Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen i predstavnici vlasti u Bosni i Hercegovini trebali bi 1. novembra razgovarati o ispunjavanju obaveza BiH i početku pregovora o punopravnom članstvu te o potencijalnim milijardama eura pomoći. Evropski parlamentarci kažu da je u četiri godine u potpunosti ispunjen samo jedan uslov – ukidanje smrtne kazne u entitetu Republika Srpska.
- Prilikom posjete Beogradu 31. oktobra, Leyen je izjavila da Srbija mora početi s implementacijom postojećih sporazuma iz dijaloga sa Kosovom.
- Popis stanovništva u Crnoj Gori, koji je trebalo da počne 1. novembra, odgođen je za mjesec dana, odluka je novoizabrane Vlade Milojka Spajića. "Nastojaćemo da ispravimo sve nedostatke koji su se spočitavali prethodnih mjeseci", kazao je Spajić novinarima nakon prve sjednice Vlade, koja je u sedam sati ujutro 31. oktobra izglasana u parlamentu.
- Vrhovni sud ruskog Tatarstana odbio je žalbu novinarke Radija Slobodna Evropa Alsu Kurmaševe na pritvor pod optužbom da se nije registrovala kao strani agent, što ona odbacuje. Saslušanje 31. oktobra održano je iza zatvorenih vrata, a Kurmaševa je učestvovala putem video-linka iz pritvorskog centra u glavnom gradu Tatarstana, Kazanu.
Rat Izraela i Hamasa
Izbjeglički kamp Jabalia na sjeveru Gaze pogođen je u izraelskom napadu, potvrdio je glasnogovornik izraelske vojske, naglasivši da je "u tom području bio visoko rangirani komandant Hamasa". Ranije su ministarstvo zdravlja koje vodi Hamas i direktor obližnje indonežanske bolnice saopštili da je u napadu na izbjeglički kamp ubijeno najmanje 50 ljudi. Jabalia, kamp koji se nalazi na sjeveru, najveći je od osam izbjegličkih kampova u Gazi. Najnovije informacije pratite na blogu uživo.
Međunarodne humanitarne organizacije upozoravaju na zdravstvenu katastrofu u Gazi, dok se bolnice bore sa sve većim brojem žrtava, a lijekova, hrane, vode i goriva ponestaje. "Katastrofa javnog zdravlja" je neizbježna u Gazi zbog prenaseljenosti, masovnog raseljavanja i oštećenja infrastrukture, rečeno je u utorak iz Svjetske zdravstvene organizacije (WHO).
Distribucija hrane i medicinskih zaliha posustaje u Gazi gdje, uprkos porastu protoka zaliha i prosječnom broju od 14 kamiona koji dnevno donose pomoć koja je, kako tvrde zvaničnici, nedovoljna za populaciju od 2,3 miliona kojoj sada očajnički trebaju osnovne stvari poput hljeba.
Izraelska vojska je saopštila da njene snage vode "žestoke borbe" s militantima Hamasa unutar Pojasa Gaze, dok nastavljaju vazdušne i artiljerijske napade na palestinsku teritoriju. Izraelske odbrambene snage (IDF) su navele da su u četvrtoj noći kopnenih operacija na sjeveru palestinske teritorije napale naoružane pripadnike Hamasa unutar ogromne mreže tunela ispod Gaze.
Desetina demonstranata nekoliko puta je prekinula saslušanje u američkom Kongresu u kojem su dvojica savjetnika predsjednika Joe Bidena tražila još milijarde dolara pomoći za Izrael. Demonstranti su osuđivali američke zvaničnike uz komentar da podržavaju "genocid" nad Palestincima u Gazi i pozivali na primirje.
Muslimani u Americi i pojedini aktivisti Demokratske stranke najavili su da će mobilisati milione muslimanskih birača da ne daju donacije i ne glasaju za Bidena na izborima naredne godine ako ne preduzme hitne korake da osigura primirje u Gazi.
Balkan na RSE
Crna Gora je dobila Vladu 31. oktobra ujutro nakon neprekidne noćne rasprave u parlamentu. Novoizabrani premijer Milojko Spajić nije predstavio ekspoze, što je presedan u parlamentarnoj praksi Crne Gore. Ko je novi premijer Crne Gore?
Crna Gora sada treba da bude potpuno fokusirana na proces pristupanja Evropskoj uniji, poručila je u utorak predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen tokom posjete Podgorici.
