U roku od samo nekoliko sati nakon američkog vazdušnog napada u kojem je 3. januara ubijen general Kasem Sulejmani, iranski vrhovni vođa Ali Hamnei najavio je imenovanje nasljednika komandanta tajnovitih Kuds snaga Revolucionarne garde Irana. Čini se da je cilj brze najave bio slanje poruke o kontinuitetu, piše redakcija Radija Slobodna Evropa na engleskom jeziku.
"Misija snaga je potpuno ista kao što je bila pod komandom mučenika Sulejmanija", rekao je Hamnnei.
Ako se misija snaga Kuds ne promijeni, kako sugeriše vrhovni vođa, njen će se rad vjerovatno temeljiti na istoriji i uticajima koje su odredile njene komandante - uključujući i novog, Ismaila Ganija.
Kuds unutar iranskih oružanih snaga
Kuds snage su jedna od osam grana iranske Islamske revolucionarne garde (IRGC).
Ostale su Teritorijalne snage otpora kojima komanduje Mohamed Pakpur; Vazdušne snage na čijem čelu je Amir Ali Hadžizadeh; Mornarica kojom komanduje Alireza Tangsiri; Dobrovoljačka milicija Basidž koju predvodi Golamreza Sulejmani; Obavještaja služba na čijem čelu je Husein Taeb; Protuobavještajna služba kojom komanduje Muhamed Kazemi; i Služba sigurnosti koju predvodi Fatulah Džamiri.
Svih osam jedinica djeluje pod vodstvom komandanta IRGC-a, general majora Huseina Salamija i njegovog zamjenika Alija Fadavija.
No, komandant Kuds snaga praktično djeluje unutar paralelne strukture i isključivo je odgovoran iranskom vrhovnom vođi.
Aktivnosti u inostranstvu
U osnovi Kuds snage su jedinica IRGC-a za operacije u inostranstvu koja zvanično djeluje od kraja 1980-ih.
Postojanje takve vojne jedinice nikada nije službeno priznato sve do izbijanja sirijskog rata 2011. godine. Ali, opsežno učestvovanje Kuds snaga u naporima da se pomogne opkoljenom sirijskom predsjedniku Bašaru al-Asadu izbacilo je iz sjene ime tih snaga i njenog komandanta Sulejmanija.
Neka od najvažnijih područja djelovanja Kuds snaga navodno su bila Liban, gdje podržavaju Hezbolah i navodno traže veći uticaj u vladinim i sigurnosnim strukturama te zemlje; Sirija, gdje je njena podrška uključivala formiranje provladinih milicija; Irak, gdje su formirale Snage narodne mobilizacije (PMF) poznate kao Hašid Šabi, koje su nastojale potaknuti bliže odnose s Iranom i upravljati odnosima s iračkom regijom Kurdistan; Jemen, gdje su podržale vladu Hutija u Sani nasuprot saudijskom pritisku; Afganistan, gdje su podupirale političke i oružane grupe bliske Iranu s ciljem uticanja na vladu te pojas Gaze, gdje podržavaju Hamas.
Mnoge od tih grupa – kao i IRGC od aprila – nalaze se na američkoj listi terorističkih organizacija.
Izvan tih zemalja, snage Kuds su, prema izvještajima, bile aktivne na cijelom Bliskom istoku – tako i za vrijeme tinjajućeg spora između Irana i Bahreina - a osobe za koje se sumnjalo da pripadaju tim snagama pritvorene su u arapskim zaljevskim zemljama.
Podjela rada
Aktivnosti koje spadaju u trenutnu misiju Kuds snaga provodile su se u okviru nekoliko organizacija prije iranske Islamske revolucije 1979. koje su zbacile šaha i donijele klerikalni režim na vlast.
Jedan od prvih poteza islamskog režima bio je organizovanje mnogih tih aktivnosti pod komandom revolucionara Mohameda Montazerija, koji je vodio oružane grupe iz egzila i imao bliske veze s Palestincima i drugim militantima.
