Hiljade iranskih filmskih autora, glumaca i drugih umjetnika je na tajnoj crnoj listi iranske vlade koja im brani da rade ili da svoj rad prikazuju javnosti, piše redakcija Radija Slobodna Evropa na engleskom jeziku
Ovo je otkrio bivši šef iranske državne televizije i radija, što je prvi put da je neki bivši zvaničnik otkrio postojanje ovakve liste.
Mohamad Sarafraz, bivši rukovodilac IRIB-a (Islamic Republic of Iran Broadcasting), državne firme koja pokriva svo radijsko i televizijsko emitiranje u Islamskoj republici Iran, također je otkrio da su u ovo umiješane i ozloglašene tajne službe ove zemlje.
U razgovoru sa pro-reformističkim novinama Šarg od 12. marta, Sarafraz je izjavio da su “tajne službe insistirale na tome da hiljadama ljudi koji se bave umjetnošću, teatrom, filmom i TV-om treba zabraniti da predstavljaju svoj rad putem IRIB-a.”
Sarafraz je također izjavio da je “miješanje i uplitanje tajnih službi u unutrašnje poslove IRIB-a” bio jedan od razloga njegove iznenadne ostavke u maju 2016. godine, samo 18 mjeseci nakon početka njegovog petogodišnjeg rukovoditeljskog mandata.
Njegovo kratko djelovanje bilo je obilježeno skandalima i kontroverzama, uključujući i protest protiv navodnog vrijeđanja azerbejdžanske etničke manjine tokom emisije za djecu iz novembra 2015. godine.
Rukovodioca IRIB-a imenuje ajatolah Ali Hamneji i on odgovara samo njemu. IRIB je bio na meti kritika aktivista za ljudska prava i disidenata, te je optužen za ometanje emitiranja televizijskih i radijskih emisija, kao i za političku i religijsku propagandu.
Pravila o cenzuri
Sarafrazove izjave otkrivaju obim ugnjetavanja nezavisnih umjetnika koji su na meti strogih cenzorskih pravila koja su na snazi od Islamske revolucije iz 1979. godine. Tada su vlasti na crnu listu stavile brojne filmaše, glumce i scenariste koji su slavu stekli prije revolucije.
Novi režim je mnoge od njih povezivao sa zapadnjačkom dekadencijom. Uz nekoliko izuzetaka, bilo im je zabranjeno da glume ili da režiraju filmove u Iranu. IRIB i nova uprava također su nametnuli i zabranu prikazivanja rada poznatih kulturnih radnika i u medijima.
Među njima je i poznati iranski glumac i reditelj Naser Malek Motie, koji je žrtva ove medijske zabrane već 40 godina. Njegova smrt 2018. je godine potaknula proteste protiv vlade u Teheranu, u sklopu kojih su demonstranti osudili ovu zabranu.
Stroga cenzorska pravila vlade zabranjuju skoro sve fizičke iskaze ljubavi, ograničavaju pitanja o kojima se može diskutirati, te ženama brane da pjevaju i plešu na ekranu. Također glumicama propisuju da moraju nositi hidžab koji pokriva figuru i kosu, kako za scene u interijeru, tako i u eksterijeru, iako se u stvarnosti iranske žene u kući oblače kako žele i ne pokrivaju kosu.
Iako sputani strogom cenzurom, iranski reditelji poput Džafara Panahija, Samire Mahmalbaf i Asgara Farhadija uspjeli su snimiti filmove koji su međunarodno priznati te su osvojili značajne nagrade, uključujući i Oscare.
No, brojni ugledni reditelji su se suočili sa bijesom radikala koji ih optužuju da su zapadnjački orijentirani.
Neki od njih su završili i u zatvoru, uključujući Kejvana Karimija, koji je odslužio jednogodišnju kaznu zatvora zbog “vrijeđanja svetinje” u filmu Zapisi po gradu (Writing On The City), dokumentarca o političkim sloganima koji su napisani na zgradama u Teheranu.
Panahiju je zabranjeno snimanje filmova, kao i da napusti državu, zbog podrške Zelenom pokretu, koji je organizirao proteste povodom navodne izborne prevare tokom predsjedničkih izbora iz 2009. godine. Ove proteste su vlasti nasilno okončale.
Panahi je snimio nekoliko filmova koji su prikazani van zemlje uprkos zvaničnoj zabrani, uključujući i film Taxi iz 2015. godine, koji je osvojio Zlatnog medvjeda na Berlinaleu. Panahi također vrlo otvoreno komentira društvenu stvarnost na društvenim medijima.