RSE: Gospodine Vujanoviću, nakon sticanja nezavisnosti Crnoj Gori se otvaraju mnoga vrata na putu prema Evropskoj uniji. Ima li Crna Gora kapaciteta da iskoristiti tu šansu i prije svega ima li političke odlučnosti da se suoči sa brojnim deformacijama sa kojima nam definitivno nema puta u Evropu?
VUJANOVIĆ. Apsolutno da Crna Gora ima kapacitet za brzu integraciju. Mi smo to pokazali koristeći svoje suverenitete u vremenu funkcionisanja Beogradskog sporazuma i državne zajednice. Mi smo u tom periodu imali puni ekonomski suverenitet, puni suverenitet u unutrašnjoj bezbjednosti i pravosudni suverenitet i pokazali da možemo ozbiljno i odgovorno da iskoristimo sve prednosti tih suvereniteta i obezbjedimo kao samostalna Crna Gora kroz diplomatiju i reformu vojske da valorizujemo ono što su unutrašnje vrijednosti Crne Gore. Mislim da, prije svega kroz diplomatiju, moramo da valorizujemo ono što su prirodne ekonomske vrijednosti Crne Gore i što su strateške ekonomske razvojne šanse i da kroz ono što je benefit Crne Gore u njenim prednostima osiguramo kvalitetniji život građana i bolje ekonomske uslove privređivanja. To podrazumijeva i pozitivan odgovor na Vaš drugi dio pitanja. Mi smo u obavezi da sve ono što su uslovi za prihvatanje standarda Evropske unije bezbjednosnih struktura prihvatimo i da uz ekspertsku pomoće Evropske unije i međunarodne zajednice što prije pređemo taj integracioni put.
RSE: U kolikoj mjeri je prepreka evropeizacije Crne Gore činjenica da se važne odluke uglavnom donose u uskim partijskim krugovima, da se na značajnija mjesta postavljaju partijski kadrovi. Mislite li da vaša kaolicija ima dovoljno reformatorskih kapaciteta koji su prijeko potrebni Crnoj Gori u ovom periodu ili je to prosto jedan uski krug koji može predstavljati limit za Crnu Goru?
VUJANOVIĆ: Mi smo imali najširi konsenzus unutar koalicije za suverenu Crnu Goru. Mislim da je to formula kroz koju Crna Gora treba da funkcioniše. Ta formula se uvijek nudila od strane vladajuće kaolicije i nije imala onu prihvatljivost koju smo očekivali da jedan broj ljudi na važnim državnim mjestima koja su se nudila nije prihvatao to, smatrajući da profesionalno treba da nastavi nekim drugim poslovima ili kroz neke druge ambicije. Crna Gora će ostati otvorena za sve one koji kroz svoj ekspertski profil, bez obzira na partijsku i političku profilaciju žele da pomognu samostalnoj Crnoj Gori i omoguće da se ostvare njene vrijednosti u svojstvu suverene države. Podrazumijeva se da Crna Gora svoje kapacitete mora da iskoristi i u državnim strukturama, Univerzitetu, Akademiji, da maksimalno iskoristi one potencijale koje pruža dijaspora i da kroz ukupnu angažovanost svih onih koji mogu da pomognu obezbjedi najsigurniji i najbrži put evropskih integracija.
RSE: Odnosi li se to i na opoziciju?
VUJANOVIĆ: Opozicija će se tu lakše postaviti u suverenoj Crnoj Gori. Izvjesno je da se mora okrenuti Crnoj Gori. Ja sam u kampanji i nakon nje pozivao da se svi okrenemo jedni drugima. Mislim da je budućnost Crne Gore u zajedništvu kroz ono što je nesumnjivo i interes vlasti i opozicije - da što prije ostvarimo integraciju. Mi se moramo razlikovati u odnosu na konkretna viđenja pojedinih ekonomsko socijalnih problema, dešavanjima u državnim strukturama, ali mislim da se ne smijemo razlikovati u odnosu na potrebu Crne Gore da se integriše, da se integriše što prije i da se integriše kroz konsenzus vladajućih stranaka i opozicionih stranaka. Veoma me raduje da imamo Deklaraciju u Parlamentu koju su usvojile sve stranke i koje su pretpostavile blizinu evropske integracije dnevno političkim raspravama u Parlamentu i obavezale se da će oni zakoni koji budu nužnost normative Evropske unije imati prioritet.
