Charls Recknagel, priredila Biljana Jovićević
Antiimigrantske stranke jačaju širom Evrope. Aktuelna izbjeglička kriza daje im dotatni vjetar u leđa.
Dva lice evropske izbjegličke polemike sučelila su se se ove sedmice u Drezdenu gdje je njemački antimigrantski pokret Pegida oblježio prvu godinu postojanja.
Desetine hiljada pristalica Pegide, koje traže imigrantsku reformu i akciju protiv “islamizacije Zapada” okupili su se u hladnu noć ovog ponedjeljka 19.oktobra, na mjestu u kojem je osnovana ova ekstremno desničarska grupa.
Mnogi su nosili njemačka nacionalna i regionalna obilježja, dok su drugi prikazivali prikazivali kancelarku Angelu Merkel, izrazito proimigracijski nastrojenu, na način koji bi se najbolje mogao opisati kao “Euro-naci” ruho.
Broj njihovih pristalica značajno je porastao u posljednjih 12 mjeseci, od kada se na njihovim skupovima okupljalo jedva nekih 2.000 ljudi, koji su iskazivali javni strah od demografske lavine iz Sirije i drugih država.
U ponedjeljak veče im se suprostavilo oko 14.000 kontrademonstranata, od koji su većina iskazali nedvosmislenu podršku politici otvorenih vrata kancelarke Merkel, zahvaljujući kojoj je ogroman broj ljudi bježeći od rata utočište pronašao u Njemačkoj. Neki od njih su protestovali i zbog zločinačkog napada nožem prije sedam dana na u nedjelju izabranu gradonačlnicu Kelna Henriette Reker, koja je veoma aktivno radila i pomagala u pronalaženju utočišta za izbjegle koji dolaze u taj njemački grad.
Ova dešavanja, obilježena sukobima u kojima je jedna osoba hospitalizovana, okvir su za konfontirajuće osjećaje na starom kontinetu dok izbjeglički talas nastavlja zapljuskivati Evropu u brojevima neviđenim mnogo decenija unazad.
A antimigrantske stranke desnice narastajeće su dobro pozicionirane u okviru debate koja se tim povodom vodi.
Aktulena kriza u kojoj su desetine hiljada tražilca azila, migranta i izbjeglica stigle u Njemačku, naročito od septembra, po svemu sudeći rapidno brzo osnažila je političku desnicu.
Isti trend vidljiv je u drugim krajevima Evrope, gdje su desetine hiljada izbjeglica došle prelazeći pješke stotine kilometara u nastojanju da izbjegnu ratni vihor i nevolje, da bi na evropskom tlu zatekli narastajuću ksenofobiju pristalica desničarskih stranaka i sve veće neprijateljstvo prema pridošlicama.
U nekim slučajevima rast nacionalista i desno orijentisanih stranka donio je očigledne rezulate na izborima.Ovog mjeseca antimigrantska Švajcarska narodna partija pobijedila je na izborima u nedjelju, 18.oktobra, sa skoro 30 posto podrške na parlamentarnim izborima, u kampanji u kojoj je dominiralo pitanje migracije.
Austrijska Slobodarska partija, čija se kampanja godinama zasniva na “antimigracionoj” i kampanji “antiislamizacije” takođe je osvojila preko 30 posto podrške na izborima za gradonačelnika Beča u oktobru, te na septembarskim regionalnim izborima u gornjoj Austriji, koja je industrijsko srce zemlje.
Igranje strahovima ljudi
Politički analitičari kažu da desničarske stranke sa antimigrantskom agendom raspiruju strahove među glasačima porukama da se njihova društva mijenjaju previse brzo i da postoji rizik od gubljnja njihovih tradicionalnih nacionalnih identiteta.
“Stranke desnice pokušavaju da izvuku korist iz migrantske krize, tako što pokušavaju da igraju sa strahovima ljudi kada je riječ o dolasku islama u Evropu”, kaže Ralf Melzer, stručnjak za ekstremnu desnicu iz Friedrich-Ebert fondacije iz Berlina.
”Obje ove stvari su glavni subjekti u njihovim naporima da dobiju glasače i povećaju svoj uticaj“, ocjenjuje Melzer.
On smatra da su strahovanja izbog migracijske krize dio šireg osjećaja dezorjentisanosti nekih glasača budući da Evropu stalno tresu krize posljednjih godina, uključujući i problem sa eurom, slabim ekonomskim rastom te opadanjem radnih mjesta kao posljedice globalizacije.
Mnogi vjeruju da su njihove države izgubile suverenitet u EU i sada moraju da plaćaju ceh za odluke koje se ne donose kod kuće, već u Briselu ili glavnim gradovima ostalih EU članica.
Mnoge od rastućih desničarskih stranka bile su manje grupacije na marginama u političkom životu njihovih država. Ali sa narastanjem javne podrške one oštro ulaze u politički mainstream, izazivajući stranke lijevog centra u svojim državama.
Danska je dobila vladu desnog centra u junu, nakon što je antimigrantska i anti-EU, Danska narodna partija osvojila drugo mjesto na opštim izborima. Od dolaska na vlast nova vlada je, među ostalim, objavljivala i plaćene oglase u libanskoj štampi, poručujući izbjeglicama da ne dolaze i da nijesu dobrodošli.
U euroskeptičnoj, antimigracionoj Partiji Finaca, u jednom je trenutku bila počela opadati podrška, da bi u konačnim izbornim rezulatima uspjeli da se sa trećeg plasiraju na drugo mjesto po snazi na nacionalnom novou.
U međuvremenu, prema istraživanjima javnog mnjenja u Švedskoj i Holandiji, ubjedljivu prednost imaju antimigranstke stranke.
Neki politički posmatrači smatraju da je rast desničarskih partija posljedica nedostatka šire javne debate. Mnoge evropske države imaju smanjen natalitet i njihove ekonomije bez dileme trebaju više radne snage, ali rast migracije politički otvara pitanje da li će Evropljani živjeti u istim ili sličnim društvenim zajednicama sjutra, kao što žive danas.
"Svjedoci smo uspona nacionalističkih partija u kombinaciji sa veoma važnim događajima i neuspjeha dominantne političke klase da na pravi način reaguju na ove trendove, između ostalog odsustvom sveobuhvatne strategije koja bi prepoznala razmjere problema", kaže publicist Douglas Murray, jedan od urednika u magazinu Spectator iz Londona.
On smatra da su vladajuće stranke lijevog i desnog centra previše često pokušavale da uguše izdvojene glasove, jednostavno ih kvalifikujući kao rasiste i ksenofobe. Murray upozorava da se sa takvim pristupom u budućnosti rizikuju veći problemi.