Nakon Montazerijeve smrti 1981. godine, inostrane aktivnosti IRGC-a vodio je budući vrhovni vođa Ali Hamnei, koji je u to vrijeme bio predsjednik.
Za Hamneija se govorilo da podržava saveznike, uključujući Mahmuda Hašemija Šahrudija - koji će kasnije biti na čelu strogog pravosuđa - u razvijanju iračkih opozicionih grupa u Iranu. Šahrudi je navodno pomogao formiranje i postao glasnogovornik Vrhovne skupštine Islamske revolucije u Iraku (SAIRI), čiji je cilj bio pružanje unutrašnje opozicije u Iraku tokom iransko-iračkog rata 1980-88.
Već tokom tog rata, komandant IRGC-a Mohsen Rezai prikrivao je službene veze s iranskim grupama u inostranstvu. To su bili prvi ozbiljni pokušaji IRGC-a da konsoliduje aktivnosti režima u inostranstvu pred potencijalnim suparnikom unutar sistema - novoosnovanim Ministarstvom za obavještajne poslove.
Rezai je također formirao ono što je u Iraku postalo poznato kao Badr brigada, kojom su upravljali Iranci i koja se protivila iračkom vođi Sadamu Huseinu. Od njenog osnivanja, Razai je navodno nastojao izbjeći kontrolu Vrhovnog savjeta za islamsku revoluciju u Iraku (SCIRI) i njegovog vođe Mohameda Bakira al-Hakima nad Badr brigadom. Hakim se, prema izvještajima, žalio zbog toga uticajnom bivšem revolucionaru Ali Akbaru Hašemiju Rafsandžaniju i samom Hamneiju.
U redovima Badr brigade tih dana bio i Abu Mahdi al-Muhandis, zamjenik komandanta proiranskog PMF-a a koji je ubijen zajedno sa Sulejmanijem u američkom bombardovanju 3. januara u Bagdadu.
Muhandis je početkom 1980-ih pobjegao iz Iraka u Kuvajt i otišao u Iran nakon što je navodno sarađivao s Imadom Mugnijehom, jednim od osnivača libanske Organizacije islamskog džihada i osobom broj 2 unutar Hezbolaha, kako bi napadao američke i evropske mete u Kuvajtu.
Muhandis je na kraju postao komandant Badr brigade koja je imala veze s IRGC-om.
Druga osoba koja je u to vrijeme bila aktivna u Badr brigadi bio je Hadi Ameri, trenutni vođa Badr organizacije, jedne od najvažnijih grupa u proiranskoj miliciji Snage narodne mobilizacije u Iraku. Za vrijeme operacije u Karali, i Abu Mahdi Mohandis i Ameri služili su pod komandom Hasana Danaeifara, koji je nakon svrgavanja Sadama Huseina pod vođstvom SAD postao iranski ambasador u Iraku.
Drugi dio inostranih aktivnosti IRGC-a proveden je u okviru operacije Ramazan u Iraku. Navodno je jedan od visokih kamandanata operacije Ramazan i šef stožera tih godina bio Iradž Masdžedi, koji je sada brigadni general i iranski ambasador u Iraku.
Drugi komandant operacije Ramazan bio je Mohamed Reza Nagdi, koji je kasnije komandovao uticajnom IRGC-ovom milicijom Basidž u Iranu.
U 1980-im mnoge aktivnosti IRGC-a su provedene u Libanu, blizu izraelske granice, a uključivale su Huseina Dehgana, koji je poslije bio iranski ministar obrane. Dvojica ljudi koje je Dehgan tada obučavao o komandovanju Hezbolahom bili su Hasan Nasralah, koji sada vodi Hezbolah, te Mugnijeh koji je drugi po komandi.
Dvojica Iranaca koji su usmjeravali i održavali veze s Hezbolahom nakon Dehgana bili su Ahmad Vahidi, tadašnji komandant IRGC-a i prvi komandant Kuds snaga nakon što su one formirane, te Ferejdun Verdi Nedžad (tada poznat kao Mehdi Nedžad).
