Dnevno@RSE na početku svakog radnog dana donosi vam pregled najvažnijih vijesti sa Zapadnog Balkana i svijeta. Za vas biramo najave za ključne događaje kao i jedinstvene sadržaje RSE. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Dobro jutro poštovani čitaoci,
Piše vam Jasmina Đikoli, novinarka Radija Slobodna Evropa.
Ovog jutra za vas smo izabrali:
Važno za danas
- Preminula kraljica Elizabeta druga - Britanska kraljica Elizabeta II preminula je 8. septembra nakon što je bila pod medicinskim nadzorom u Balmoralu, saopštila je Buckinghamska palata. Elizabeth je provela više od sedam decenija na tronu dok se Velika Britanija obnavljala od rata, izgubila carstvo, transformisala svoju ekonomiju, kada je ušla i izašla iz Evropske unije. Sa Elizabetinom smrću njen sin, princ Charles, postaje novi britanski kralj.
- NATO potvrdio da iza sajber napada u Albaniji stoji Iran -- NATO je u posebnom saopštenju u četvrtak izrazio solidarnost sa Albanijom nakon nedavnog sajber napada na njenu nacionalnu informacionu infrastrukturu. Iranske diplomate spalile su dokumente prije napuštanja Albanije, nakon što je Tirana prekinula diplomatske odnose sa Teheranom i optužila ga za sajber napad.
- Blinken u Ukrajini najavio novu vojnu pomoć, kao i za Kosovo, BiH, Sjevernu Makedoniju -- Američki državni sekretar Antoni Blinken najavio je dvije milijarde dolara novog stranog vojnog finansiranja za Ukrajinu i 18 drugih zemalja za koje se smatra da su u opasnosti od buduće ruske agresije.
Balkan na RSE
Navodi o nemaru sarajevskih ljekara čekaju u Tužilaštvu -- Tužilaštvo Kantona Sarajevo već 15 mjeseci nije završilo istragu na osnovu krivičnih prijava porodica, koje terete sarajevski klinički centar za nemar u liječenju od COVID-a 19. Krivičnu prijavu kantonalnom Tužilaštvu u junu 2021. godine podnijele su porodice Atifa Hote i Seada Palića, koji su početkom marta iste godine preminuli u sarajevskom Kliničkom centru Univerziteta u Sarajevu.
Zvanični Beograd ćuti na rehabilitovanje mađarskih zločinaca -- Nakon što je u parlamentu Mađarske otkrivena bista Miklošu Hortiju, ratnom zločincu iz Drugog svjetskog rata, odgovornom i za masakre u Vojvodini, opozicija u Srbiji traži reakciju zvaničnog Beograda.
Odgoj za buduće aktivne građane Hrvatske -- Od ove jeseni i glavni grad Hrvatske uvodi kurikulum Građanski odgoj i obrazovanje u osnovne i srednje škole, te se tako pridružio gradovima i županijama koje ga već provode. Zamišljen je kao predmet koji neće ex cathedra učenicima tumačiti pojmove o politici, demokratiji i ljudskim pravima, već ih učiti i vježbati kako da postanu aktivni građani.
Provjeravamo
Tvrdnje Novalića o izgradnji olimpijskog bazena u Mostaru -- Nakon što je Lana Pudar, 16-godišnja plivačica iz Mostara, polovinom avgusta osvojila zlatnu medalju na Evropskom prvenstvu i postala glavna vijest u BiH, političari se se utrkivali u čestitkama i novčanim nagradama. Vlada entiteta Federacija BiH (FBiH) i Grad Mostar, otišli i korak dalje, najavljujući početak izgradnje olimpijskog bazena u njenom rodnom gradu.
Premijer FBiH Fadil Novalić, četiri ministra i gradonačelnik Mostara Mario Kordić obišli su 25. avgusta lokaciju na kojoj bi se trebao graditi olimpijski bazen u tom hercegovačkom gradu. Novalić se slikao s bageristom i naglasio kako je Vlada izdvojila osam miliona maraka (oko 4,1 milion eura) za izgradnju.
Desetak dana kasnije, na gradilištu nema nijedne mašine niti radnika.
RSE Intervju
Šta su Erdogan i Orban Balkanu? -- Mađarski premijer Viktor Orban i i turski predsjednik Recep Tayyip Erdogan sve su sličniji u regionalnim politikama, posebice "dužnosti čuvara granica", ocjenjuje u razgovoru sa RSE Abdullah Sencer Gözübenli, turski analitičar koji živi u Zagrebu i koji se u radu fokusira na pitanja nacionalnih manjina, a specijalizira za transnacionalnu politiku identiteta i manjinski aktivizam na Balkanu.
Ćalović: Jedino izbori mogu da izliječe političku situaciju u Crnoj Gori -- Nema obećanih rezultata, preuzimaju se loše prakse prethodnog režima i sve se svodi na to da se ostvare pojedinačni i interesi partija na vlasti, ocjenjuje za Radio Slobodna Evropa direktorica Mreže za afirmaciju nevladinog sektora (MANS), Vanja Ćalović Marković. Iako kaže da nedostaju mnogi zakoni, da su pravosudne institucije uglavnom blokirane i pod kontrolom bivše vlasti, smatra da su izbori jedino rješenje postojeće političke i institucionalne krize.
Istoričar Alexander Etkind o 'intelektualnom siromaštvu putinizma' – Istoričar i kulturolog Aleksandar Etkind iz Beča poznat je po svojim radovima o percepciji ruske istorije. U intervjuu za RSE kaže kako za razumijevanje njene invazije na Ukrajinu, moramo shvatiti ruske "duboke neprerađene traume i katastrofe, patološki fetišizam i otpor modernosti".
Svijet
Odlazak svjedoka epohe: Kraljica sa najdužom vladavinom -- Monarhinja sa najdužim stažom na britanskom prijestolju, kraljica Elizabeta II preminula je u 96. godini života. Ove godine proslavila je 70 godina na prijestolju. Kada je došla na prijestolje, Josif Staljin je vodio Sovjetski Savez, Mao Zedong Kinu, a Harry Truman Sjedinjene Države. U Britaniji ju je na poziciji premijera dočekao Winston Churchill. Tokom svoje dugogodišnje vladavine služilo ju je 15 premijera. Posljednju, najnoviju premijerku Velike Britanije Liz Truss primila je u rezidenciji Balmoral samo par dana ranije.
Geopolitika i inflacija usporavaju izvoz iz Kine -- Rast kineskog izvoza, koji je bio jedna od rijetkih svijetlih tačaka druge po veličini svjetske privrede ove godine, u avgustu je usporen mimo očekivanja. Razlozi leže u slabljenju potražnje iz inostranstva i sve većih izazova po globalnu ekonomiju koja je opterećena rastom kamatnih stopa, inflacijom i geopolitičkim tenzijama, pišu svjetski mediji.
Za kraj poslušajte novu epizodu podcasta ‘Zaviri ispod površine” koja govori o ovogodišnjoj turističkoj sezoni u Crnoj Gori: Na nuli ili ipak uspješna?
Toliko za danas, pišite nam i podijelite vaše priče sa nama na slobodnaevropa@rferl.org
Srdačan pozdrav do ponedjeljka ujutru,
Jasmina Đikoli
Dnevno@RSE dolazi besplatno u vaš inbox. Prijavite se, uštedite vrijeme, informišite se!
Facebook Forum