RSE: Sticanjem nezavinosti smanjene su tenzije između dva suprotstavljena bloka, ali je duboka podijeljenost ostala. Osjećate li kao obavezu da pokrenete kao vlast taj proces unutrašnjeg pomirenja Crne Gore?
VUJANOVIĆ: Ja sam na to pomirenje uvijek pozivao u mjeri mogućeg kroz prihvatljivost unutar opozicionog bloka i nudio konkretne aktivnosti za to. Vi znate da sam ja bio posrednikom između opozicije i vlasti uz pomoć OEBS-a u popisu stanovništva koji je bio jedan složen i ozbiljan proces gdje se prihvatila ta moja uloga nekog medijatora između vlasti i opozicije i da se on zahvaljujući toj medijaciji uspješno završio. Ja sam pokazao i spremnost u kampanji da o argumentima samostalne Crne Gore razgovaram sa aktivistima opozicionog bloka, potpuno jasno saopštavajući ono što su moja diplomatska i vojna saznanja onoga što je prednost Crne Gore kao samostalne. Ja jesam od samog početka vrlo snažno i otvoreno sa svim argumentima koji su bili potpuno jasnim smatrao da Crna Gora svoj najbolji put ima u samostalnoj Crnoj Gori, ali nijesam bježao od komunikacije sa opozicionim partijama u razmjeni tih argumenata, pa evo čak i na Parlamentu ponudio liderima opozicionih partija da na aktivu svojih partija da mi daju mogućnost da polemišem i objasnim njihovim aktivistima ono što je prednost samostalne Crne Gore.
RSE: Partijski lideri, vjerovatno iz partijskih pobuda, odbijali su do sada jednu takvu vrstu komunikacije, ali je opet problem u tome da je 185.000 građana Crne Gore glasalo protiv svoje države. Osjećate li negdje i kao vlast odgovornost zbog toga? Da li tu ima i posljedica «minulog rada» ove vlasti i kako te ljude u Crnoj Gori privući na svoju stranu, da su za Crnu Goru?
VUJANOVIĆ: Ako pogledate odnos onda stvar može da se postavi tako, ali ako pogledate sadržaj kampanje poruka Beograda onda se stvar ne može postaviti tako. Ja mislim da je veliki dio tog unionističkog glasačkog tijela glasao zbog straha od onih zabluda koje su se plasirale iz Beograda i zbog vjerovanja da se sve ono što može biti uskraćivanje postojećih prava ovdje i u Beogradu može imati kao posljedica samostalne Crne Gore. Da su se iz Beograda upućivale poruke evropskog standarda da će granice biti otvorene, slobodno kretanje ljudi, slobodan promet robe, da će naši građani imati jednak tretman u studiranju ili liječenju, da će naši državljani u Srbiji imati jednaka prava kao i do sada, izvjesno je da bi se bar 80% građana izjasnilo za samostalnu Crnu Goru. Prema tome, nije njihovo nezadovoljstvo izvorno bilo statusno samostalne Crne Gore, nego je bilo posljedica strahova od posljedičnosti samostalne Crne Gore. Mislim da se već nakon stava Vlade Srbije, da će se naši građani koji su studenti u Srbiji tretirati kao domaći studenti i da će naši državljani koji su građani Srbije imati mogućnost da uzmu i srpsko državljanstvo kao dvojno, jedna velika zabluda urušila i da se jedan veliki strah uklonio i mislim da će se kroz izgradnju dobrih, kvalitetnih, na nivou evropskih standarda odnosa Srbije i Crne Gore taj dio rezerve prema samostalnoj Crnoj Gori po logici stvari topi. Ja to ne doživljavam kao posebnu opasnost, niti smatram da je u tom broju izjašnjenja neka krivica vladajućih stranaka. Ja sam uvijek bio pristalica slijeđenja realne politke. Godine 1991., ’93, ’97., nije se mogao ostvariti ovaj projekat. Vi znate da je on imao tada podršku jednog dijela političkog života Crne Gore i partije koja je zastupala, međutim, ta podrška nije davala realnu mogućnost svog ostvarenja. Ovo je prvi referendum nakon rušenja Berlinskog zida koji je imao učešće Evropske unije i koji je imao epilog priznanja od strane Evropske unije i međunarodne odmah i bez rezerve. Sve ono što je bilo prethodno iskustvo u bivšoj Jugoslaviji pokazivalo je da to nije model koji bi Crna Gora mogla da izdrži i da je ovaj put jednog referendumskog demokratskog izjašnjavanja, koji je čekao vrijeme da bi se referendum prihvatio, najbolji put Crne Gore. Ja sam uvijek pristalica realnog slijeđenja okolnosti koje treba da grade politiku, a ne nametanje politike realnosti, jer ona dovodi do onoga što je posljedičnost koja je teško prihvatljiva.
