Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Drugi konvoj kamiona sa pomoći je prošao egipatsku stranu graničnog prelaza Rafah u nedjelju, 22. oktobra, na putu ka Pojasu Gaze, navode egipatski izvori. Ubrzo nakon toga, svjedoci tvrde da su čuli eksploziju i sirene hitne pomoći nedaleko od granice. Dan ranije u Gazu je ušao prvi konvoj pomoći s 20 kamiona. Rat Izraela i Hamasa ulazi u treću sedmicu a najnovije vijesti možete pratiti na našem blogu uživo.
- Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić izjavio je u nedjelju da očekuje da će krajem sedmice otići u Brisel na nastavak razgovora o Kosovu. Odlazak u Brisel, Vučić najavljuje nakon sastanka sa zapadnim zvaničnicima u subotu kada je specijalni izaslanik EU za dijalog Miroslav Lajčak poručio da za Srbiju i Kosovo "nema evropske budućnosti ako ne bude normalizacije njihovih odnosa i implementacije sporazuma".
- Ruski ministar vanjskih poslova Sergej Lavrov bi u ponedjeljak, 23. oktobra trebalo da putuje u Iran na pregovore, saopšteno je iz njegovog ministarstva. Osim Lavrova i njegovog iranskog kolege Huseina Amirabdolahijana, na sastanku u Teheranu će biti i šefovi diplomatije Turske, Gruzije, Armenije i Azerbejdžana.
Rat Izraela i Hamasa
Izraelski ratni avioni su u nedjelju i tokom prethodne noći gađali mete širom Gaze tokom, kao i dva aerodroma u Siriji i džamiju na okupiranoj Zapadnoj obali koju su navodno koristili militanti. Hezbolah je u nedjelju saopštio da je još pet militanata poginulo u sukobima duž granice Libana i Izraela koji se pooštravaju, dok izraelski premijer upozorava Liban da se ne uvlači u novi rat. Ministar odbrane Izraela, Yoav Gallant je rekao da bi rat protiv Hamasa mogao trajati "mjesecima".
Stotine stanovnika Gaze čekale su satima u nedjelju ispred pekare u Kan Junisu kako bi kupile hljeb, dok sve više stanovnika Gaze kaže da im ponestaje hrane, vode i osnovnih medicinskih potrepština. Enklava je u potpunoj opsadi Izraela od 7. oktobra, nakon što je Hamas napao izraelske gradove.
U drugom videu pogledajte razgovor s Tahrir Tabaš iz Gaze koja kaže da je sklonište sa šestero djece našla među stotinama palestinskih porodica u prepunoj školi Ujedinjenih nacija, u Kan Junisu, nakon što im je naređeno da se evakuiraju na jug Gaze.
Lideri, ministri vanjskih poslova i diplomate iz desetina arapskih, evropskih, afričkih i drugih zemalja sastali su se u subotu, 21. oktobra u Kairu na mirovnom samitu s ciljem deeskalacije nasilja u Gazi. Ali nakon višesatnih govora, sastanak je završen bez dogovora oko zajedničke izjave, dok sukob Izraela i Hamasa u kojem su poginule hiljade civila i koji je doveo do humanitarne katastrofe u Gazi, ulazi u treću sedmicu, pišu svjetski mediji.
Procjenjujući sukob na Bliskom istoku koji se sve više komplikuje, analitičari kažu da je nemoguće odbaciti ulogu iranske strategije tokom protekle četiri decenije - stvaranje protivizraelske posredničke mreže naoružanih grupa. Labavim upravljanjem takozvanom osovinom otpora protiv Izraela i dopuštanjem određene autonomije njenim članovima, Iran je u stanju da uspješno provodi svoje ciljeve na Bliskom istoku, dok istovremeno negira direktnu upletenost u bilo kakvo nasilje.
"Free, free Palestine" - uzvikivale su hiljade okupljenih pred sarajevskom Vijećnicom, na skupu podrške palestinskom narodu u nedjelju, 22. oktobra. Mnogi od okupljenih su podijelili snažne poruke podrške i solidarnosti s Palestincima, jer su, kažu, slično proživljavali tokom rata '90-ih godina.
Više stotina građana na skupu podrške palestinskom narodu u Podgorici tražilo je prekid bombardovanja Pojasa Gaze. Na skupu pod nazivom "Crna Gora za Palestinu", koji je održan ispred sjedišta kancelarije Ujedinjenih nacija u Podgorici, okupljeni su nosili palestinske zastave i uzvikivali "Sloboda Palestini".
"Stop masakru u Gazi", poruka je sa skupa podrške palestinskom narodu u Beogradu. Preko sto ljudi okupilo se na poziv palestinske dijaspore u Srbiji, Društva srpsko-palestinskog prijateljstva i organizacije "Podrška narodu Palestine iz Srbije".
Na hiljade ljudi sa palestinskim zastavama, skandirajući da je Pariz uz Gazu, okupilo se u nedjelju, 22. oktobra u glavnom gradu Francuske na prvim pro-palestinskim demonstracijama koje je policija dozvolila od napada Hamasa na Izrael.
Hiljade ljudi u više gradova širom svijeta, od Njujorka i Londona, preko Beča, Lisabona i Barselone, također su protestovali u znak podrške Palestincima, tražeći od Izraela da prestane sa bombardovanjem Gaze.
S druge strane, nekoliko hiljada ljudi se okupilo u znak podrške Izraelu u Berlinu, u nedjelju 22. oktobra, dok je njemački kancelar Olaf Scholz obećao da će se obračunati s povećanjem antisemitskih incidenata koji se pojavio sa konfliktom Izraela i Hamasa.
