Evropska unija će dati uslovno odobrenje građanima Turske da putuju bez viza kroz zonu Šengena, saznaje RSE iz uvida u nacrt ovog dokumenta. Sa istim informacijama raspolaže i BBC.
Ovaj potez dio je nedavno postignutog sporazuma između EU i Turske o zaustavljanju ulaska migranta i izbjeglica u Evropu.
Turski državljani će od juna u EU moći putovati bez viza. Potpredsjednik Evropske Komisije Frans Timermmans i komesar za migracije Dimitris Avramopoulos u srijedu (4. maja) u podne bi, prema saznjima RSE, trebalo da objelodane da će, u skladu sa sporazumom Brisela i Ankare, EU odobriti uslovnu viznu liberalizacije za zonu Šengena turskim građanima.
Turska ipak mora ispuniti određene kriterijume, a odluku mora da potvrdi i Evropski parlament i zemlje članice.
EU se plaši da bez sporazuma o vizama Turska neće kontrolisati priliv migranata i izbjeglica, kojih je preko njene teritorije u EU samo u prošloj godini ušlo više od milion, a u ovoj više od 100.000.
Turska sama je od početka rata u Siriji prije pet godina postala utočište za gotovo tri miliona izbjeglica iz ratom razorene susjedne zemlje.
Ogroman priliv migranata u 2015. i 2016, prije svega preko Turske a onda i Sjevera Afrike, izazvao je ozbiljnu političku krizu među državama članicama EU.
Prema teško dogovorenom sporazumu evropskog bloka i Turske, svaki migrant koji ilegalno dođe u Grčku od 20. marta biće vraćen u Tursku ako se odmah ne prijavi za azil ili ako njihov zahtjev bude odbijen. Za svakog sirijskog migranta koji bude vraćen u Tursku, EU će primiti jednog Sirijca iz Turske koji uputi legitiman zahtjev.
Za grupe koje se bave zaštitom ljudskih prava sporazum EU - Turska sporan je sa stanovišta legaliteta, a osim toga naglašavaju da Turska nije sigurno mjesto za povratak izbjeglica.
Pohvale Ankari
No prošlog mjeseca je predsjednik Evropskog savjeta Donald Tusk ustvrdio da je dogovor dvije strane počeo da daje rezultate, a uz to je pohvalio tursku Vladu kao “najbolji primjer za svijet kako treba tretirati izbjeglice".
Istovremeno je premijer Ahmet Davutoglu ustvrdio da je "Turska ispunila svoj dio sporazuma i da je sad red na Brisel da ispuni svoj", budući je vizna liberalizacija od vitalnog značaja za njegovu zemlju.
Prema sporazumu, Turska je morala da ispuni 72 uslova do 4. maja, da bi joj EU odobrila viznu liberalizaciju od juna u zoni Šengena.
Diplomate kažu da Turska mora da ispuni još deset kriterijuma.
Urednica BBC-a za Evropu Katya Adler kaže da njeni izvori iz Brisela govore da će Evropska komisija odborenje vizne liberalizacije Turskoj dati “držeći se za nos i zadržavajući dah”.
Sloboda govora, pravo na fer suđenje, revidiranje zakona koji definišu oblast terorizma, bolja zaštita manjinskih prava, samo su neki od kriterijuma koje su članice EU tražile od Turske prije nego što se ukine vizni režim, čak i za kratkotrajna putovanja.
Teško je objasniti da je Turska ispunila ove kriterijume, jer je vlada u Ankari čak i pojačala pritisak na kritičare, u maniru koji je više autokratski nego demokratski, navela je Adler.
Ali ovo je za EU vrijeme očaja. Evropska komisija i većina EU vlada su pod ogromnim pritiskom javnosti da ublaže migrantsku krizu.
I zbog toga će se držati dogovorenog scenarija i odobriti zeleno svjetlo za bezvizni režim, ali će Turska ipak biti obaviještena o najvažnijim kriterijumima koje još mora ispuniti.