August 10, 2018
Prije pedeset godina, u sovjetskoj invaziji na Čehoslovačku ubijeno je više od 100 osoba i ugušeni su pokušaji te zemlje za reformu komunističke vladavine.
Danas, možete stajati na mjestima odakle su Česi i Slovaci uslikali legendarne fotografije tih ljetnih dana.
Kliknite dva puta, ili koristite klizač za prelazak na slike prije i poslije.
Skup na Starogradskom trgu u Pragu u februaru 1968. godine, u znak obilježavanja dvadesete godišnjice socijalističkog državnog udara. CTK Slika/Karel Mevald
Čehoslovačka, socijalistička republika od sovjetskog, komunističkog državnog udara 1948. ostala je relativno prosperitetna, ali je i dalje patila pod sovjetskom dominacijom.
Veliki granitni spomenik Staljinu i socijalizmu izdizao se iznad Praga sve do rušenja u jeku destaljinizacije 1962. godine. Javno dostupna slika
Do šezdesetih godina, hiljade Čeha i Slovaka bili su zatvoreni ili na drugi način proganjani zbog svojih politika, uključujući namještena suđenja i pogubljenja. Pod vlašću Staljina, ali i njegovih nasljednika Nikite Hruščova i Leonida Brežnjeva, Čehoslovačka nacija živjela je u strahu.
Lider Komunističke partije Aleksandar Dubček stiže na sjednicu parlamenta nekoliko mjeseci nakon invazije, a koja bi retroaktivno omogućila trupama Varšavskog pakta ulazak na čehoslovačko tlo. Jovan Dezort(CTK)
U januaru 1968. godine, Aleksandar Dubček (u sredini) preuzeo je vodstvo nad Komunističkom partijom Čehoslovačke. Nacereni Slovak objavio je planove koji bi ublažili cenzuru i ograničili moć omražene tajne policije. Dubček je obećao da će stvoriti “socijalizam sa ljudskim likom.”
Žena na Vaclavskom trgu u Pragu sluša vijesti usred invazije i drži lokalne novine na kojima u naslovu piše "Zašto?" na češkom i ruskom. CTK
Ali, kada je ukinuta cenzura, mediji u Čehoslovačkoj objavili su eksplozivne priče koje se tiču korupcije, ubistava i drugih pogrešnih poteza vlasti. Sa novostečenom slobodom govora, Česi i Slovaci počinju pozivati na temeljne političke promjene.
Iz Kremlja, Brežnjev i ostali su sa zebnjom gledali kako Praško proljeće počinje podrivati kruti državni aparat. Rizik od zaraznog efekta demokratije postao je jasan kada su studenti u Varšavi izašli na ulice i pjevali u znak podrške Čehoslovačkoj.
Sovjetski tenk uperio je cijev direktno na Matijasovu kapiju na ulazu u praški dvorac. CTK
Rano 21. augusta 1968. godine, oko 250 hiljada vojnika, 2 hiljade tenkova i stotine vojnih aviona Sovjetskog saveza, Bugarske, Mađarske i Poljske ušli su u Čehoslovačku. Samo 29 godina poslije invazije nacista, Česi i Slovaci još jednom su se probudili i zatekli strane trupe na svom tlu.
Trupe Varšavskog pakta stražare ispred sjedišta Komunističke partije u centru Praga prvog dana invazije. CTK
U roku od nekoliko sati, prvi sekretar Dubček odveden je iz svog ureda u Pragu (u pozadini slike) i odvezen u Moskvu na ispitivanje.
Građani se suočavaju sa sovjetskim tenkovima i trupama na Vaclavskom trgu u Pragu. CTK
Unezvjereni Česi i Slovaci izašli su na ulice da se suprotstave invaziji vojnika, od kojih su mnogi bili neupućeni, kao i lokalno stanovništvo.
Trupe Varšavskog pakta pucaju u zrak dok patroliraju Pragom, tjerajući lokalno stanovništvo da traže zaklon. Tiedemann/Getty Images
Okupatorske trupe suočavaju se sa bijesnim stanovništvom, dok svijet skoro jednoglasno osuđuje njihove lidere u Kremlju.
CTK
Iako su Čehoslovačke trupe ostale u svojim bazama, stanovnici u nekim slučajevima su postavili barikade, zamijenili ulične znakove, ili čak napali okupatorske vojnike Molotovljevim koktelima. Ali, bili su savladani i jedina nada Čehoslovaka, izgleda, ležala je u sve glasnijim osudama vanjskog svijeta.
Stanovnici stoje ispred državnog radio emitera u centru Praga, postavljajući prepreke i napadajući tenkove. Libor Hajsky (Reuters)
Najpoznatiji ulični sukob bio je ispred sjedišta Radija Čehoslovačke u Pragu. Petnaest osoba je poginulo u sukobu dok su građani pokušavali da spriječe trupe da zauzmu kontrolu nad javnim emiterom.
Čovjek maše krvavom i poderanom zastavom Čehoslovačke, dok oklopno vozilo prevozi sovjetske trupe kroz Prag. AFP
Oko 137 civila je ubijeno u invaziji, dok su trupe Varšavskog pakta suzbili nezavisne medije i postavili pozornicu za sovjetske napore da "normalizuju" situaciju u Čehoslovačkoj.
Čovjek gleda štetu u Pragu, 31. augusta, 10 dana nakon što su tenkovi ušli u Čehoslovačku. AFP
Dok su Čehoslovaci čistili ulice od krvi i otpada, Brežnjev je proglasio spremnost Sovjeta da vojno intervenišu ako bilo koja druga komunistička nacija odstupi od partijskih smjernica. Ili, kako je jedan pisac opisao takozvanu Brežnjevu doktrinu, "Radnici cijelog svijeta, ujedinite se ili ću pucati."