RSE: Zvanični Zagreb i Sarajevo su uz priznanje pozvali Crnu Goru da se suoči sa svojom ratnom prošlošću. Pošto je to jedan od značajnih uslova i za dobrosusjedske odnose namjerava li država Crna Gora da se stvarno ozbiljno pozabavi tim zahtjevima. Imali smo to i kod gospodina Sanadera i kod gospodina Tihića u čestitkama.
VUJANOVIĆ: Crna Gora je, apsolutno suočena sa svojom prošlošću, saopštila, ja mislim na najsnažniji i na najjasniji mogući način, žaljenje zbog svega onoga što se desilo u prošlosti a što je Crnu Goru involviralo na prostor dubrovačkog ratišta i što je prouzrokovalo brojne žrtve i sa jedne i sa druge strane i teška materijalna razaranja. Vi znate da sam ja četiri dana proveo u Parlamentu, optužen od strane opozicije, što sam u ime Crne Gore inicirao zajedno sa predsjednikom Mesićem da Crna Gora nadoknadi ono što je koristila sa prostora Dubrovnika iz vremena kada je bilo dubrovačko ratište i kada je vojska JNA izmjestila jedan dio imovine Hrvatske. Mi, ono što je bila naša bilateralna obaveza u tom materijalnom smislu smo izvršili, a ono što je moguća obaveza koja će biti naslijeđe Savezne Republike Jugoslavije, odnosno SFRJ kao civilne komande nad JNA moramo izvršiti u mjeri našeg učešća u toj tadašnjoj federaciji i koja kroz ono što je sukcesija podrazumijeva i obavezu Crne Gore. Međutim Crna Gora, to se iz izjave premijera Sanadera sasvim jasno saopštila, izvorno nije vodila taj rat i mislim da je predsjednik Mesić bio u pravu kada je u svojoj kampanji saopštio da Crna Gora i Hrvatska nikada nijesu bili u ratu, da je prosto ratovala JNA koja je shodno onom što je bila civilna odluka te armije, a Crna Gora kroz svoje vojnike i rezerviste bila involvirana u taj rat zbog čega veoma žali i zbog čega je uputila izvinjenje i ima spremnost da u mjeri toga što pripada njenom udjelu učestvuje u sanaciji svega onoga što će se utvrditi kao njena obaveza. Što se tiče Bosne i Hercegovine, znate da se kod nas vodi postupak koji vode nadležni pravosudni organi. Treba sačekati ishod toga postupka, uz svo žaljenje, vrlo iskreno duboko i ljudski potpuno razumljivo za žrtve, mislim da u tom postupku se vidi ko je i u kojoj mjeri na koji način kriv.
RSE. I za kraj o najvažnijoj sporednoj stvari na svijetu. Za koga navijate i ko je Vaš favorit za Svjetsko prvenstvo u fudbalu?
