U kišnom natopljenoj junskoj noći mnogi su markirali svoje mjesto u istoriji.
Referendumski pobjednici zauzeli su sjedišta u prvom redu, dokazujući da u životu ponekad postoji i druga šansa. Upisujući Crnu Goru u red suverenih država, najjača ličnost suverenističkog bloka - premijer Milo Đukanović - jednim je potezom prebrisao mnog lutanja i lične greške s početka devedesetih. O veličini crnogorskog uspjeha tek će se svoditi analize, ali pobijediti uprkos protivljenju Evropske unije, opstrukciji Srbije i borbi skoro polovine Crne Gore – a sve to bez ispaljenog metka i jedne jedine žrtve – jeste istorijski presedan koji većinsku Crnu Goru i samog Đukanovića uzdiže izvan okvira balkanske politike.
No, o tome će završnu riječ dati istorijska nauka. Svečarska subota govorila je možda više o poraženima nego o pobjednicima: proslava ispred zgrade crnogorskog parlamenta bila je i priča o težini crnogorske svakodnevice.
Očekivao se izostanak zvaničnika iz Srbije, dojučerašnjih sudržavljana. Srpski predsjednik Tadić već je bio u Podgorici uprkos protivljenju svojih srspkih kolega i njemu se nema što zamjeriti: on je dug prema zemlji svojih predaka ispoštovao priznajući referendumski rezultat.
Istini za volju, nema se što zamjeriti ni Vojislavu Koštunici. Nezavisna Crna Gora ruši njegove imperijalne snove, uništava velikodržavni projekat i nije čudo što od Koštunice nije bilo ni čestitke ni pozdravnog pisma: Crna Gora je od 21. maja za njega - ali i mnoge druge srpske velikodržavne sanjare - daleka i tuđa država.
Ali, kako na suverenu Crnu Goru gleda crnogorska opozicija? Niko od opozicionih parlamentaraca nije se udostojio dolaska na svečanost proglašenja crnogorske nezavisnosti. Je li to bilo sljepilo gubitnika, je li gorčina poraza suzila vidike - ili su stvari gore nego što se čine?
Dan nakon proglašenja crnogorske nezavisnosti lider Srpske narodne stranke Andrija Mandić pozvao je sve partije iz bloka za zajedničku državu da formiraju - Srpsku listu za izbore. Srpska narodna stranka smartra da sve članice unionističkog bloka moraju da zaštite interese srpskog naroda kao državotvornog naroda u Crnoj Gori i da samo tako ujedinjeni mogu nastupiti na jesenjim parlamentarnim izborima.
Čudno je da ljudi koji kukaju da su juče pokradeni danas vjeruju u pobedu na izborima koje će organizovti isti Đukanović koga optužuju za krđu. Čudno je da ljudi koji pričaju o Evropi žele da stvore jednonacionalne partijske liste?
Ili, je sve stvar lične prirode? Iinicijativa SNS-a otkrila je karte ovdašnjih srpskih nacionalista: ne priznavajući rezultate refenduma i proglašavajući se zastupnicima čitave srpske populacije lideri srpskih stranaka žele da konfrontiraju srpski narod protiv drugih naroda u Crnoj Gori.
Tužno je da nakon toliko godina i toliko loših rezultata na Balkanu postoje političari koji su, zarad sopstvene političke veličine, spremni gurnuti čitav narod u poraz.
Ali je dobro što su, konačno, pale i posljednje maske. Dani koji slijede biće i posljednje iskušenje za Predraga Bulatovića i njegovu stranku. Lider SNP-a dugo je pričao o evropskom putu njegove stranke, iz godine u godinu Bulatović je najavljivao preobražaj iz nacionalne u građansku partiju ali je propustio sve vozove koji vode u pravcu građanske Crne Gore.
Sada su stvari ogoljene - nema više borbe za zajedničku državu i nema više prilike za popravni. Ostaje samo još jedno pitanje za SNP i Crnogorca Predraga Bulatovića: hoće li praviti politički blok zajedno sa onima koji ne priznaju crnogorsku naciju i državu.
Ako hoće, onda će svoje pristalice da povedu u dobrovoljni politički geto. Ako odbije srpsku ponudu, Bulatović ima šansu za popravni i da konačno bude opozicija vlasti a ne državi.
