Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Francuski predsjednik Emanuel Makron izjavio je 26. avgusta da hapšenje Pavela Durova, generalnog direktora popularne aplikacije za razmjenu poruka Telegram, nije politički potez već dio nezavisne istrage. Nakon hapšenja Durova u subotu na pariškom aerodromu, ruskim zvaničnicima je navodno naloženo da izbrišu svu poslovnu korespondenciju iz aplikacije Telegram. Pročitajte i šta je tamna strana Telegrama.
- Desetine evropskih reditelja, glumaca i drugih umjetnika pozvali su srpske vlasti da ne izručuju bjeloruskog aktivistu Andreja Gnjota i upozorili da mu prijeti "zatvor, mučenje, pa čak i smrtna kazna" ako se vrati u Bjelorusiju. Viši sud u Beogradu donio je u maju rješenje o njegovom izručenju, ali ono još nije pravosnažno. Nakon što su Gnjot i njegovi advokati uložili žalbu, čeka se konačna odluka koju bi nakon 27. avgusta i posljednjeg ročišta trebalo da donese Apelacioni sud.
- Na teritoriji Srbije evidentirano je ukupno 200 požara, od čega je 179 na otvorenom prostoru, a najveći aktivni požari su na teritoriji Pirota, Kučeva, Žagubice, Crnog Vrha i Tare. Helikopteri Oružanih snaga gasili su požare u zapadnoj i centralnoj BiH. Koja žarišta su aktivna u svijetu i regiji Zapadnog Balkana, pogledajte na linku.
Balkan na RSE
Od 10. novembra za državljane oko 60 država, uključujući i zemlje Zapadnog Balkana, počinje s radom novi sistem ulaska i izlaska u EU te Švicarsku, Norvešku, Island i Lihtenštajn koje su članice Šengenskog sistema. Šta trebaju znati građani Zapadnog Balkana o novim pravilima ulaska u EU?
Uprkos nadljudskim naporima i međunarodnoj pomoći kroz mehanizam Evropske unije (EU) u suzbijanju požara u Sjevernoj Makedoniji, kiša je bila najuspješniji "vatrogasac" za gašenje većih žarišta i stavljanje situacije pod kontrolu. Dok se plamen širio teško pristupačnim planinskim terenom, u gašenje su bili uključeni vatrogasci, dio radnika Direkcije za zaštitu i spasavanje (DZS) i Centra za krizni menadžment, pripadnici specijalnih policijskih snaga (EBR) i Vojske, kao i volonteri. Direkcija treba da plati naknade za angažovanje ljudi za gašenje požara. Ali ne dobijaju svi isto.
Srbija je na dvije godine odložila isplatu kredita Ujedinjenim Arapskim Emiratima (UAE) vrijednog milijardu američkih dolara i za to će platiti dva posto višu kamatu od dogovorene. Na ime četiri zajma koje je uzela od 2014. do 2022. Srbija Emiratima trenutno duguje 2,43 milijarde američkih dolara, što je oko 2,24 milijarde eura. To predstavlja gotovo deseti dio ukupnog spoljnog duga Srbije. S druge strane, investicije UAE u Srbiji daleko zaostaju za zajmovima, pa su tako prema podacima Narodne banke Srbije (NBS), 2023. iznosile svega tri miliona eura. Najviše ikad zabilježene su bile 2018. godine u iznosu od 201,7 miliona eura. Od tada su u konstantnom padu.
Prema statistici Ministarstva zdravlja Crne Gore, u posljednjih pola godine 11 posto medicinskih radnika bilo je izloženo fizičkim napadima. Prema podacima istog internog istraživanja, među ljekarima i medicinskim osobljem u Crnoj Gori verbalni napad doživjelo je 79 posto ljekara domova zdravlja, čak 95 posto ljekara Hitne. Napad na zdravstvene radnike do januara ove godine bio je tretiran kao krivično djelo, dok se sada tretira kao prekršaj.
