Član Predsjedništva BiH Milorad Dodik rekao je u Banjaluci da će na sjednici Predsjedništva BiH, u četvrtak 17. septembra u Sarajevu, zatražiti minutu šutnje povodom smrti Momčila Krajišnika.
Haški osuđenik Momčilo Krajišnik preminuo je 15. septembra od posljedica zaraze korona virusom.
Krajišnik je u bolnicu u Banjaluci sa Pala prebačen 29. avgusta, sa teškom kliničkom slikom i upalom oba plućna krila, te je stavljen na respirator.
“Republika Srpska se ne smije odreći svojih utemeljivača, a jedan od njih je Momčilo Krajišnik”, rekao je Dodik na komemoraciji u Banskom dvoru u Banjaluci.
Poziciju predsjednika Skupštine Republike Srpske Momčilo Krajišnik obavljao je od njenog osnivanja 24. oktobra 1991. godine, a njen prvi saziv činili su zastupnici koji su napustili tadašnju Skupštinu SRBiH.
Na toj sjednici donesena je i odluka o raspisivanju plebiscita srpskog naroda, a po osnovu tada donesene odluke po kojoj „Srbi žele ostati u zajedničkoj državi Jugoslaviji koja bi obuhvatala Srbiju, Crnu Goru, Srpsku autonomnu oblast Krajinu, Srpsku autonomnu oblast Slavoniju, Baranju i zapadni Srem, te sve ostale koji žele ostati u takvoj državi“.
Ovo je ujedno bilo i pitanje o kojem su se izjašnjavali Srbi, a čije je rezultate rukovodstvo Srpske demokratske stranke (SDS), kako je to naveo i Tribunal u Hagu, iskoristilo za razvijanje odvojenih srpskih političkih struktura.
Isto tako na osnovu plebiscita, SDS i vojne snage na svakom području u kojem su Srbi bili većina, uz podršku Jugoslovenske narodne armije (JNA) i paravojnih organizacija, počele su ostvarivati fizičku i političku kontrolu, što je bio uvod u proglašavanje Republike srpskog naroda u Bosni i Hercegovini 9. januara 1992.
Krajišnik je upravo sa mjesta predsjednika Skupštine to i proglasio:
„Konstatujem da je Skupština srpskog naroda usvojila Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH i proglasila Republiku srpskog naroda BiH kao federalnu jedinicu u sastavu Savezne države Jugoslavije.“
Za člana Predsjedništva Bosne i Hercegovine iz Republike Srpske Krajišnik je imenovan na prvim izborima nakon popisivanja Dejtonskog mirovnog sporzuma u septembru 1996. godine, a na ovoj poziciji je ostao do oktobra 1998. godine, kada su implementirani rezultati novih izbora. Na toj ga je poziciji naslijedio Živko Radišić.
Ratnog predsjednika Skupštine Republike Srpske i prvog člana Predsjedništva Bosne i Hercegovine iz Republike Srpske, Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) u Hagu, 2009. godine pravosnažno je osudio na 20 godina zatvora zbog zločina nad nesrpskim stanovništvom u Bosni i Hercegovini.
Žalbeno vijeće poništilo je dio prvostepene presude u dijelu kojim je osuđen za istrijebljenje, ubistva i djelimično progon.
„Žalbeno vijeće je odbacilo žalbu tužioca, a djelimično usvojilo žalbe amicus curiae i Krajišnika. Iako Krajišnikove osude po tri tačke optužnice – deportacija, prisilno premještanje i progoni zasnovani na tim zločinima – i dalje stoje, Pretresno vijeće je pogrešno Krajišniku pripisalo krivičnu odgovornost za dvije druge tačke i većinu zločina pomenutih u 4. i 5. dijelu presude“, naveo je sudija Fausto Pocar, obrazlažući pravosnažnu presudu.
Žalbeno vijeće Haškog tribunala smanjilo je, tako, prvostepenu presudu izrečenu u septembru 2006. godine, kojom je Krajišnik bio osuđen na 27 godina zatvora.
Optužnica protiv Krajišnika podignuta je 25. februara 2000. godine. Uhapšen je na Palama i prebačen na Međunarodni sud 3. aprila 2000.
Iz zatvora u Velikoj Britaniji na slobodu je pušten 2013. godine, nakon dvije trećine odležane zatvorske kazne.
Obilježavanje prve sjednice Skupštine srpskog naroda