Referendumski pobjednici zauzeli su sjedišta u prvom redu, dokazujući da u životu ponekad postoji i druga šansa. Upisujući Crnu Goru u red suverenih država, najjača ličnost suverenističkog bloka - premijer Milo Đukanović - jednim je potezom prebrisao mnog lutanja i lične greške s početka devedesetih. O veličini crnogorskog uspjeha tek će se svoditi analize, ali pobijediti uprkos protivljenju Evropske unije, opstrukciji Srbije i borbi skoro polovine Crne Gore – a sve to bez ispaljenog metka i jedne jedine žrtve – jeste istorijski presedan koji većinsku Crnu Goru i samog Đukanovića uzdiže izvan okvira balkanske politike.
No, o tome će završnu riječ dati istorijska nauka. Svečarska subota govorila je možda više o poraženima nego o pobjednicima: proslava ispred zgrade crnogorskog parlamenta bila je i priča o težini crnogorske svakodnevice.
Očekivao se izostanak zvaničnika iz Srbije, dojučerašnjih sudržavljana. Srpski predsjednik Tadić već je bio u Podgorici uprkos protivljenju svojih srspkih kolega i njemu se nema što zamjeriti: on je dug prema zemlji svojih predaka ispoštovao priznajući referendumski rezultat.
Istini za volju, nema se što zamjeriti ni Vojislavu Koštunici. Nezavisna Crna Gora ruši njegove imperijalne snove, uništava velikodržavni projekat i nije čudo što od Koštunice nije bilo ni čestitke ni pozdravnog pisma: Crna Gora je od 21. maja za njega - ali i mnoge druge srpske velikodržavne sanjare - daleka i tuđa država.
Ali, kako na suverenu Crnu Goru gleda crnogorska opozicija? Niko od opozicionih parlamentaraca nije se udostojio dolaska na svečanost proglašenja crnogorske nezavisnosti. Je li to bilo sljepilo gubitnika, je li gorčina poraza suzila vidike - ili su stvari gore nego što se čine?
Dan nakon proglašenja crnogorske nezavisnosti lider Srpske narodne stranke Andrija Mandić pozvao je sve partije iz bloka za zajedničku državu da formiraju - Srpsku listu za izbore. Srpska narodna stranka smartra da sve članice unionističkog bloka moraju da zaštite interese srpskog naroda kao državotvornog naroda u Crnoj Gori i da samo tako ujedinjeni mogu nastupiti na jesenjim parlamentarnim izborima.
Čudno je da ljudi koji kukaju da su juče pokradeni danas vjeruju u pobedu na izborima koje će organizovti isti Đukanović koga optužuju za krđu. Čudno je da ljudi koji pričaju o Evropi žele da stvore jednonacionalne partijske liste?
Ili, je sve stvar lične prirode? Iinicijativa SNS-a otkrila je karte ovdašnjih srpskih nacionalista: ne priznavajući rezultate refenduma i proglašavajući se zastupnicima čitave srpske populacije lideri srpskih stranaka žele da konfrontiraju srpski narod protiv drugih naroda u Crnoj Gori.
Tužno je da nakon toliko godina i toliko loših rezultata na Balkanu postoje političari koji su, zarad sopstvene političke veličine, spremni gurnuti čitav narod u poraz.
Ali je dobro što su, konačno, pale i posljednje maske. Dani koji slijede biće i posljednje iskušenje za Predraga Bulatovića i njegovu stranku. Lider SNP-a dugo je pričao o evropskom putu njegove stranke, iz godine u godinu Bulatović je najavljivao preobražaj iz nacionalne u građansku partiju ali je propustio sve vozove koji vode u pravcu građanske Crne Gore.
Sada su stvari ogoljene - nema više borbe za zajedničku državu i nema više prilike za popravni. Ostaje samo još jedno pitanje za SNP i Crnogorca Predraga Bulatovića: hoće li praviti politički blok zajedno sa onima koji ne priznaju crnogorsku naciju i državu.
Ako hoće, onda će svoje pristalice da povedu u dobrovoljni politički geto. Ako odbije srpsku ponudu, Bulatović ima šansu za popravni i da konačno bude opozicija vlasti a ne državi.
