RSE: Gospođo Biserko, kako komentarišete zahtjev srpske opozicije u Crnoj Gori da desetine hiljada građana Crne Gore dobiju dvojno državljanstvo samo na osnovu osjećaja o nacionalnoj pripadnosti, dakle, koji nijesu rođeni u Srbiji, nijesu tamo nikada ni živjeli?
BISERKO: Ja mislim da Beograd nastavlja ofanzivnu politiku prema Crnoj Gori drugim sredstvima. Ovo je više u domenu politike nego prava. Srbija se još uvek nije odrekla svojih aspiracija na Crnu Goru i ona sada čini sve, ali to nije jedino, da se kad tad Crna Gora ponovo pripoji Srbiji. To je jedan dugoročni strateški cilj i mislim da u tom ključu treba posmatrati sve aktivnosti koje Beograd sada preko srpske opozicije u Crnoj Gori sprovodi. Godinu dana bilo je neko primirje, a sada ponovo počinje aktivnija politika sa tim krajnjim ciljem u vidu.
RSE: Postoji li osnov za ovakvu odluku u međunarodnom pravu, s obzirom da se i Podgorica i Beograd u slučaju pravljenja bilo kakvog sporazuma moraju držati nekih međunarodnih standarda?
BISERKO: Jugoslavija je specifičan slučaj, s obzirom da je došlo do takvog izmeštanja stanovništva, takvih razmera da su manje više svi narodi koji imaju matičnu zemlju dobili dupla državljanstva, kao što su Srbi iz Hrvatske, Hrvati iz Srbije, Srbi iz Republike Srpske, Hrvati iz Bosne i Hercegovine takođe. Znači svi oni su to manje-više ostvarili neka svoja prava u tom pogledu, a to je rezultat tih politika i te konfuzije koja je nastala u regionu. Međutim, to uvek treba posmatrati i kada su druge situacije u pitanju, isto tako kao neka produžena politika koja ima za cilj vezivanje tih teritorija pre svega, a onda i svog stanovništva za moguće manipulacije u nekom kasnijem periodu kada nastane situacija za to.
RSE: Podgorica, dakle, ima vrlo rezervisan stav prema ovoj ideji. Da li je logičan taj strah, s obzirom da bi i do sto hiljada ljudi mogli zatražiti to dvojno državljanstvo, što bi predstavljalo političku činjenicu na osnovu koje bi se Beograd mogao miješati i u unutrašnje stvari Crne Gore?
BISERKO: Crna Gora je mala zemlja. Važno je da u ovom momentu svaki takav poziv bude propraćen sa velikom pažnjom zato što, nažalost, Beograd nema konstruktivnu politiku ni prema jednom svom susedu. Onaj stepen normalizacije koji je ostvaren je tu pre svega zahvaljujući Evropskoj uniji i međunarodnoj zajednici i njenom insistiranju na tome. Mora postojati određena doza podozrenja, a s druge strane, naravno i ljudi, građani Crne Gore koji se osećaju kao Srbi, što je njihovo pravo, u svakom slučaju moraju da postave pitanje sebi kojoj državi oni pripadaju, odnosno gde se ostvaruju njihova prava. Naravno, i sada svih 100.000, to je sada više špekulacija, nisu svi građani koji se osećaju kao Srbi u Crnoj Gori za povratak Crna Gore u status koji je imala pre godinu dana. To je isto jedna vrsta pretpostavke koja je moguća, ali koja i možda nije moguća zato ja pretpostavljam da nisu svi građani, kao što sam rekla, baš na toj liniji i da nisu svi spremni da budu instrumentalizirani kao što je bio slučaj ranije.
RSE: Kako komentarišete odluku da studenti iz Crne Gore koji se izjasne kao Srbi mogu studirati u Srbiji po istim uslovima kao i državljani Srbije?
BISERKO: Pa, to je isto jedna vrsta pritiska na to da se što više ljudi izjasni kao Srbi, da bi se kasnije u nekom političkom kontekstu na to pozivalo u samoj Crnoj Gori. Njima treba na papiru cifra na koju će se kasnije pozivati. Verovatno mnogi studenti to rade iz pragmatičnih razloga kako bi mogli studirati u tim većim gradovima Srbije, a ne zato što se osećaju ovako ili onako. I to je isto predmet jedne instrumentalizacije. Ne vidim zašto bi se uopšte studenti iz Crne Gore izjašnjavali za bilo šta kada je do sada već ponovljeno da će studenti iz Crne Gore moći studirati kao što su i ranije studirali. To je isto jedna vrsta pritiska, što ne znači da svi ti studenti pristaju na to, ali da iz pragmatičkih razloga koriste tu pogodnosti ili tu sponu kako bi mogli da studiraju ili u Beogradu ili u nekom drugom gradu.
RSE: U kom pravcu mislite da će se kretati odnosi Podgorice i Beograda? I sam ste rekli na počektu da nakon godinu dana praktično jedne zamrznute komunikacije sada imamo vrlo pojačanu komunikaciju, ali sa svim ovim zahtjevima .
BISERKO: To zavisi uopšte od razvoja situacije u Srbiji. Na žalost, sada je došlo do konsolidacije ove Vlade i kohabitacija je nekako produžena i konsolidovana između DS-a i DSS-a. Oni su imali isti stav o Crnoj Gori svojevremeno, s tim što je predsednik Tadić prvi priznao Crnu Goru. Znači, postoje neke razlike i naravno zavisi od toga kako će se razvijati politička situacija u Srbiji uopšte. Ta atmosfera u u društvu koje treba da prihvati realnost da je Crna Gora definitivno nezavisna zemlja. Mislim da većina građana u Srbiji tako i posmatra Crnu Goru, međutim kada su u pitanju politička klasa i intelektualna elita u Srbiji ili većim delom te elite oni još uvek nisu odustali od svojih ciljeva, tako da je to nastavak politike, one od pre, ali drugim sredstvima, sredstvima pritiska, diplomatskim sredstvima, ekonomskim sredstvima i svim drugim načinima koji im momentalno stoje na raspolaganju.
