Fotografija navodne NATO bombe sa porukom "Srećan Uskrs" povučena je, prema navodima organizatora, sa izložbe u Moskvi posle upita Radija Slobodna Evropa (RSE) o njenom poreklu.
Fotografija je bila deo postavke pod nazivom "NATO ratni zločini u bivšoj Jugoslaviji" koja je u Domu Ruskog istorijskog društva otvorena 30. avgusta u Moskvi.
Ispod fotografije bombe na kojoj plavom farbom na engleskom piše "Srećan Uskrs", stajalo je "objašnjenje" da su "takve bombe koristile vazdušne snage NATO-a za bombardovanje Srbije".
Međutim, pretragom izvora fotografije "oslikane bombe", RSE je došao do sajta na čijoj je stranici objavljena.
Autor sajta Majkl Benolkin (Michael Benolkin) rekao je za RSE da je bomba slikana u američkoj bazi u Južnom Vijetnamu u periodu od 1967-1970. godine, decenijama pre NATO intervencije u bivšoj Jugoslaviji.
Potvrdu ove informacije RSE je dobio i od NATO vojne kancelarije za vezu u Beogradu.
"Spomenuta slika je preuzeta iz američke fotografske arhive koja sadrži fotografije nekadašnjih američkih vojnih aktivnosti u Vijetnamu", navodi se u odgovoru NATO-a.
U odgovoru na pitanja RSE o poreklu sporne fotografije, ruska Fondacija za istraživanje demokratije, koja je pripremala izložbu u Moskvi, navela je da je spomenuti eksponat zamenjen drugim "u cilju razjašnjenja izložbe".
Inače, reč je o fotografiji koja je i ranije u tabloidima u Srbiji objavljivana u kontekstu NATO bombardovanja tadašnje Savezne Republike Jugoslavije (SRJ), uz tvrdnje da su NATO vojnici "bombom čestitali Uskrs građanima SRJ 1999. godine".
Severnoatlanska alijansa je 1999. godine pokrenula intervenciju na SRJ zbog egzodusa i zločina srpskih snaga nad albanskim stanovništvom na Kosovu.
NATO: Širenje dezinfomacija i zastrašivanje
"Ovo je namerna laž i potpuno neosnovana tvrdnja", navodi se u odgovoru na tvrdnju da su "takve bombe" korišćene u NATO bombardovanju Jugoslavije.
Iz NATO-a navode da je spomenuta slika preuzeta iz američke arhive fotografija nekadašnjih američkih vojnih aktivnosti u Vijetnamu i da "nije prvi put da zlonamerni akteri iznose ovakve izmišljotine".
"Pozivamo Rusiju da igra konstruktivnu ulogu na Zapadnom Balkanu. Nažalost, redovno vidimo da ona radi suprotno. Svedoci smo širenja dezinformacija, zastrašivanja i pritisaka, hakerskih i drugih destabilišućih aktivnosti", navode iz NATO vojne kancelarije za vezu u Beogradu.
Šta kažu autori izložbe?
RSE se povodom porekla fotografije obratio Ruskom istorijskom društvu u čijim je prostorijama predstavljena izložba, kao i Fondaciji za istraživanje demokratije, koja je pripremila izložbu.
Odgovor je stigao samo od Maksima Grigorieva, predsednika Fondacije za istraživanje demokratije, koji se zahvalio RSE na "unapređenju" izložbe.
On je naveo da je "radi pojašnjenja izložbe", ta fotografija sada zamenjena "slikom bombardovanja civilnih gradova u Jugoslaviji od strane američkih aviona".
Grigoriev je potvrdio da je na izložbi spomenuta fotografija prikazana sa opisom da su "takve bombe koristile vazdušne snage NATO-a za bombardovanje Srbije".
"Natpis je ukazivao na to da su bombe tog tipa i još razornije korišćene u Jugoslaviji", piše u njegovom odgovoru.
Prema navodima autora sajta posvećenog avionu F-100 Majkla Benolkina, na fotografiji je tip bombe M117.
Ovaj tip bio je "u velikoj meri korišćen tokom Vijetnamskog rata", a bombe M117 i M117R bačene su i tokom operacije "Pustinjska oluja" 1991. na Irak zbog njegove invazije na Kuvajt, govore podaci sajta Nacionalnog muzeja vazduhoplovnih snaga Sjedinjenih Država.
Ko su organizatori izložbe?
Na jednoj od slika sa otvaranja izložbe u Moskvi, Maksim Grigoriev pokazuje spornu fotografiju "oslikane" bombe direktoru ruske spoljne obaveštajne službe i predsedniku Ruskog istorijskog društva Sergeju Nariškinu.
