Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Serija ekoloških protesta koji se održavaju širom Srbije, sa porukom protiv iskopavanja bora i litijuma, nastavljena je 8. avgusta u Gornjem Milanovcu, Subotici, Smederevskoj Palanci i Kruševcu. Okupljeni na centralnim gradskim trgovima, građani su nosili parole i uzvikivali poruke protiv projekta "Jadar" multinacionalne rudarske kompanije Rio Tinto - kojim se u dolini Jadra na zapadu Srbije predviđa otvaranje podzemnog rudnika litijuma.
- Državni inspektorat Hrvatske podnio je kaznenu prijavu protiv službene osobe iz Upravnog odjela Zadarske županije koja je izdala dozvolu za gradnju hidroelektrane na izvorištu rijeke Une u Hrvatskoj. Prijava je podnesena zbog utvrđenih povreda propisa i sumnje na zloupotrebu položaja i ovlasti, naveli su 8. avgusta za Radio Slobodna Evropa iz Inspektorata Hrvatske.
- Evropska unija je upozorila kosovske vlasti da su spremni da pooštre kaznene mjere protiv Prištine ako tamnošnje vlasti nastave sa koracima koje Brisel vidi kao "jednostrane i nekoordinisane."
- Ministar unutrašnjih poslova Kosova Dželjalj Svečlja (Xhelal Svecla) je saopštio da je produžen rok za zamjenu srpskih vozačkih dozvola za kosovske. Novi rok je 23. avgust, dodao je Svečlja jer, kako je istakao, vlada veliki interes za zamjenu.
Balkan na RSE
Prema tvrdnjama iz Vlade bh. entiteta Republika Srpska za sada se ne provode nikakve aktivnosti kada je riječ o potencijalnom otvaranju rudnika litijuma u Loparama, na sjeveroistoku BiH. Ipak, postoji zabrinutost i bojazan stanovništva, ali i predstavnika lokalne zajednice da bi se rudnik mogao otvoriti. To bi, kažu, nepovratno ugrozilo okoliš ovog majevičkog kraja. Litijum se uglavnom koristi za proizvodnju baterija za mobilne telefone, električne automobile, laptope.
Prošlo je mjesec dana od kada je bijegom preko državne granice izbjegao hapšenje, i od kada neopravdano odsustvuje s posla. Ipak, Zoran Galić još uvijek nije smijenjen s pozicije zamjenika direktora Državne agencije za istrage i zaštitu Bosne i Hercegovine - SIPA. Dok pokušavaju odlučiti da li će Galića smijeniti, ili mu dozvoliti da se penzioniše uz sve beneficije koje nosi visoki položaj, predstavnici Nezavisnog odbora državnog parlamenta i članovi državne vlade se međusobno optužuju da ona druga strana štiti kompromitovanog zamjenika direktora. Sud Bosne i Hercegovine je 8. avgusta donio naredbu za raspisivanje "centralne i međunarodne potjernice" za Zoranom Galićem.
Pred Okružnim sudom u Trebinju u toku je suđenje dvojici crnogorskih državljana, optuženih da su tokom rata u Bosni i Hercegovini 1990-ih počinili silovanja. Optuženi Milutin Đilas ima crnogorsko, a Rajko Vojvodić dvojno – crnogorsko-bosanskohercegovačko državljanstvo, pojasnili su iz Suda za Radio Slobodna Evropa (RSE). Iz Okružnog tužilaštva su kazali da se njih dvojica redovno odazivaju pozivima suda i prisustvuju suđenju. Ovo je jedini predmet u kome se državljanima Crne Gore sudi za ratni zločin pred ovim sudom. Šta piše u optužnici?
Zakonodavstvo Srbije, Hrvatske i Bosne i Hercegovine ne prepoznaje žrtve vojno-policijske operacije "Oluja", stradale na Petrovačkoj cesti, kao civilne žrtve rata - navodi se u zajedničkom saopštenju nevladinih Inicijativa mladih za ljudska prava u Srbiji, Hrvatskoj i BiH. Te tri organizacije su podsetile da su 8. avgusta pre 29 godina avioni MIG-21 Hrvatskog ratnog vazduhoplovstva ispalili su rakete na izbegličku kolonu kod sela Svodna u BiH, a 7. avgusta isto se dogodilo kod Bosanskog Petrovca. U saopštenju navode podatak da je u ta dva dana ubijeno 13, a ranjeno 19 osoba.
Neki građani srpske nacionalnosti na Kosovu izrazili su zabrinutost da bi otvaranje mosta preko rijeke Ibar moglo da poveća međuetničke tenzije, rečeno je 8. avgusta na raspravi u Sjevernoj Mitrovici između predstavnika Vlade Kosova, opštine i građana Sjeverne Mitrovice. Predstavnici Vlade Kosova i policije ponudili su na debati bezbjednosne garancije u slučaju otvaranja mosta za saobraćaj, čemu se protive lokalni Srbi i međunarodna zajednica.