Balkan na RSE
Tokom 2022. godine porodice na Kosovu su u prosjeku potrošile preko 8.100 eura na prehrambene proizvode, obrazovanje, zdravstvo, transport i druge usluge. Podaci koje je krajem septembra objavila Agencija za statistiku Kosova pokazuju da se najveći dio kućnog budžeta izdvaja za kupovinu prehrambenih artikala. Prošle godine su kosovske porodice trošile, u prosjeku, oko 300 posto više novca na hranu nego na stanovanje.
U blizini granične linije između Kosova i Srbije, betonski zid koji je policija Kosova podigla na teritoriji opštine Leposavić kako bi spriječila krijumčarenje, otežava svakodnevni život mještana tog kraja. Među njima je Stanimir Jovanović, koji živi u Leposaviću a ima imovinu u selo Stanuloviće, koje je od zida udaljeno nekoliko kilometara ali pripada Srbiji.
Zaposlenje sa falsifikovanom diplomom nije rijetka pojava na području Kantona Sarajevo, pokazuju podaci do kojih je došao Ured za borbu protiv korupcije ovog kantona. I ne samo to. Nakon što se utvrdi da neko ima falsifikovanu diplomu, ostaje zaposlen. Ova pojava registrovana je u preduzećima, ustanovama, školama, domovima zdravlja, bolnicama, zavodima. Revizija diploma u Bosni i Hercegovini započela je prije šest godina.
Republički seizmološki zavod Srbije, institucija koja se bavi detektovanjem zemljotresa i prikupljanjem podataka o njima, nekoliko godina unazad raspisuje konkurse za zapošljavanje bez velikog uspjeha. Odziv je slab, na neke se čak niko ne prijavljuje dok pojedini kandidati nisu imali adekvatne kvalifikacije, kažu za RSE u ovoj instituciji.
Popis u Crnoj Gori treba da se sprovede od 1. do 15. novembra. Iz Uprave za statistiku – Monstat je saopšteno da će se prema građanima koji odbiju da učestvuju u popisu primijeniti Zakon o popisu, kojim su tvrde, za takvu vrstu prekršaja kazne od 100 do 500 eura. O kaznenoj odgovornosti građana koji bojkotuju popis razlikuju se mišljenja pravnika koji ističu da zakon u tom dijelu nije precizan.
Pod sloganom "Samoodređenje" u Podgorici je održan jedanaesti Montenegro prajd. Skup u centru grada, na kojem je učestvovalo više stotina pripadnika LGBTIQ zajednice i građana koji ih podržavaju, obezbjeđivala je policija. Nije bilo incidenata.
Spomenik posvećen Vjeranu Miladinoviću Merlinki, prvoj javno deklarisanoj trans osobi u Srbiji, uništena je u Beogradu, saopštila je u subotu uveče organizacija Beograd prajd. Skulptura u obliku para ženskih cipela pod nazivom "Broj 43" postavljena je 18. oktobra u parku kod Autobuske stanice u Beogradu povodom dvadeset godina od ubistva Vjerana Miladinovića Merlinke.
Rat u Ukrajini
Najmanje šest poštanskih radnika poginulo je u subotu u ruskom raketnom napadu u kojem je pogođen poštanski distributivni centar u sjeveroistočnoj ukrajinskoj oblasti Harkiv, saopštili su zvaničnici. U napadu je povrijeđeno i 14 osoba, od kojih je sedam u teškom stanju, rekao je regionalni guverner Harkiva. Predsjednik Volodimir Zelenski na društvenim mrežama je podijelio video snimak na kojem se izgleda vidi teško oštećeno skladište okruženo i kontejner s logom ukrajinskog poštanskog operatera Nova pošta.
Rusija je imenovala generala Viktora Afzalova za novog zapovjednika vazduhoplovnih snaga pošto je njegov prethodnik general Sergej Surovikin smijenjen sa tog položaja nakon što je ljetos podržao pobunu paravojne grupe Vagner.
Glasom mladih
Kako muzika utiče na emocije? Šta je potrebno da hobi preraste u profesiju? O ovim i drugim temama za podcast Glasom mladih govori Azra Mehmedović, studentica psihologije i aktivistica u mreži mladih za Evropu i Centralnu Aziju koja se bavi seksualnim i reproduktivnim zdravljem i pravima YSAFE.
Poslušajte i razgovor sa Samirom Beharićem iz Jajca koji je studirao na sedam svjetskih univerziteta i čiji je aktivizam za ljudska prava prepoznat na međunarodnom nivou. Saznajte kako je studirati vani, ali i kako je raditi u američkom Kongresu i Evropskom parlamentu.
Šta ima?
U podcastu Šta ima poslušajte više o sudskom predmetu protiv bivšeg načelnika sarajevske opštine Ilidža Senaida Memića. Poslušajte i detalje o konferenciji "Sarajevo, grad hiljadu česmi – Oživljavanje tradicije korištenja javnih česmi".
Šta ima još...
- Desni populisti odnijeli pobjedu na izborima u Švicarskoj
- Ruski Gazprom šalje dodatne isporuke gasa Mađarskoj i Kini
- Dvije novinarke u Iranu osuđene na zatvor zbog izvještavanja o Mahsi Amini
- Iranski državni mediji: Tinejdžerka Armita Geravand doživjela moždanu smrt
- Bivši pakistanski premijer Navaz Šarif vratio se u zemlju
Za kraj pročitajte priču iz Gruzije gdje postoji oko 8.000 spomenika kulturne baštine, od kojih 1.000 ima status nacionalnih spomenika. Među njima je i kula Korogo iz 10. vijeka, koja je nekada krasila brdo i koju je predsjednik proglasio nacionalnim spomenikom. Danas leži u ruševinama i čeka na sanaciju.
Toliko za danas. Pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do sutra ujutro,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