Grigoriev se od oktobra 2022. nalazi na listi sankcionisanih pojedinaca u Kanadi kao "ruski agent za dezinformisanje".
Na sajtu Vlade Kanade navedeno je da se na toj "crnoj listi" nalaze ljudi "koji snose odgovornost za omogućavanje i podršku neopravdanoj invaziji Rusije i pokušaju aneksije ukrajinske teritorije".
I Sergej Nariškin je pod sankcijama. Na "crnoj listi" SAD-a je još od 2014. godine kao zvaničnik ruske vlade zbog "umešanosti u situaciju u Ukrajini".
Rusko istorijsko društvo na čijem je čelu Nariškin je udruženje među čijim osnivačima su, pored ostalih, Ruska akademija nauka, ali i ruski državni mediji kao što su RIA Novosti i Interfax.
Ovo nije prvi put da iz Rusije dolaze tvrdnje da je NATO gađao Srbiju bombama sa "čestitkom" Uskrsa.
Aleksandar Lukaševič (Alexander Lukashevich), stalni predstavnik Rusije u OEBS-u, govorio je u martu 2019. na stalnom Savetu te organizacije, povodom godišnjice bombardovanja Jugoslavije 1999.
"Poruke 'Da li i dalje želite da budete Srbi?' ili 'Srećan Uskrs' koju su piloti iz zemalja NATO-a nacrtali na bombama i projektilima bili su primeri posebno nehumanog izrugivanja srpskog naroda", navodi se u tekstu njegovog govora objavljenog na sajtu OEBS-a.
RSE je uputio pitanja Lukaševiču da li ima dokaz da je bomba sa porukom "Srećan Uskrs" bačena 1999. godine na Jugoslaviju, ali odgovor nije stigao.
Šta je povod izložbe u Moskvi?
Na sajtu Ruskog istorijskog društva kao povod izložbe se navodi 28. godišnjica vojne operacije (NATO-a) "Namerna sila" (tokom rata u Bosni i Hercegovini) 1995.
"Avioni Alijanse bombardovali su položaje lokalnih Srba, koje je Zapad nameravao da natera da pristanu na međunarodni plan", navodi se na sajtu Ruskog istorijskog društva.
Povod za NATO intervenciju koja je pokrenuta 30. avgusta 1995. bio je artiljerijski napad Vojske Republike Srpske na Sarajevo dva dana ranije, kada su na pijaci Markale ubijena 43, a teško ranjeno 84 civila.
Do 14. septembra 1995. godine avioni NATO-a izveli su niz napada na odabrane ciljeve u Bosni i Hercegovini koje je držala Vojska Republike Srpske.
Operacija je na kraju dovela do potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, kojim je okončan rat u BiH.
Ipak, na otvaranju izložbe u Moskvi, direktor ruske spoljne obaveštajne službe i predsednik Ruskog istorijskog društva Sergej Nariškin govorio je o drugoj NATO intervenciji, 1999. godine na Srbiju i Crnu Goru koje su tada bile u sastavu SR Jugoslavije.
"Bila je to demonstracija sile, drska i agresivna demonstracija sile kojom su prekršene sve norme međunarodnog prava", navodi se u njegovoj izjavi na sajtu Ruskog istorijskog društva.
Grigoriev iz Fondacije za istraživanje demokratije je na otvaranju izložbe uporedio rat u Jugoslaviji i "tragične događaje" u Donbasu.
Rusija je 2014. anektirala ukrajinsko poluostrvo Krim i podržala proruske separatiste u ukrajinskoj istočnoj regiji Donbas.
"Ovo što se sada dešava je, naravno, višestruko veće i mnogo strašnije. Ono što ukrajinske oružane snage rade pod direktnim rukovodstvom zemalja NATO-a i Sjedinjenih Država je apsolutni ratni zločin", rekao je on.
Grigoriev je na čelu takozvanog Međunarodnog javnog suda za Ukrajinu koji je osnovan u martu 2022. u Rusiji sa ciljem prikupljanja "informacija o zločinima kijevskog režima".
Grigoriev je, prema pisanju medija, i ranije pokretao slične istrage, optužujući SAD za zločine protiv čovečnosti u Siriji, a Ukrajinu za ratne zločine u regionu Donbasa.
Sa druge strane, Međunarodni krivični sud sa sedištem u Hagu izdao je 17. marta nalog za hapšenje ruskog predsednika Vladimira Putina, kojeg sumnjiči za ratne zločine, uključujući i nezakonitu deportaciju dece iz Ukrajine u Rusiju.
Od početka ruske invazije na Ukrajinu ubijeno je skoro 9.500 civila, a više od 17.000 je ranjeno, prema podacima UN. Strahuje se da su brojevi žrtava znatno veći.
Milioni su napustili domove.