U međuvremenu, demonstranti okupljeni ispred policijske stanice u Sjevernoj Mitrovici na Kosovu razišli su se nakon što su vlasti oslobodile dvojicu srpskih političara koji su ranije uhapšeni 8. avgusta. Aleksandar Arsenijević i Stefan Veljković iz stranke Srpska demokratija privedeni su u Sjevernoj Mitrovici zbog ometanja radnika koji su farbali zid kod glavnog mosta na rijeci Ibar.
RSE Intervju
Timothy Snyder, profesor istorije na Univerzitetu Yale i autor nekoliko knjiga poput Bloodlands i The Road To Unfreedom, razgovarao je sa Saškom Ševčenkom iz Ukrajinskog servisa RSE o mogućim scenarijima za okončanje ruskog rata protiv Ukrajine. Snayder je govorio o tome kako bi mogao izgledati kolaps Rusije kao imperije, trenutnim naporima mobilizacije u Ukrajini i drugim pitanjima u vezi rata.
Rat u Ukrajini
Predsjednik Ukrajine Volodimir Zelenski rekao je 8. avgusta da je Rusija donijela rat njegovoj zemlji i da "mora da osjeti šta je uradila" nakon što je Rusija tvrdila da je odbila iznenadno prekogranično napredovanje Ukrajine u oblast Kursk. S druge strane, bivši predsjednik Rusije i aktuelni zamjenik šefa Vijeća sigurnosti te zemlje Dmitrij Medvedev pozvao je ruske trupe da se probiju dublje u Ukrajinu nakon što je Moskva saopštila kako je presrela ukrajinske dronove i rakete koji su ciljali na Kursku oblast.
Pijanista Pavel Kušnir (39) preminuo je u ruskom istražnom zatvoru nakon što je počeo štrajk glađu u znak protesta protiv invazije njegove zemlje na Ukrajinu. Zbog svojih antiratnih video snimaka optužen je za podsticanje na terorizam.
Svijet
Američka mreža ABC saopštila je da su i Donald Trump i Kamala Harris pristali na predsjedničku debatu 10. septembra. Tramp je ranije 8. avgusta, na konferenciji za novinare u Floridi, predložio da se tokom septembra održe tri debate sa Harris.
Preporuka vlade da se oda najveća državna počast Georgiju Jordanovu, bivšem ministru kulture blisko povezanom sa komunističkim režimom Todora Živkova, izazvala je negodovanje i političku debatu u Bugarskoj. Jordanov bi bio prvi visoki partijski funkcioner koji je dobio tu čast u postkomunističkom periodu. Politička kriza u Bugarskoj samo je postala dublja odlukom vlade da bivšem komunističkom ministru dodijeli prestižnu državnu nagradu.
Mladić koji je planirao napad na koncert Taylor Swift u Beču bombom ili nožem zakleo se na vjernost takozvanoj 'Islamskoj državi' saopštile su austrijske vlasti. Glavni osumnjičeni, 19-godišnji austrijski državljanin makedonskih korijena, priznao je planiranje napada, rekao je generalni direktor za javnu sigurnost Austrije Frankz Ruf.
Šta ima?
U sedmičnom izdanju podcasta Šta ima? poslušajte više o tome kako BiH rješava problem s požarima uslijed ekstremnih vremenskih prilika i visokih temperatura. Situacija je najteža na jugu, posebno u Hercegovačko-neretvanskom kantonu, gdje je do kraja jula registrovano više od 1.000 požara, a vatrogasci imaju i do 40 intervencija dnevno. Problem je što nemaju protupožarne letjelice.
Šta ima još...
- SIPA traži od građana da prijave povezanost s imovinom uhapšenog načelnika Berila
- Od početka godine 84 napada na novinare u Srbiji, saopštio NUNS
- Vlada Srbije smijenila Igora Braunovića direktora 'Srbijašuma'
- Nesreću u Krušiku izazvalo aktiviranje punjenja za minobacačku minu, kaže tužilaštvo
- Udovica Navaljnog kaže da je on trebao biti pušten i razmijenjen
- Estonija započela punu kontrolu graničnog prelaza sa Rusijom
- Ukrajina traži da Meksiko uhapsi Putina ako dođe na inauguraciju nove predsjednice
- YouTube nedostupan u Rusiji
- Snažni zemljotresi pogodili Japan
- Preminuo Dženan Uščuplić, bivši igrač i trener Fudbalskog kluba Sarajevo
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do ponedjeljka ujutro,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Facebook Forum