Kina je 31. oktobra uspješno lansirala i spojila ključni modul na svoju svemirsku stanicu Tiangong, što je posljednji korak u naporima zemlje da postane vodeća svemirska sila.
Iako bi Peking mogao nadmašiti Sjedinjene Države u istraživanju svemira, pojedini stručnjaci smatraju da bi kineske svemirske ambicije ipak mogle podstaknuti konkurenciju i saradnju, pišu svjetski mediji.
Spajanje posljednjeg modula
Kina je uspješno pričvrstila posljednji od tri modula na svoju svemirsku stanicu, što označava prekretnicu u dugo željenoj ambiciji Pekinga da postane vodeća svjetska svemirska sila, piše Volstrit džurnal (The Wall Street Journal).
Modul težak 23 tone, nazvan Mengtian, ili "Sanjanje o nebesima", poletio je u ponedjeljak, 31. oktobra, s lansirnog centra u južnoj kineskoj ostrvskoj provinciji Hainan, saopštila je kineska Nacionalna svemirska uprava. Priključio se 13 sati kasnije na dva ranije postavljena modula – osnovni, Tianhe i prvi istraživački modul, Ventian.
Ventian je, dodaje američki list, dizajniran za biološka istraživanja, dok je treći modul Mengtian namijenjen za prvenstveno proučavanje fizike i mikrogravitacije. Sadrži 13 kabineta sa opremom za izvođenje eksperimenata za fiziku fluida, nauku o materijalima, nauku o sagorijevanju i vazduhoplovnu tehnologiju, saopštila je svemirska uprava.
Glavni dizajner Mengtiana, He Jufeng, rekao je državnim medijima da bi se modul mogao koristiti i za razvoj kvantnih tehnologija – polje istraživanja u kojem je, naglasio je Volstrit džurnal, Kina brzo napredovala i u nekim oblastima postala svjetski lider.
Uz dodatak trećeg modula, Kina je kompletirala svoju svemirsku stanicu Tiangong ("Nebeska palata"), koja je dizajnirana da radi više od 10 godina, napisao je list ukazujući da bi kineski Tiangong mogao postati jedina svemirska stanica u orbiti, s obzirom na to da postoje planovi da se ISS povuče nakon 2030.
Američki Kongres je 2011. godine usvojio zakon kojim se NASA-i zabranjuje da koristi svoja sredstva za bilo kakvu saradnju sa kineskim svemirskim programom, čime je zapravo zabranio kineskim astronautima da učestvuju na ISS-u. Taj potez je, ističe Volstrit džurnal, podstakao je napore Pekinga da razvije svoj vlastiti nezavisni centar za istraživanje svemira.
Još dvije misije do kraja godine
Kompletiranje modula kineske svemirske stanice Tiangong označava prekretnicu u kineskim ambicijama u orbiti i simbol je sve većeg uticaja Kine u njenim svemirskim poduhvatima, ocjenjuje Rojters (Reuters) i naglašava da kineska svemirska stanica također simbolično prikazuje deceniju predsjednika Si Đinpinga na čelu kineske vladajuće Komunističke partije.
Tokom planiranog vijeka trajanja stanice, Kina u narednih 10 godina planira više od 1.000 naučnih eksperimenata - od proučavanja kako se biljke prilagođavaju u svemiru do toga kako se tečnosti ponašaju u mikrogravitaciji.
U prvoj seriji eksperimenata u saradnji sa svemirskim uredom Ujedinjenih nacija (UN), Kina je odobrila najmanje devet prijedloga naučnika iz nekoliko zemalja - od Švicarske do Indije.
Ove godine su, ističe agencija, potrebne još dvije misije prije nego što kineska stanica bude spremna za rad. Očekuje se da će automatizovani brod za opskrbu teretom, Tianzhou-5, biti lansiran u novembru, uoči dolaska tri astronauta u decembru za dugotrajan boravak u svemirskoj stanici.
Kineski svemirski program postigao je mnogo od vremena lidera lider Mao Cedonga koji je izrazio žaljenje što Kina “ne može čak ni krompir da lansira u orbitu”, napisao je Rojters naglasivši da je Kina u oktobru 2003. postala treća zemlja koja je poslala čovjeka u svemir svojom raketom, nakon bivšeg Sovjetskog Saveza i Sjedinjenih Država.
Široka baza znanja ali i kritike
Završetak svemirske stanice oblika slova 'T' najnoviji je korak u širokom naporu Pekinga da parira i na kraju nadmaši Sjedinjene Države u istraživanju svemira, te da izgradi široku bazu znanja za sve veću naučnu zajednicu Kine. Ipak, prethodna lansiranja modula nisu prošla bez kritika, ističe Njujork tajms (The New York Times).
Modul Mengtian koji je pristao na svemirsku stanicu Tiangong nosi širok spektar eksperimentalne opreme, uključujući izuzetno precizne atomske satove i opremu dizajniranu da stvore najhladnije uslove koje je čovječanstvo ikada postiglo. Jedan od njegovih prvih eksperimenata uključivat će testiranje kako sjemenke rastu nakon što su izložene mikrogravitaciji i zračenju svemira.
Kao i prva dva modula, Mengtian je lansiran na raketi Long March 5B. Ova lansiranja, međutim, izazvala su kritike Sjedinjenih Država, jer Kina nije pokazala sposobnost da kontroliše gdje će jezgra rakete, teške 23 tone i visoke kao zgrada od 10 spratova, pri povratku pasti na Zemlju.