Vahidi i Nedžad također su bili zaduženi za pregovore s Amerikancima tokom događaja koji su krajem 1980-ih doveli do afere "Iran-Kontra".
Vahidi je kasnije postao ministar obrane i sada je na čelu iranskog Univerziteta za nacionalnu obranu. Nedžad je nakon tih događaja upravljao novinskom agencijom Islamske Republike (IRNA), a sada je savjetnik za medije.
Nakon iransko-iračkog rata i smrti utemeljitelja Islamske Republike ajatolaha Ruholaha Homeinija, Ali Hamnei i Hašemi Rafsandžani navodno su pokušali kreirati rivalitet između IRGC-a i Ministarstva za obavještajne poslove.
Aktivnosti protiv iranskih političkih protivnika u inostranstvu, uključujući ubistva njihovih vođa, u osnovi su povjerene Ministarstvu za obavještajne poslove.
Kontrola i upravljanje nad neiranskim savezničkim grupama navodno su predate IRGC-u. Sve različite podgrupe, uključujući ono što će postati Nasr komanda na čelu s Rezom Seifulahom, koji je bio zadužen za aktivnosti s iračkim Kurdima i šiitima, navodno su spojene i tako su formirane Kuds snage, iako se o tome u javnosti godinama nije govorilo.
Uspon Sulejmanija
Kasem Sulejmani zamijenio je Vahidija i došao na čelo Kuds snaga 1997. godine.
Organizacija se ubrzo počela razvijati i širiti svoj uticaj unutar i izvan zemlje. Kao jedan od najdražih Hamneijevih komandanata IRGC-a, Sulejmani se etablirao kao odlučujuća figura.
Podijelio je Kuds snage na zasebne odjele na temelju zemalja u kojima su djelovale. Svaki odjel imao je komandanta odgovornog samo Sulejmaniju.
Sulejmani je formirao i pet novih ogranaka Kuds snaga s različitim komandantima, uključujući obavještajne, finansijske, političke, operacije sabotaža i specijalne operacije. Oni su međusobno komunicirali pod takozvanim Savjetom komandanata sa Sulejmanijem na čelu.
Ali Kuds snage i njen glavni komandant uglavnom su izbjegavali pažnju sve dok nije izbio građanski rat u Siriji 2011. godine.
Opisujući Siriju kao zemlju koja Iranu daje "stratešku dubinu", Sulejmani je navodno uvjerio Hamneija da interveniše u prilog predsjednika Asada.
Izvještaji sugerišu da su hiljade pripadnika Kuds snaga i iračkih šiitskih milicija pod njihovom obukom upali u Siriju kako bi se borili protiv onih koji su se usprotivili Asadu.
U međuvremenu, pod direktnom supervizijom Sulejmanija, specijalci Kuds snaga navodno su počeli obučavati šiitske manjine iz Afganistana i Pakistana za borbe u Siriji.
Sulejmanijev nasljednik
Nakon što je 62-godišnji Gani imenovan za komandanta Kuds snaga, 3. januara, Hamnei ga je pohvalio kao “jednog od najuglednijih komandanata Islamskog revolucionarne garde".
Rođen u Mašhadu, drugom najvećem iranskom gradu i glavnom gradu provincije Horasan, on je veteran iz iransko-iračkog rata koji je komandovao brigadama Nasr-5 i Imam Reza-21 koja je na kraju proširena u diviziju.
Gani je član Kuds snaga od njihovog osnivanja i tokom posljednje dvije decenije bio je obavještajni zvaničnik i zamjenik glavnog komandanta pod Sulejmanijem.
Američko ministarstvo finansija 2012. godine stavilo je Ganija na listu "posebno označenih stranih državljana" zbog njegove navodne uloge u nadgledanju finansijskih isplata i isporuka oružja libanskom Hezbolahu i elementima Kuds snaga na Bliskom Istoku i u Africi, posebno u Gambiji.