VUJANOVIĆ: Navijam za Srbiju i Crnu Goru, a favoriti su očigledno Brazil i Argentina koji igraju ovako tehnički najlepršaviji fudbal na šta smo mi posebno osjetljivi iz ovog dijela Evrope. Očigledno da imamo i jake evropske ekipe u Engleskoj i Španiji i Njemačkoj.
VUJANOVIĆ. Apsolutno da Crna Gora ima kapacitet za brzu integraciju. Mi smo to pokazali koristeći svoje suverenitete u vremenu funkcionisanja Beogradskog sporazuma i državne zajednice. Mi smo u tom periodu imali puni ekonomski suverenitet, puni suverenitet u unutrašnjoj bezbjednosti i pravosudni suverenitet i pokazali da možemo ozbiljno i odgovorno da iskoristimo sve prednosti tih suvereniteta i obezbjedimo kao samostalna Crna Gora kroz diplomatiju i reformu vojske da valorizujemo ono što su unutrašnje vrijednosti Crne Gore. Mislim da, prije svega kroz diplomatiju, moramo da valorizujemo ono što su prirodne ekonomske vrijednosti Crne Gore i što su strateške ekonomske razvojne šanse i da kroz ono što je benefit Crne Gore u njenim prednostima osiguramo kvalitetniji život građana i bolje ekonomske uslove privređivanja. To podrazumijeva i pozitivan odgovor na Vaš drugi dio pitanja. Mi smo u obavezi da sve ono što su uslovi za prihvatanje standarda Evropske unije bezbjednosnih struktura prihvatimo i da uz ekspertsku pomoće Evropske unije i međunarodne zajednice što prije pređemo taj integracioni put.
RSE: U kolikoj mjeri je prepreka evropeizacije Crne Gore činjenica da se važne odluke uglavnom donose u uskim partijskim krugovima, da se na značajnija mjesta postavljaju partijski kadrovi. Mislite li da vaša kaolicija ima dovoljno reformatorskih kapaciteta koji su prijeko potrebni Crnoj Gori u ovom periodu ili je to prosto jedan uski krug koji može predstavljati limit za Crnu Goru?
VUJANOVIĆ: Mi smo imali najširi konsenzus unutar koalicije za suverenu Crnu Goru. Mislim da je to formula kroz koju Crna Gora treba da funkcioniše. Ta formula se uvijek nudila od strane vladajuće kaolicije i nije imala onu prihvatljivost koju smo očekivali da jedan broj ljudi na važnim državnim mjestima koja su se nudila nije prihvatao to, smatrajući da profesionalno treba da nastavi nekim drugim poslovima ili kroz neke druge ambicije. Crna Gora će ostati otvorena za sve one koji kroz svoj ekspertski profil, bez obzira na partijsku i političku profilaciju žele da pomognu samostalnoj Crnoj Gori i omoguće da se ostvare njene vrijednosti u svojstvu suverene države. Podrazumijeva se da Crna Gora svoje kapacitete mora da iskoristi i u državnim strukturama, Univerzitetu, Akademiji, da maksimalno iskoristi one potencijale koje pruža dijaspora i da kroz ukupnu angažovanost svih onih koji mogu da pomognu obezbjedi najsigurniji i najbrži put evropskih integracija.
RSE: Odnosi li se to i na opoziciju?
VUJANOVIĆ: Opozicija će se tu lakše postaviti u suverenoj Crnoj Gori. Izvjesno je da se mora okrenuti Crnoj Gori. Ja sam u kampanji i nakon nje pozivao da se svi okrenemo jedni drugima. Mislim da je budućnost Crne Gore u zajedništvu kroz ono što je nesumnjivo i interes vlasti i opozicije - da što prije ostvarimo integraciju. Mi se moramo razlikovati u odnosu na konkretna viđenja pojedinih ekonomsko socijalnih problema, dešavanjima u državnim strukturama, ali mislim da se ne smijemo razlikovati u odnosu na potrebu Crne Gore da se integriše, da se integriše što prije i da se integriše kroz konsenzus vladajućih stranaka i opozicionih stranaka. Veoma me raduje da imamo Deklaraciju u Parlamentu koju su usvojile sve stranke i koje su pretpostavile blizinu evropske integracije dnevno političkim raspravama u Parlamentu i obavezale se da će oni zakoni koji budu nužnost normative Evropske unije imati prioritet.