Tipično, osnovne faze sličnih raketa koje stignu u orbitu ponovo ispaljuju svoje motore nakon što ispuste svoj teret. To im omogućava da budu usmjereni na nenaseljena područja, poput sredine okeana, kada padnu s orbite. Međutim, napominje Njujork tajms, Kina do sada nije pokazala da Long March 5B to može.
Nakon lansiranja Long March 5B 2020., motor buster je ponovo ušao iznad zapadne Afrike. Krhotine su nanijele štetu selima u Obali Slonovače, ali nije bilo povrijeđenih. Kada je prošle godine korišten još jedan Long March 5B za lansiranje jezgra svemirske stanice Tianhe, buster je pao u Indijski okean u blizini Maldiva. Također u julu, nakon što je Kina lansirala Ventian modul, veći dio bustera je izgorio iznad Sulu mora, jugoistočno od Filipina.
Kineska svemirska agencija s ljudskom posadom saopštila je da je izvršila prilagođavanja Long March 5B korištenog za lansiranje 31. oktobra. Međutim, naglasio je njujorški list, te promjene uključivale su preciznije stavljanje Mengtian modula u orbitu, a ne usmjeravanje bustera natrag na Zemlju.
Prednosti konkurencije
Pored Tiangonga, koji čini Kinu tek trećom zemljom na svijetu koja šalje astronaute i gradi svemirsku stanicu, Peking ima u planu mnoge druge svemirske ambicije koje, smatraju pojedini stručnjaci, mogu podstaknuti konkurenciju i saradnju, ukazuje časopis Tajm (Time).
U narednoj deceniji Kina planira izgraditi bazu na južnom dijelu Mjeseca i odatle postaviti teleskop sa 300 puta većim vidnim poljem od Habla (Hubble), a namjerava i da prikupi uzorke sa Marsa. Planirano je da se neki od ovih događaja, ukazuje časopis, održe prije rokova za slične misije koje su odredile NASA ili Evropska svemirska agencija (ESA). Istovremeno, SAD su u žurbi da izgrade vlastitu lunarnu bazu i već pokušavaju testirati rakete za povratne letove na Mjesec.
Konkurencija je dobra jer pomaže vježbanju, poboljšanju performansi, smanjenu troškova i bržem ostvarenju novih dostignuća, kazao je u razgovoru za američki časopis Kventin Parker (Quentin) Parker iz Laboratorije za svemirska istraživanja Univerziteta u Hong Kongu.
Kako konkurencija raste, Kina i SAD se međusobno optužuju za militarizaciju svemira. Nedavno je NASA-in administrator Bil Nelson (Bill) optužio Kinu da planira kolonizaciju Mjeseca, da krade tehnologiju i koristi Tiangong za proučavanje kako uništiti druge satelite, što je Kina oštro demantovala.
Ipak, ukazuje Tajm, čini se da Kina ne želi da zatvori vrata svoje svemirske stanice Tiangonga koji je otvoren za sve zemlje članice UN. Dok su SAD decenijama operativnog iskustva ispred kineskog svemirskog programa, spremnost Kine da se udruži s drugim zemljama možda će učvrstiti svoje mjesto kao svemirska sila danas, napisao je Tajm dodajući da je od 2016. Kina sklopila 46 sporazuma o svemirskoj saradnji s 19 različitih zemalja i regiona.
Lansirana raketa sa kineskim astronautima
Napredak ka 'snu o svemiru'
Kina je prešla dug put u sustizanju Sjedinjenih Država i Rusije, čiji astronauti i kosmonauti imaju višedecenijsko iskustvo u istraživanju svemira, piše agencija Frans pres (Agence France-Presse) naglasivši kako je druga po veličini svjetska ekonomija uložila milijarde u svoj vojni svemirski program, u nadi da će na kraju poslati ljude na Mjesec.
Ubrzo nakon što je Sovjetski Savez lansirao Sputnjik 1957. godine, tadašnji predsjednik Mao je rekao da će i Kina napraviti satelite. Ipak, dodaje AFP, bilo je potrebno više od jedne decenije kada je Kina 1970. lansirala svoj prvi satelit na raketi Long March.
Svemirski let s posadom trajao je decenijama duže, a Jang Livei je 2003. postao prvi kineski "tajkonaut". Kina je od tada pokrenula sedam misija s posadom.
Slijedeći stope Sjedinjenih Država i Rusije, Kina je počela planirati izgradnju vlastite svemirske stanice koja će kružiti planetom te je laboratorija Tiangong-1 pokrenuta 2011. Nakon pet godina lansirana je druga kineska orbitalnu laboratorija, Tiangong-2, gdje su astronauti koji su posjetili stanicu izveli eksperimente na uzgoju riže i drugih biljaka u svemiru.
Kineski svemirski robot, Chang'e-4, sletio je na zamnu stranu Mjeseca u januaru 2019. - prvi put u istoriji. Slijedio je onaj koji je prošle godine sletio na bližu stranu Mjeseca, podižući kinesku zastavu na površinu Mjeseca. Bespilotna letjelica vratila se na Zemlju u decembru s kamenjem i zemljom - prvim lunarnim uzorcima prikupljenim u četiri decenije.
Također, u februaru 2021. prve slike Marsa poslao je pet tona težak Tianven-1, koji je potom u maju spustio rover na površinu Marsa koji je od tada počeo da istražuje površinu Crvene planete.
Pod predsjednikom Si Đinpingom, planovi za kineski "svemirski san" stavljeni su u pogon i Peking jasno nastoji da konačno uhvati korak sa Sjedinjenim Državama i Rusijom, napisao je AFP dodajući da osim svemirske stanice i baze na Mjesecu, kineska Nacionalna svemirska administracija saopštila je da ima za cilj lansiranje lunarne misije s posadom do 2029. godine.
Facebook Forum