Kada bi kriterij za prijem u Evropsku uniju bila gojaznost stanovništva, Bosna i Hercegovina bi odavno bila članica. Potvrđuju to nevesele statistike - kako evropske, tako i domaće. Evropa se bori sa oko 400 miliona gojaznih, a ni bosanskohercegovačko stanovništvo ne zaostaje za prosjekom. Prema istraživanju koje je prije pet godina radio Institut za zaštitu zdravlja Republike Srpske, jedna trećina građana tog entiteta muku muči sa prekomjernom tjelesenom težinom.
Gojaznost, kao i niz bolesti s kojima se suočava prosječan građanin BiH, u direktnoj su vezi sa nepravilnom ishranom - slažu se domaći stručnjaci. Ali dok je ranije iskarikirana slika bogataša predstavljala debelog čovjeka, danas ova karikatura ne bi odražavala pravo stanje. Stručnjaci kažu: najsiromašnije nacije, istovremeno su i najgojaznije.
Doktorica Lejla Hatibović, subspecijalista za ishranu i poremećaje ishrane u Zavodu za javno zdravstvo Kantona Sarajevo:
„Gojaznost više nije sindrom bogatog društva. Ona je upravo sve dominantnija u zemljam u razvoju, u zemljama čija je ekonomija u tranziciji, naročito u kontekstu globalizacije. Debalans energije u populaciji pokrenut je dramatičnim smanjenjem fizičke aktivnosti, promjenom načina ishrane, uključujući povećano konzumiranje energetski bogatih hrane i pića, koje su opet siromašni nutrientima, visok je sadržaj zasićenih masnoća, soli i šećera, u kombinaciji sa nedovoljnim uzimanjem voća i povrća.“
Eksperti za ishranu upozoravaju da prevencija igra najznačajniju ulogu u zdravom životu. Navike koje današnja djeca usvajaju dok ih sa tv ekrana bombarduju reklame za koka-kolu i big mek - ne upućuju na optimistične prognoze. Subspecijalista ishrane pri Institutu za zaštitu zdravlja RS-a, doktorica Ljiljana Stanivuk napominje da se navike pravilne ishrane moraju formirati u ranom djetinjstvu:
„Uvijek moramo krenuti od nekakvog pravilnog načina, odnosno učenja od samog rođenja pa dalje. Znači, moramo na vrijeme i preventivno djelovati određenim programima gdje ćemo učiti djecu od malena šta valja, šta ne valja, davati im one namirnice koje su bukvalno dobrog kvaliteta da steknu te navike u najranijem periodu svoga života, izbjegajući one štetne koje su, nažalost, prisutne svugdje, u svim porodicama, ne samo zato što roditelji nisu u stanju da izvrše pravilan odabir nego su uticaj nekih drugih faktora, prije svega jakih industrijskih reklamnih materijala koji nameću određene namirnice loših kvaliteta i slično. I sredine u kojima se djeca nađu isto tako mogu da utiču, bilo da su u pitanju predškolske, školske ustanove gdje se može da griješi u samom startu. Ili kad je u pitanju ishrana porodična, gdje isto tako imate velikih odstupanja od onih preporuka koje su date kao nekakva pravilna ishrana.“
Stručnjaci apeluju na svijest stanovništva opominjući koje sve bolesti prouzrokuje nepravilna ishrana. Neke od njih navodi doktorica Lejla Hatibović:
„Dokazano je da gojaznost nosi riziko faktore za mnoga oboljenja, kao što su, recimo, šećerna bolest, povišeni krvni pritisak, oboljanja srca, moždani udar i neki oblici raka.“
Ljekari koji se bave poremećajima u ishrani tvrde da dubok džep nije uslov pravilne ishrane. Način pripremanja hrane, kažu, u ogromnoj mjeri uslovljava pravilnost ishrane. Doktorica Ljiljana Stanivuk:
„Da navedem samo jedan banalan primjer: priprema krompira u ishrani veoma je bitna, znači na koji način ćemo ga pripremiti, tako da imate bareni, kuhani krompir koji je dosta dobar kao namirnica, i kvalitetan, međutim, ukoliko od njega napravimo pire krompir, gdje dodamo određene masnoće, odnosno najčešće se tu dodaju ili margarain, ili puter, mlijeko i ostalo, koji onda mijenjaju biološku vrijednost takve namirnice. Ili imamo treću mogućnost, što je najlošije, priprema u velikoj količni masnoće, odnosno prženi krompir, što ima onda kvalitet loše namirnice.“
Uticaj na svijest stanovništva, učenje o ishrani od malih nogu, uključivanje obrazovnih ustanova u cijeli proces - neki su od koraka koji mogu popraviti zabrinjavajuće stanje u ishrani bh. stanovništva. Zbog toga stručnjaci naglašavaju da siromaštvo nije izgovor za nepravilnu ishranu.
