BiH kaska u bibliotečkoj, arhivističkoj i muzeološkoj oblasti

Evropska unija stalno usavršava norme i standarde u bibliotečkoj, arhivističkoj i muzeološkoj oblasti. Ukoliko želi jednog dana ući u Evropsku uniju, Bosni i Hercegovini predstoji još mnogo rada na usaglašavanju svog zakonodavstva sa evropskim.

Kako su napredovale ostale zemlje Zapadnog Balkana u ovoj oblasti, te koje su korake primijenile, bilo je riječi na nedavno održanoj međunarodnoj konferenciji u Sarajevu o temi: „Evropske smjernice za saradnju biblioteka, arhiva i muzeja: pravne norme, standardi i preporuke“.

Bosna i Hercegovina kaska za Evropom kada govorimo i o standardima u bibliotečkoj, arhivističkoj i muzeološkoj djelatnosti, pojašnjava predsjednica Asocijacije informacijskih stručnjaka bibliotekara, arhivista i muzeologa BiH, Amra Rešidbegović.

„Kad nemate legislativu, kad nemate nacionalni program kulturnog razvoja – ovdje spadaju sva tri domena - onda je to sve jako teško provoditi. Ipak ćemo se založiti za izmjene i dopune zakona, a zatim za usaglašavanje, jer zakoni koji su na snazi kod nas vrlo često pobijaju jedan drugog“, navodi Rešidbegović.

Biserka Sabljaković, bibliotečka savjetnica, kaže:

„Crna Gora je donijela 2010. novi zakon, u Hrvatskoj su već donijeli standarde za fakultetske biblioteke 2010. godine, sad rade nacrt za 2011., za specijalne biblioteke, a naši jedini standardi su iz 1990. godine i totalno su prevaziđeni. Znači, svugdje se nešto pomjera, samo kod nas stoji.“

Osim još uvijek neriješenog pravnog statusa, Zemaljski muzej BiH u svom radu nailazi i na ostale poteškoće, navodi muzejska savjetnica Marica Filipović.

„Nije napravljen zakon da se izvrši kompletna digitalizacija muzejske građe, da ne govorim o tome da nema zakona koji bi regulisao povezivanje arhivske građe. Regionalni i opštinski muzeji nemaju stručni kadar, nemaju arheologe ili nemaju etnologe. Nagomilavaju materijal u svojim ustanovama i on stoji neobrađen, a ne dozvoljavaju da materijal dođe Zemaljskom muzeju, gdje se može stručno obraditi“, kazala je Filipović.

I dok Bosna i Hercegovina još ne rješava pitanje redovnog i funkcionalnijeg modela finansiranja institucija kulture, Evropa uveliko radi na masovnoj digitalizaciji. Knjige, arhivska građa, fotografije, umjetničke slike, filmovi - sve se prenosi u elektronski format. Jedina što je sporno je digitalizacija djela čiji autori nisu poznati, a pogotovo djela 20. vijeka, pojašnjava profesorica sa Filozofskog fakulteta u Zagrebu, Aleksandra Horvat.

„Djela 20. vijeka su još zaštićena zato što autorsko djelo traje određeni rok. Ono traje za života autora i 70 poslije njega. Nama najbliža i najzanimljivija povijest je još, zapravo, zaštićena. Ona djela koja su starija od tog razdoblja, ako to biblioteka hoće digitalizirati, nema problema, ona to može“, kaže Horvat.

Tragom francuskih zakona iz 1536. godine

Proces digitalizacije nije jednostavan kao što se čini.

„Autor je taj kog se mora pitati prije digitalizacije. Tko je taj koji bi stigao svakog autora članka u novinama, ili svakog ilustratora u knjizi pitati? Vi morate naći tog autora, morate ga pitati. Kod masovne digitalizacije to je nemoguće“, kaže Horvat.

Srbija je nedavno usvojila tri nova zakona koji se odnose na bibliotečku djelatnost. Primjenom ovih zakona, knjiga će korisnicima biti dostupnija, kaže zamjenica upravnika Narodna biblioteke Srbije Vesna Injac.

„Ako Francuska može da ima zakon o obaveznom primerku publikacija od 1536. godine, valjda je došlo vreme da i Srbija ima zakon o obaveznom primerku publikacija od 2011. Izdavači će sada nama da šalju i jedan elektronski primerak svake štampane publikacije. Isto će, po prvi put, i to smatram najznačajnijim pomakom, kompletna izdavačka produkcija biti dostupna slepim korisnicima“, najavila je Injac.

Knjiga, za razliku od ostalih medija poput filma, često je društveno zanemarena, ističe Injac.

„Sama činjenica da je većina ministara u Srbiji bila ili glumci ili režiseri govori o tome da se najveća prednost u kulturi daje pozorištu i filmu, a daleko manje knjizi“, ocjenjuje ona.

Iako ne ide ukorak sa ostalim evropskim zemljama na usavršavanju bibliotečke, arhivističke i muzeološke djetnosti, Bosna i Hercegovina uspješno registruje svoje serijske publikacije putem ISSN platforme (International Standard Serial Number) ili Međunarodnog standardnog serijskog broja. To je za RSE potvrdila direktorica Međunarodnog ISSN centra u Parizu Françoise Pellé.

„Bosna i Hercegovina je jedna od najistaknutijih zemalja u regiji Zapadnog Balkana koja vrlo dobro provodi popis publikacija na ISSN broj. Smatram da u Nacionalnoj i Univerzitetskoj biblioteci BiH rade izvrsni radnici čiji rad ocijenjujem efikasnim i profesionalnim“, istakla je Pellé.

Brojne barijere prate Bosnu i Hercegovinu na njenom putu u evropsku porodicu naroda. O problemama i načinima na koje ih mogu prevazići bibliotekari, arhivisti i muzeolozi, a konačno i usaglasiti bh. propise sa evropskim, bilo je riječi na Petoj međunarodnoj konferenciji koja je nedavno zasjedala u Sarajevu i Mostaru.