RSE: Sticanjem nezavinosti smanjene su tenzije između dva suprotstavljena bloka, ali je duboka podijeljenost ostala. Osjećate li kao obavezu da pokrenete kao vlast taj proces unutrašnjeg pomirenja Crne Gore?
VUJANOVIĆ: Ja sam na to pomirenje uvijek pozivao u mjeri mogućeg kroz prihvatljivost unutar opozicionog bloka i nudio konkretne aktivnosti za to. Vi znate da sam ja bio posrednikom između opozicije i vlasti uz pomoć OEBS-a u popisu stanovništva koji je bio jedan složen i ozbiljan proces gdje se prihvatila ta moja uloga nekog medijatora između vlasti i opozicije i da se on zahvaljujući toj medijaciji uspješno završio. Ja sam pokazao i spremnost u kampanji da o argumentima samostalne Crne Gore razgovaram sa aktivistima opozicionog bloka, potpuno jasno saopštavajući ono što su moja diplomatska i vojna saznanja onoga što je prednost Crne Gore kao samostalne. Ja jesam od samog početka vrlo snažno i otvoreno sa svim argumentima koji su bili potpuno jasnim smatrao da Crna Gora svoj najbolji put ima u samostalnoj Crnoj Gori, ali nijesam bježao od komunikacije sa opozicionim partijama u razmjeni tih argumenata, pa evo čak i na Parlamentu ponudio liderima opozicionih partija da na aktivu svojih partija da mi daju mogućnost da polemišem i objasnim njihovim aktivistima ono što je prednost samostalne Crne Gore.
RSE: Partijski lideri, vjerovatno iz partijskih pobuda, odbijali su do sada jednu takvu vrstu komunikacije, ali je opet problem u tome da je 185.000 građana Crne Gore glasalo protiv svoje države. Osjećate li negdje i kao vlast odgovornost zbog toga? Da li tu ima i posljedica «minulog rada» ove vlasti i kako te ljude u Crnoj Gori privući na svoju stranu, da su za Crnu Goru?
VUJANOVIĆ: Ako pogledate odnos onda stvar može da se postavi tako, ali ako pogledate sadržaj kampanje poruka Beograda onda se stvar ne može postaviti tako. Ja mislim da je veliki dio tog unionističkog glasačkog tijela glasao zbog straha od onih zabluda koje su se plasirale iz Beograda i zbog vjerovanja da se sve ono što može biti uskraćivanje postojećih prava ovdje i u Beogradu može imati kao posljedica samostalne Crne Gore. Da su se iz Beograda upućivale poruke evropskog standarda da će granice biti otvorene, slobodno kretanje ljudi, slobodan promet robe, da će naši građani imati jednak tretman u studiranju ili liječenju, da će naši državljani u Srbiji imati jednaka prava kao i do sada, izvjesno je da bi se bar 80% građana izjasnilo za samostalnu Crnu Goru. Prema tome, nije njihovo nezadovoljstvo izvorno bilo statusno samostalne Crne Gore, nego je bilo posljedica strahova od posljedičnosti samostalne Crne Gore. Mislim da se već nakon stava Vlade Srbije, da će se naši građani koji su studenti u Srbiji tretirati kao domaći studenti i da će naši državljani koji su građani Srbije imati mogućnost da uzmu i srpsko državljanstvo kao dvojno, jedna velika zabluda urušila i da se jedan veliki strah uklonio i mislim da će se kroz izgradnju dobrih, kvalitetnih, na nivou evropskih standarda odnosa Srbije i Crne Gore taj dio rezerve prema samostalnoj Crnoj Gori po logici stvari topi. Ja to ne doživljavam kao posebnu opasnost, niti smatram da je u tom broju izjašnjenja neka krivica vladajućih stranaka. Ja sam uvijek bio pristalica slijeđenja realne politke. Godine 1991., ’93, ’97., nije se mogao ostvariti ovaj projekat. Vi znate da je on imao tada podršku jednog dijela političkog života Crne Gore i partije koja je zastupala, međutim, ta podrška nije davala realnu mogućnost svog ostvarenja. Ovo je prvi referendum nakon rušenja Berlinskog zida koji je imao učešće Evropske unije i koji je imao epilog priznanja od strane Evropske unije i međunarodne odmah i bez rezerve. Sve ono što je bilo prethodno iskustvo u bivšoj Jugoslaviji pokazivalo je da to nije model koji bi Crna Gora mogla da izdrži i da je ovaj put jednog referendumskog demokratskog izjašnjavanja, koji je čekao vrijeme da bi se referendum prihvatio, najbolji put Crne Gore. Ja sam uvijek pristalica realnog slijeđenja okolnosti koje treba da grade politiku, a ne nametanje politike realnosti, jer ona dovodi do onoga što je posljedičnost koja je teško prihvatljiva.