Iz Ambasade SAD u Podgorici poručeno je da nova vlada Crne Gore treba da bude odgovorna prema ciljevima koje je sebi zacrtala, članstvo u Evropskoj uniji, kredibilno članstvo u NATO i unapređenje dobrosusjedskih odnosa.
Crnogorski kulturni radnici, reditelji, glumci, producenti, muzičari i drugi održali su protest u blizini Skupštine Crne Gore zahtijevajući da na čelo Ministarstva kulture bude imenovana kompetentna osoba kao i da se depolitizuje sektor kulture. Neposredan povod je izbor specijalistkinje fizijatrije Tamare Vujović za ministricu kulture i medija. "Stop kontinuiranoj partitokratiji u kulturi", parola je sa protesta u utorak 31. oktobra.
U srpskim sredinama na Kosovu porasla je potražnja za kosovskim pasošem, potvrđuju podaci Ministarstva unutrašnjih poslova. Interesovanje je posebno izraženo u opštinama na sjeveru zemlje. Pojedini pripadnici srpske zajednice na Kosovu, sa kojima je razgovarala ekipa Radija Slobodna Evropa, kažu da su zainteresovani da izvade pasoš a kako bi od 1. januara naredne godine mogli slobodno da se kreću u zemlje EU koje su u Šengen zoni.
Policija Srbije saopštila je da je tokom pretresa jedne lokacije na kojoj se sumnjalo da se nalaze krijumčari migranata pronašla više od 400 komada municije. Pomoćnik direktora policije Dejan Luković naveo je da su tokom akcije 31. oktobra u prihvatne centre u Srbiji sproveli 117 migranata te je najavio nastavak akcije protiv krijumčara migranata. Akcije policije na sjeveru Srbije počele su nakon što su 27. oktobra u pucnjavi u mjestu Horgoš kod granice sa Mađarskom ubijena tri migranta, a jedan ranjen.
Rat u Ukrajini
Desetine hiljada nezamjenjivih kulturnih artefakata u okupiranim dijelovima Ukrajine zaplijenila je Rusija u kampanji za koju kritičari kažu da je dijelom pljačka, a dijelom istorijski revizionizam. "Rusija ne samo da želi Ukrajini nanijeti materijalnu štetu, već i uništiti slojeve kulture u regiji Krima", rekao je jedan ukrajinski analitičar.
Svijet
Američki predsjednik Joe Biden je u ponedeljak 30. oktobra potpisao ambicioznu izvršnu naredbu za regulaciju umjetne inteligencije. Ukazom američkog predsjednika se traži način za upravljanje rizicima koje nosi napredna tehnologija, balansiraju potrebe tehnoloških kompanija i stimulišu inovacije sa nacionalnom sigurnošću i pravima potrošača kreirajući zaštitne ograde ojačane zakonodavstvom i globalnim sporazumima, pišu svjetski mediji.
Veliki broj afganistanskih izbjeglica požurio je da stigne 31. oktobra na prelaz Torkam na granici Pakistana i Afganistana pošto 1. novembra ističe rok za njihovu deportaciju koje su postavile pakistanske vlasti. Islamabad je pribjegao prijetnjama i kršenjima prava kako bi primorao, prema procjenama, 1,7 miliona afganistanskih imigranata da napuste zemlju prije tog roka, navodi Human Rights Watch.
U foto galeriji pogledajte više o komemoraciji žrtvama političke represije u Litvaniji i Rusiji, uključujući i one koji su pogubljeni tokom kampanje "Velikog terora" sovjetskog diktatora Josifa Staljina 1930-ih-1950-ih godina.
Šta ima?
U podcastu poslušajte više o današnjoj posjeti Ursule von der Leyen institucijama Bosne i Hercegovine, te o 30-oj godišnjici stupanja na snagu Ugovora iz Mastrihta o formiranju Evropske unije.
Šta ima još...
- Milatović osudio izjavu Dodika o stvaranju 'Velike Srbije' koja bi uključila Crnu Goru
- Policija u Parizu ranila ženu nakon prijetnji na stanici
- Inflacija u eurozoni pala na 2,9 odsto, rast nestao
- Telegram blokirao kanal s pozivima za upad na aerodrom u Dagestanu
- U antivladinim protestima u Bangladešu ubijena dvojica aktivista
- Popularni bjeloruski muzičari osuđeni na zatvorske kazne
- Saudijska Arabija domaćin Svjetskog fudbalskog prvenstva 2034.
Za kraj pogledajte foto galeriju o trodnevnom festivalu Noć vještica na Ostrvu anđela u Bukureštu.
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
