Povećanom upotrebom maski i rukavica za zaštitu u vrijeme pandemije korona virusa stvaraju se i veće količine otpada, koji, ako je kontaminiran, potencijalno može prenositi virus.
“Ovdje su najprije najvećem riziku izloženi sami radnici ’Komunalne higijene’, s obzirom na to da oni mogu doći u neposredni kontakt s kontaminiranom maskom ili rukavicom. Imajući u vidu činjenicu da imamo dosta veliki broj asimptomatskih slučajeva, na taj način oni mogu postati prenosioci zaraze”, ističe Kiril Ristovski iz Centra za ekološku demokratiju "Florozon", u razgovoru za Radio Slobodna Evropa (RSE).
Organizacija "Florozon" u saradnji s Javnim preduzećem “Komunalna higijena” iz Skoplja i nekoliko lanaca marketa, ovih dana je pokrenula akciju postavljanja 75 specijaliziranih kanti za odlaganje otpada od zaštitne opreme širom Sjeverne Makedonije.
Cilj je da se smanje rizici od daljeg širenja korona virusa, ali i da se utiče na smanjenje takozvanog Covid-otpada.
Na Kosovu su medicinski radnici i nevladine organizacije također izrazili zabrinutost u vezi medicinskog otpada i opreme koja se koristi za tretiranje pacijenata oboljelih od korona virusa.
Ljuan Hasanaj iz nevladine organizacije "Očistimo Kosovo", navodi da se zdravlje građana ugrožava budući da nije uočeno da se taj otpad tretira na neki poseban način.
"Mi smo tokom naših aktivnosti primijetili da se ta sredstva (maske i rukavice) u velikoj mjeri bacaju bez ikakve kontrole na mnogim mjestima. Dakle, građani ih bacaju bez ikakve kontrole", kaže on.
Hasanaj dodaje da je njegova organizacija predložila zdravstvenim institucijama da postave posebne kontejnere za otpad medicinskog materijala koji se koristi za tretiranje Covid-pacijenata.
Infektolog Arben Višaj kaže da postoji rizik od širenja virusa preko maski koje se bacaju po ulicama.
"Bacanje maski na otvorenom prostoru je rizična procedura koja može da dovede do širenja infekcija. U najvećem riziku su radnici koji sakupljaju to smeće i djeca", kaže on.
Medicinskim otpadom se smatra svaki otpad koji po svom porijeklu, sastavu ili koncentraciji opasnih materija može prouzrokovati opasnost po životnu sredinu i zdravlje ljudi.
COVID otpad u komunalnom otpadu
Igor Jezdimirović, predsjednik udruženja Inženjeri zaštite životne sredine kaže da za Srbiju problem trenutno predstavlja bezbjedno odlaganje medicinskog otpada koji je bio izložen virusu, a koji se našao u okviru komunalnog otpada u domaćinstvima i koji uglavnom nije tretiran.
On je upozorio da je to otpad koji mora biti odvojen od ostalih vrsta otpada.
„Recimo vi ste bolesni, otpad pakujete u posebnu providnu kesu i onda komunalno preduzeće jasno vidi da je u pitanju potencijalno infektivan otpad, pa se on posebno sortira“, rekao je on i dodao da nadležna komunalna preduzeća i dalje imaju problem da se prilagode novoj vrsti otpada na koju nailaze.
Kao primjer dobre prakse naveo je opštinu Gornji Milanovac, koja je jedina u Srbiji obezbijedila 30 posebnih kontejnera za odlaganje zaštitnih maski i rukavica.
Kako je nošenje maski i rukavica postalo obavezna mjera prevencije zaraze korona virusom, a liječenje zaraženih sa blagim simptomima u kućnim uslovima česta praksa, Jezdimirović napominje da je dio odgovornosti i na građanima.
„Imamo primere da je većina svoje maske i rukavice bacala zajedno sa ostalim komunalnim otpadom jer ih niko nije informisao šta treba da rade, jer ljudi moraju da shvate, ako je otpad oko nas, on završi u nama“, rekao je on.
Ljekari u borbi s medicinskim otpadom
Osim što su prvi na liniji odbrane građana od korona virusa, crnogorski ljekari i ukupno medicinsko osoblje odgovorni su i za otklanjanje i uništavanje medicinskog otpada, uključujući i onog koji potiče od tretmana Covid pacijenata.