Dva slučaja aktuelizovala su pitanje kvaliteta pijaće vode u Srbiji. Najprije su građani Novog Sada, posumnjali u kvalitet vode koju piju sa česme gradskog vodovoda zbog neuobičajeno jakog mirisa hlora. Ispostaviće se da su razlog za brigu stanovnika valjkasti crvi, koji su analizom pronađeni u vodi. Riječ je o "malom broju" prisustva nematoda (valjkastih crva) i oni "nemaju direktan uticaj na zdravlje ljudi", saopštio je Institut za javno zdravlje Vojvodine 20. avgusta nakon analize u kontrolisanom uzorku vode tog dana. Problem sa pijaćom vodom pojavio se i u Kragujevcu, u centralnoj Srbiji, gdje su građani u pojedinim dijelovima grada primjetili da je voda žute boje.
Pogledajte video Ključ u bravu Nacionalne biblioteke BiH koja od 26. augusta ne pruža usluge korisnicima. Uposlenici biblioteke, jedne od sedam institucija kulture značajnih za državu Bosnu i Hercegovinu, godinama pokušavaju skrenuti pažnju nadležnih na svoj neriješen status. Zahtjevi radnika su imenovanje nove upravljačke strukture i definisan pravni i finansijski status biblioteke.
Svijet
Njemački kancelar Olaf Scholz obećao je da će pooštriti zakone o noževima i pojačati deportacije odbijenih tražilaca azila. Predsjednik Vlade Njemačke je to izjavio 26. avgusta, tokom posjete Solingenu, u kojem je osumnjičeni islamski ekstremista iz Sirije optužen za ubistvo tri osobe nožem.
Pakistanski zvaničnici saopštili su da je najmanje 37 ljudi ubijeno u nekoliko očigledno koordinisanih napada u jugozapadnoj pakistanskoj provinciji Beludžistan, gdje se sigurnosne snage dugo bore protiv sektaškog, separatističkog i etničkog nasilja.
Azerbejdžan postavlja temelje za jačanje svojih ambicija na Južnom Kavkazu i traži pomoć od Kine, piše redakcija Radija Slobodna Evropa (RSE) na engleskom jeziku. U samo dva mjeseca, veze Bakua s Pekingom brzo su napredovale jer se ta naftom bogata zemlja politički i ekonomski približila kroz niz sporazuma koji bi mogli povećati prisutnost Kine u regiji i otvoriti vrata novim kineskim ulaganjima u Azerbejdžan.
Rat u Ukrajini
Predsjednik Ukrajine Volodimir Zelenski pozvao je ukrajinske saveznike da preduzmu "odlučnu akciju" nakon što je Rusija pokrenula masivan napad dronovima i projektilima na Kijev i druge gradove širom zemlje, što je oštetilo vitalne komunalne usluge. U ruskim udarima na nekoliko ukrajinskih gradova rano 26. avgusta, poginule su najmanje tri osobe, a nekoliko je ranjeno, saopštili su ukrajinski zvaničnici.
Tražimo odgovore
U rubrici ZAŠTO, koju možete pronaći i na Facebook stranici, pročitajte kako lov na mrke medvjede u Švedskoj ugrožava najvećeg kopnenog mesoždera.
Šta ima još...
- Nepotrebno zadržavanje Severine jer se Srbija razlikuje od Hrvatske, kaže Vučić
- Uhapšen bivši v.d. direktora 'Šuma RS' i trojica direktora šumskih gazdinstava, četvrti u bijegu
- Počelo suđenje bivšoj sarajevskoj sutkinji koja se godinama skrivala u Hrvatskoj
- Policiji još uvijek nepoznati napadači na građane u mostarskim naseljima
- U Srbiju od 15. septembra stižu SMS poruke u slučaju vanredne situacije
- Prelazna vlada u Bugarskoj do izbora 27. oktobra, sedmih u tri godine
- Srušila se brana u istočnom Sudanu, na desetine nestalih
- Privedena 21 osoba zbog protesta protiv naftnog projekta u Ugandi
- Australija registrovala rekordno visoku zimsku temperaturu
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