RSE: Zvanični Zagreb i Sarajevo su uz priznanje pozvali Crnu Goru da se suoči sa svojom ratnom prošlošću. Pošto je to jedan od značajnih uslova i za dobrosusjedske odnose namjerava li država Crna Gora da se stvarno ozbiljno pozabavi tim zahtjevima. Imali smo to i kod gospodina Sanadera i kod gospodina Tihića u čestitkama.
VUJANOVIĆ: Crna Gora je, apsolutno suočena sa svojom prošlošću, saopštila, ja mislim na najsnažniji i na najjasniji mogući način, žaljenje zbog svega onoga što se desilo u prošlosti a što je Crnu Goru involviralo na prostor dubrovačkog ratišta i što je prouzrokovalo brojne žrtve i sa jedne i sa druge strane i teška materijalna razaranja. Vi znate da sam ja četiri dana proveo u Parlamentu, optužen od strane opozicije, što sam u ime Crne Gore inicirao zajedno sa predsjednikom Mesićem da Crna Gora nadoknadi ono što je koristila sa prostora Dubrovnika iz vremena kada je bilo dubrovačko ratište i kada je vojska JNA izmjestila jedan dio imovine Hrvatske. Mi, ono što je bila naša bilateralna obaveza u tom materijalnom smislu smo izvršili, a ono što je moguća obaveza koja će biti naslijeđe Savezne Republike Jugoslavije, odnosno SFRJ kao civilne komande nad JNA moramo izvršiti u mjeri našeg učešća u toj tadašnjoj federaciji i koja kroz ono što je sukcesija podrazumijeva i obavezu Crne Gore. Međutim Crna Gora, to se iz izjave premijera Sanadera sasvim jasno saopštila, izvorno nije vodila taj rat i mislim da je predsjednik Mesić bio u pravu kada je u svojoj kampanji saopštio da Crna Gora i Hrvatska nikada nijesu bili u ratu, da je prosto ratovala JNA koja je shodno onom što je bila civilna odluka te armije, a Crna Gora kroz svoje vojnike i rezerviste bila involvirana u taj rat zbog čega veoma žali i zbog čega je uputila izvinjenje i ima spremnost da u mjeri toga što pripada njenom udjelu učestvuje u sanaciji svega onoga što će se utvrditi kao njena obaveza. Što se tiče Bosne i Hercegovine, znate da se kod nas vodi postupak koji vode nadležni pravosudni organi. Treba sačekati ishod toga postupka, uz svo žaljenje, vrlo iskreno duboko i ljudski potpuno razumljivo za žrtve, mislim da u tom postupku se vidi ko je i u kojoj mjeri na koji način kriv.
RSE. I za kraj o najvažnijoj sporednoj stvari na svijetu. Za koga navijate i ko je Vaš favorit za Svjetsko prvenstvo u fudbalu?
VUJANOVIĆ: Navijam za Srbiju i Crnu Goru, a favoriti su očigledno Brazil i Argentina koji igraju ovako tehnički najlepršaviji fudbal na šta smo mi posebno osjetljivi iz ovog dijela Evrope. Očigledno da imamo i jake evropske ekipe u Engleskoj i Španiji i Njemačkoj.
