama i istraživanjima zajedničko je da su imali podršku ruske propagande na čije štetne posljedice i sama EU ukazuje već duže.

Toga su svjesni naročito u zemljama ruskim susjedima i onima koje se nalaze u takozvanoj "ruskoj zoni uticaja".

Ministri vanjskih poslova osam evropskih država uputili su pismo šefici evropske diplomatije i potpredsjednici Evropske komisije, Federici Mogherini sa upozorenjem da je širenje dezinformacija i propagande postalo sofisticiranije i intenzivnije nego ikad, te traže hitno jačanje evropskih mehanizama za odvaraćnje, poput Strateške radne grupe za istok (East StratCom Task Force) koja radi u okviru Evropske službe za spoljno djelovanje (European External Action Service - EEAS) kao i Radne grupe za Južni i Zapadni Balakan (South and Western Balkans StartCom Task Force).

Ministri, u ovom pismu izaslanici EU za vanjsku politiku i bezbjednost, nijesu ni jednom imenovali Rusiju kao izvor širenja dezinfomacija, ali se zahtjev za jačanje borbe protiv propagande odnosi upravo na tijela formirana prije dvije godine u cilju sprečavanja širenja ruskih dezinformacija i propagande.

U pismu koje su diplomate Hrvatske, Britanije, Češke, Latvije, Litvanije, Poljske, Rumunije i Švedske poslale Moghernijevoj 12. oktobra, među ostalim se navodi:

“U vremenima izazova, širenje dezinformacija i propagande postalo je sofisticiranije i intenzivnije neko ikad. Vidimo pokušaje spoljnih aktera da izazovu nepovjerenje i nazadovoljstvo demokratskim poretkom, pokušaje diskreditovanja Evropske unije, transatlanske zajednice i naših saveznika, kao i napore da se podrije naše jedinstvo,” kažu evropske diplomate.

U pismu se podsjeća da je u cilju odgovora na ove izazove još u martu 2015. godine, Evropski savjet formirao Statešku radnu grupu za istok (ESTF) uz "aktivnu podršku" Mogherinijeve. Od tada je ESTF postigao značajan napredak u otkrivanju i pravljenju hronologije dezinformacija, dok su istovremeno pomagali pozitivnoj komunikaciji EU i promociji njenih politika u istočnom susjedstvu.

„Danas, suočeni sa nesmanjenom kampanjom dezinformacija treće strane i u skladu sa obavezama koje je preuzeo Evropski savjet, vidimo urgentnu potrebu jačanja sposobnosti EU StarComa uključujući i uspješne Strateške radne grupe za istok (East StratCom Task Force), kao i analogne Radne grupe za Južni i Zapadni Balkan (South and Western Balkans StartCom Task Force)” naveli su evropski ministri spoljnih poslova.

Da bi nastavili uspješan rad ESTF-a oni pocrtavaju da je potrebno adekvatno, nezavisno i održivo finasiranje. Navodi se i da je trenutno najveći dio uspješnih napora Radne grupe na jačanju pozitivne komunikacije kroz Istočno partnerstvo neprekidno poboljšavano resursima izvana, dok su monitorinzi, analize i demantovanje dezinformacija bila omogućena zahvaljujući dobrovoljnom anagažovanju od strane država članica.

“Imajući u vidu izazove, za ESTF se moraju osigurati dovoljni resursi da bi osnažili metode rada i inovativne tehnologije, kao što su analiza medija, procjene rizika i velika baza podataka sa instumentima. Zajedno sa odgovarajućim finansiranjem vrijeme je da se osigura i čvrsta institucionalna baza za EU StartCom radne grupe. Njihov madat i aktivnosti moraju biti bolje integrisani u aktivnosti Spoljne akcije Evropske unije (European Union External Action -EEAS)i u procesu donošnja odluka” stoji u sugestijama upućenim u pismu Federici Mogherini.

Napominje se da znanje i stručnost koju je Radna grupa stekla tokom vremena ne bi trebali biti predmet donošenja odluka država članica pojedinačno.

“Prema našem mišljenju jačanje Strateške radne grupe za istok (East StratCom Task Force) kao i druge dvije radne grupe vodiće ka proaktivnijem i efektnijem slanju globalnih poruka EU o regionalnim i domaćim pitanjima, a u konačnici će pomoći postizanju ciljeva politike EU,” stoji u pismu uz očekivanje da će o tome i strateškoj komunikaciji razgovarati na predstojećem sastanku Savjeta ministara EU.

Pismo koje su potpisali Marija Pečinović Burić, šefica hrvatske diplomatije, te njene kolege iz Češke Lubomir Zaoralek, Edgars Rinkevičs iz Latvije, Linas Linkevičius iz Litvanije, Witold Waszczykowski iz Poljske, Teodor Melescanu iz Rumunije, Margot Wallstrom iz Švedske i ministar spoljnih poslova Velike Britanije Boris Johnson, osim na adresu Mogherinijeve, proslijeđeno je i potpredsjedniku Evropske komisije, Fransu Timmermansu, te Johannesu Hahnu, komesaru za susjedsku politiku i pregovore o prošrenju kao i Mariyi Gabriel, komesarki sa digitalnu ekonomiju i društvo.

Na potrebu jačanja Strateške radne grupe za istok (East StratCom Task Force) koja radi u okviru Evropske službe za spoljno djelovanje (European External Action Service - EEAS) nedavno je u intervjuu za Radio Slobodna Evropa ukazala i ekspertkinja američkog Woodrow Wilson centra, Nina Jankowicz stručnjak za sajber sigurnost, Rusiju, istočnu Evropu, Evroaziju i NATO.

Govoreći o tome kako se boriti protiv deziformacija Jankowicz je rekla:

“Voljela bih da vidim da EU više finansira Stratešku radnu grupu za istok (East StratCom Task Force) koja je u okviru Evropske službe za spoljno djelovanje (European External Action Service - EEAS) koji rade na borbi protiv dezinformacija u posljednjih nekoliko godina. Dajte im malo više novca i malo više ljudi i kancelarija i mislim da bi oni mogli biti snaga koja će uzvratiti u borbi protiv širenja ruskog narativa unutar EU, ne samo na izborima, nego i ukupno”.

Na rusku propagandnu djelatnost u EU i na Balkanu, nedavno je za naš program govorio i istraživač Centra za evropsku bezbjednost u Institutu za međunarodne odnose Mark Galeotti.

Ovaj britanski analitičar je za Evropski savjet za međunarodne odnose uradio istraživanje "Kontrolisani haos: kako Rusija upravlja svojim političkim ratom u Evropi".

U izvještaju je navedeno da se Moskva koristi "aktivnim mjerama" koje podrazumijavju sve što može pomoći ciljevima Kremlja, a da su ideologija i ciljevi izvršilaca nebitni, samo ukoliko su u korist agende Kremlja, a to je neutralisanje Evrope i proširivanje svoje zone uticaja.