"Prvo se radi segregacija medicinskog otpada, odvajanje tog otpada od neopasnog komunalnog otpada, u posebne kese i kontejnere. Zatim taj otpad transportujemo do palionice gdje se on uništava do nivoa bezopasnog, komunalnog otpada. To postrojenje, palionica, nije naše ali se nalazi u krugu Kliničkog centra", pojašnjava Dragica Dobrović, glavna sestra Kliničkog centra Crne Gore.
Prema podacima Ministarstva zdravlja, Klinički centar Crne Gore najveći je proizvođač medicinskog otpada u državi. U njemu se godišnje proizvede više od 23 tone tog materijala.
Dobrović kaže da su ljekari i kompletno osoblje obučeni za upravljanje medicinskim otpadom, uključujući i onim od tretmana Covid pacijenata koji potencijalno može biti opasan.
Kako postupati sa COVID otpadom
U Bosni i Hercegovini nadležnost upravljanja medicinskim otpadom uređena je entitetskim zakonima o otpadu i pravilnicima o medicinskom otpadu koje su donijela ministarstva zdravstva.
"Svaka zdravstvena ustanova mora imati plan upravljanja medicinskim otpadom, saglasno djelatnosti koju obavlja. Zakonski je upravljanje medicinskim otpadom bilo regulirano i prije pandemije, što podrazumijeva infektivni otpad, u skladu s tim propisima se radi i u toku pandemije", kaže Zlatan Peršić iz Federalnog ministarstva zdravstva.
Ministarstvo zdravstva je izdalo i smjernice u kojima je opisan način postupanja s infektivnim otpadom u zdravstvenim ustanovama i u domaćinstvu.
U smjernicama se navodi da bi "medicinskim otpadom vezanim za COVID-19 trebalo upravljati kao s otpadom kategorije B (Biomedicinski i medicinski otpad koji zahtijeva poseban tretman), slijedeći metode zbrinjavanja koji se koriste za većinu drugih zaraznih medicinskih otpadnih materijala, uz dodatne mjere koje uključuju primjenu dvostrukog pakiranja otpada koji potiče od pacijenata za koje je potvrđeno da su zaraženi COVID-19".
Ministrica okoliša i turizma Federacije BiH Edita Đapo kaže za Radio Slobodna Evropa da i u ovom bh. entitetu neke bolnice same brinu o medicinskom otpadu, dok neke angažuju kompanije koje imaju okolišne dozvole.
Ona pojašnjava kako od Covid-otpada nastaje komunalni otpad koji se potom odlaže na većim gradskim deponijama.
"Potrebno je i njega dovesti u stanje tehnološki neopasnog otpada, koji će se tek tada zajedno s komunalnim otadom odlagati na deponije. Stavljaju ih u duplu PVC vreću, moraju se posebno dezinficirati, sterilizirati, potom se melju i pretvaraju u komunalni otpad", navodi ona.
Iz Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske navode da je nadležnost ovog ministarstva upravljanje otpadom u cjelini, izuzev određenih vrsta otpada, kao i izdavanje dozvola za upravljanje otpadom.
"Prema evidenciji ovog ministarstva većina zdravstvenih ustanova nema kapacitete i nisu ovlašćene za treman medicinskog otpada, već isti razvrstavan po kategorijama skladište pod kontrolisanim uslovima i predaju pravnim licima ovlašćenim za upravljanje medicinskim otpadom, sa kojima se prethodno mora zaključiti ugovor", navodi savjetnik ministra Mišo Radaković.
Miješanje medicinskog s komunalnim otpadom tokom pandemije prepoznala je i Privredna komora Srbije, koja je pokrenula platformu „Eco corner“ a preko koje stručnjaci, instituti, kompanije i poslovna udruženja sedmično dijele iskustva, proizvode preporuke i zagovaraju prakse postupanja s komunalnim otpadom, posebno medicinskim.
Međunarodna asocijacija za upravljanje čvrstim otpadom (ISWA) dala je preporuke kako da sve zemlje pronađu adekvatno rješenje za odlaganje medicinskog otpada.
Neke od najvažnijih preporuka podrazumevaju izbjegavanje odlaganja medicinskog otpada na deponije, i da radnici koji upravljaju otpadom i sakupljači otpada ne smiju doći u kontakt s otpadom tokom odlaganja.
Facebook Forum